موفقیت روسیه: روسها توانسته‌اند با چند موشک، موشک‌های ATACMS ایالات متحده را در کریمه سرنگون کنند. افسانه سلاح‌های شگفت‌انگیز فرو می پاشد، در حالی که پدافند هوایی پیشرفته Buk-M3 روسیه ناتو را غافلگیر می‌کند.
نقطه عطفی در جنگ.

نویسنده: راینر روپ

ترجمه مجله هفته

در 4 مه 2024، وزارت دفاع روسیه از موفقیتی خبر داد که برای غرب ناامیدکننده بود. در این روز، روس‌ها چهار موشک دیگر از موشک‌های ATACMS (سیستم موشک تاکتیکی ارتش) ساخت آمریکا که در غرب بسیار مورد تحسین قرار گرفته بودند، را بر فراز شبه‌جزیره کریمه سرنگون کردند. به گفته این وزارتخانه، واحدهای پدافند هوایی روسیه در دو هفته پس از اولین استفاده از موشک‌های جدید ATACMS، 15 فروند از آنها را با موفقیت نابود کردند.
در 17 آوریل 2024، اولین موشک‌های ATACMS به سمت پایگاه هوایی دژانکوی در شبه‌جزیره کریمه شلیک شدند. این حمله که اوکراین آن را موفقیت‌آمیز اعلام کرد، شادی دشمنان روسیه در کی‌یف، واشنگتن و ناتو را به دنبال داشت.

منابع اوکراینی و ناتو مدعی بودند که ATACMS «خسارات زیادی» به دژانکوی وارد کرده است. آنها می‌گفتند که در این حمله، بالگردهای جنگی، جنگنده‌های تاکتیکی و یک سیستم پدافند هوایی پیشرفته S-400  منهدم شده‌اند. با این حال، روسیه این حمله را تأیید کرد، اما فقط از انهدام چند بالگرد خبر داد.

تنها تصویر ماهواره‌ای که پس از حمله به دژانکوی توسط منابع غربی منتشر شد، فقط بخش کوچکی از پایگاه روسیه را نشان می‌دهد. این تصویر یک نقطه دود بزرگ را نشان می‌دهد که بقایای شش یا هفت بالگرد منهدم شده در آن قابل مشاهده است. به نظر می‌رسد که از میان چندین ATACMS شلیک شده، فقط یک موشک به دژانکوی رسیده است، اما با این حال، این موشک  هنوز هم خسارات قابل توجهی به بار آورده است.

به نظر می‌رسد که متخصصان روسی از زمان حمله دژانکوی، با همکاری نزدیک بین پدافند هوایی، جنگ الکترونیکی و مهندسی تسلیحات، «معجزه» دیگری را مانند زمانی که موشک‌های استورم شدو بریتانیا حدود یک سال پیش به نیروهای اوکراین تحویل داده شد، به وقوع رسانده‌اند. آن زمان نیز تصور می‌شد که این موشک‌ها «تغییر دهنده بازی» باشند. با این حال، فقط سه روز پس از اولین استفاده از استورم شدو، روس‌ها به طور کلی نحوه اخلال، منحرف کردن یا شلیک به این موشک بریتانیایی با استفاده از بهترین سیستم را کشف کرده بودند.
درست است که سیستم‌های پدافند هوایی روسیه در ابتدا در برابر موشک‌های کروز Storm Shadow آسیب‌پذیر بودند، اما این مشکل به سرعت حل شد و با هر حمله، اقدامات متقابل کارآمدتر می‌شد. در حالی که در رسانه‌های غربی اخبار کمی از موفