دقت بر قدرت: چگونه موشک‌های «اسقاطی» ایران به پدافند هوایی اسرائیل نفوذ کردند
منتشر شده در کرادل
ترجمه مجله هفته
نقض موفقیت‌آمیز دفاع هوایی اسرائیل توسط ایران، علی‌رغم اتحاد چندملیتی که به این تلاش‌های دفاعی پیوست، در نهایت به عنوان یک پیام سیاسی ایران برای تل‌آویو عمل کرد.
حمله تلافی‌جویانه ایران به اسرائیل: عبور از سامانه‌های دفاع موشکی و هدف قرار دادن پایگاه هوایی رامون
حمله تلافی‌جویانه ایران به اسرائیل در ۱۳ آوریل، که به عنوان «عملیات وعده صادق» نامگذاری شده بود، توانست از سد سامانه‌های دفاع هوایی یکپارچه رژیم اشغالگر و حمایت‌های خارجی عبور کند.
این حمله که هدف آن بازداشتن اسرائیل از اقدامات آینده علیه پرسنل و تأسیسات ایرانی بود، به گونه‌ای طراحی شده بود که تا حد ممکن از تلفات و خسارات سنگین جلوگیری شود. جسارت این عملیات به دلیل هدف قرار دادن اسرائیل، یک قدرت هسته‌ای اعلام نشده، دوچندان می‌شود.
بر اساس ویدئوها و تصاویر منتشر شده از منابع آزاد، چندین موشک به جای پایگاه هوایی نواتیم (همانطور که قبلاً گزارش شده بود) به پایگاه هوایی رامون در نقب اصابت کرده‌اند، اگرچه ارتش اشغالگر حملات به نواتیم را تأیید کرده و تصاویری از خسارات جزئی منتشر کرده است. این امر نشان‌دهنده ناکارآمدی سیستماتیک دفاع هوایی مشهور اسرائیل در برابر پنج موشکی است که به طور پیاپی به هدف خود رسیده‌اند.
نگاهی به موشک های مورد استفاده
همانطور که امیر سرتیپ حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، اعلام کرد، ایران در این حمله از موشک‌های پیشرفته‌ترین مدل‌های موجود در زرادخانه خود استفاده نکرده است.
«ما با استفاده از سلاح های اسقاطی و از رده خارج شده و حداقل ابزار به اسرائیل حمله کردیم. در این مرحله از موشک‌های خرمشهر، سجیل، شهید حاج قاسم، خیبر شکن[-2] و هایپرسونیک-2 استفاده نکردیم.»
بنابراین، ایران چه موشک هایی را از زرادخانه مهم تولید داخل خود استفاده کرد و چرا؟
موشک غدر:
با وجود قدمت ۲۰ ساله، غدر به دلیل استفاده از فریبنده‌ها، در فرسوده کردن توانایی‌های رهگیری Arrow-2 اسرائیل موثر بوده است.
در طول پرواز خود در فضا، غدر حدود ۱۰ کلاهک فریبنده را رها می‌کند تا Arrow-2 را وادار کند ۱۰ موشک رهگیر برای هر ۱۰ فریبنده ایرانی شلیک کند و بدین ترتیب ذخایر مهمات دشمن را به شدت کاهش دهد.
در واقع، تصاویر رهگیری‌های اسرائیلی که به دنبال «نورهای آسمانی» بودند، غالباً فقط شلیک به فریبنده‌ها را نشان می‌دادند.
کلاهک‌های جنگی واقعی ایران در صورت عدم تشخیص و انهدام توسط Arrow-2، به اهداف خود می‌رسیدند.
موشک غدر همچنان در زرادخانه ایران جایگاه مهمی دارد، زیرا می‌تواند با ایجاد اهداف اضافی برای سامانه‌های دفاع موشکی دشمن، فعالیت‌های تاسیسات بزرگ مانند پایگاه‌های هوایی را مختل کند.
موشک دزفول:
دزفول یک موشک جمع و جور و ارزان قیمت با توان حمل ۶۰۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم مواد منفجره است.
به نظر می‌رسد این موشک به طور خاص برای حمله به یک پایگاه اطلاعاتی اسرائیل در جولان اشغالی شمالی استفاده شده باشد و بدین ترتیب توانایی خود را برای انجام عملیات استراتژیک در محدوده برد خود به نمایش گذاشته است.
دزفول یک موشک تک مرحله‌ای و دقیق با وزن تقریبی ۶ تن است که می‌تواند به خاک اسرائیل برسد. این موشک در زمان ورود به خدمت پنج سال پیش، پیشرفتی انقلابی برای ایران محسوب می‌شد، اما به دلیل برد حدود ۱۰۰۰ کیلومتری، قادر به حمله به پایگاه هوایی نواتیم (Nevatim) نبود.
موشک عماد:
این موشک حدود ۱۰ سال قدمت دارد و برای آزمایش توانایی‌های ضد موشکی ایران در برابر سامانه‌های جدید مانند Arrow-3 اسرائیل و SM-3 آمریکا استفاده می‌شود.
عماد در هنگام بازگشت به جو، فریبنده‌های بادی را در فضا رها می‌کند تا از رهگیری و انهدام توسط موشک‌های ضد هوایی در امان بماند.
موشک خیبر شکن-۱:
(مدل اولیه، نه خیبر شکن-۲): این موشک پاسخ ایران به موشک Arrow-3 اسرائیل است.
خیبر شکن-۱ در سال ۲۰۲۲ عملیاتی شد و با پرواز در «مسیر خمیده» تلاش می‌کند تا Arrow-3 را فریب دهد.این مانورها رهگیری موشک را برای سامانه‌های دفاعی مانند Arrow، Patriot و David’s Sling دشوارتر می‌کند و آنها را مجبور می‌کند تا واکنش خود را به تأخیر بیندازند یا از چندین موشک رهگیر استفاده کنند که کارایی کلی آنها را کاهش می‌دهد.
خیبر شکن-۱ سامانه‌های دفاع موشکی را مجبور می‌کند تا در حالت «شلیک از راه دور» عمل کنند، به این معنی که برای مقابله با یک موشک واحد به چندین موشک رهگیر نیاز است.
موفقیت این موشک در حمله اخیر (۹ مورد اصابت تأیید شده توسط اسرائیل) نشان‌دهنده کارایی و پیشرفت قابل توجه آن در فناوری موشکی است.
با وجود اینکه خیبر از نسل قبلی موشک‌های پیشرفته ایران محسوب می‌شود اما مانورپذیری بالای خیبر شکن-۱ آن را به قوی‌ترین کاندیدای اصابت‌های دقیق در این حمله تبدیل می‌کند.
امیر سرتیپ حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در رسانه‌های ایرانی گفته است: «ما در این مرحله از موشک‌های خرمشهر، سجیل، شهید حاج قاسم، خیبر شکن-۲ و هایپرسونیک-۲ استفاده نکردیم.»
این جمله به طور صریح استفاده از موشک قدیمی‌تر خیبر شکن-۱ را رد نمی‌کند، که همچنان محتمل‌ترین موشک ایرانی برای انجام ضربات دقیق پیاپی به نظر می‌رسد.
ضعیف‌تر از تار عنکبوت
با وجود سامانه دفاع هوایی یکپارچه اسرائیل که توسط داده‌های یک ایستگاه نظارتی ایالات متحده در صحرای نقب پشتیبانی می‌شود و همچنین ۳۶ ساعت پیش‌اخطار از حمله تهران، چندین موشک ایرانی با موفقیت به اهداف خود اصابت کرد.
ایستگاه آمریکایی پرتاب موشک‌های ایرانی را رصد می‌کند و داده‌های جمع‌آوری‌شده به منظور ارتقای اقدامات دفاعی اسرائیل مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، با وجود پشتیبانی یک ائتلاف چند ملیتی که شامل اردن (که فضای هوایی خود را محافظت می‌کرد) و عربستان سعودی و امارات متحده عربی (که اطلاعات اطلاعاتی ارائه می‌کردند) بود، سامانه‌های دفاعی اسرائیل نفوذپذیر بود.
اسرائیل قبل از حمله ایران اقدام به ایجاد اختلال در GPS کرده بود، اما تلاش‌های این کشور بی‌نتیجه ماند. چنین اقداماتی در حوزه «جنگ الکترونیکی» نمی‌تواند در برابر موشک‌های بالستیک ایران کارایی داشته باشد. اگرچه مدل‌های قدیمی‌تر پهپادها در برابر این اقدامات آسیب‌پذیر هستند، اما مدل‌های پهپاد ایرانی شاهد-۱۳۶ در برابر اختلال GPS «مقاوم‌سازی» شده‌اند.
این امر احتمالاً ناشی از تجربیات روسیه در میدان جنگ اوکراین است که به نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (IRGC) منتقل شده است. موشک‌های IRGC از «سیستم‌های ناوبری اینرسی» استفاده می‌کنند که به سیستم‌های ناوبری داخلی مانند ژیروسکوپ‌ها و رایانه‌ها متکی هستند.
سیستم ناوبری اینرسی در زمان پرتاب و اندکی بعد، داده‌های خود را دریافت می‌کند. در این زمان، دیگر از پایگاه پرتاب نیروی هوافضای سپاه داده‌ای دریافت نمی‌کند و فقط به سیستم‌های داخلی خود متکی است. این واقعیت که موشک‌ها مسافتی بین ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ کیلومتر را طی کرده و با استفاده از سیستم‌های داخلی خود به طور دقیق به اهداف خود اصابت کرده‌اند، نشان‌دهنده توانایی فوق‌العاده ایران است.
اعتبار دفاعی اسرائیل در خطر است
اسرائیل و متحدانش مدعی هستند که ایران صدها موشک و پهپاد شلیک کرده است. با این حال، تخمین‌های طرف ایرانی حاکی از آن است که فقط ۵۰ تا ۶۰ موشک شلیک شده و از این تعداد ۹ تا ۱۵ موشک به اهداف مورد نظر خود اصابت کرده‌اند.
اگر تخمین دوم درست باشد، ادعای تبلیغاتی ارتش اسرائیل مبنی بر ۹۹ درصد بودن نرخ رهگیری به حدود ۵۰ یا ۶۰ درصد کاهش می‌یابد.
ممکن است ادعای اسرائیل در مورد تعداد موشک‌ها اغراق‌آمیز باشد، چرا که این تعداد شامل فریبنده‌هایی نیز می‌شود که توسط موشک‌های غدر شلیک شده‌اند. در این صورت، عملکرد سامانه‌های دفاع موشکی اسرائیل به مراتب ضعیف‌تر به نظر می‌رسد.
به نظر می‌رسد که به دلایل سیاسی و برای حفظ آبرو و جلوگیری از تشدید تنش، تعداد کل موشک‌های شلیک شده اغراق‌آمیز اعلام شده باشد. این امر با منافع ایالات متحده که خواهان جلوگیری از تشدید تنش توسط اسرائیل است، همسو است.
مشخص نیست که آیا واشنگتن که به دنبال مهار بحران است، اجازه انتشار آمار واقعی را خواهد داد، به خصوص اگر تعداد موشک‌های شلیک شده توسط ایران کم بوده باشد.
اگر ثابت شود که تعداد نسبتاً کمی موشک ایرانی می‌توانسته از یک سامانه دفاع موشکی پیچیده عبور کند، اسرائیل هاله شکست‌ناپذیری خود را از دست خواهد داد.
ارسال پیامی واضح
نوع و تعداد موشک‌هایی که ایران در این حمله به کار برد، نه تنها یک تاکتیک نظامی، بلکه یک پیام سیاسی نیز بود که به دنبال نمایش قدرت و افشاگری نقاط ضعف در سیستم‌های دفاع هوایی اسرائیل بود.
با این حال، واضح است که به محض عبور چندین کلاهک ایرانی از سیستم‌های دفاع هوایی اسرائیل و اصابت به اهداف حساس، یک رویداد سیاسی-نظامی رخ داده است که معادلات را تغییر می‌دهد. به این معنی که ایران با موشک‌های بالستیک قدیمی، علامت قدرتمندی از خود نشان داد و از دفاع هوایی اسرائیل عبور کرد.
در واکنش به تهدیدات اسرائیل مبنی بر هدف قرار دادن تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم ایران، مقاومت زیرساخت‌های هسته‌ای ایران چالشی قابل توجه برای توانمندی‌های متعارف رژیم اشغالگر به وجود می‌آورد.
با وجود معایب، نتانیاهو، نخست‌وزیر جنجالی اسرائیل و دولت راست‌گرای ملی‌گرای او، ممکن است مزایای سیاسی بالقوه چنین حمله‌ای را سودمند بدانند.
در مقابل، ایران به احتمال زیاد با تمام قوا به حمله اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای مانند نطنز یا فوردو پاسخ می‌دهد و از تمام توانایی‌های نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استفاده می‌کند. علاوه بر این، این امر – به وحشت تل‌آویو و واشنگتن – ممکن است منجر به بازنگری در دکترین هسته‌ای جمهوری اسلامی شود، همانطور که در ۱۸ آوریل توسط سرتیپ دوم احمد حق‌طلب، رئیس سازمان حفاظت و امنیت مراکز هسته‌ای ایران، پیشنهاد شد.
مجله هفته – مجله سیاست بین المللی – سال هجدهم 
جمهوری سوسیالیستی اوکراین دوره اتحاد شوروی، هفتمین کشور صنعتی جهان و جمعیت آن قربانی سیاستهای استعماری غرب امپریالیستی شد و…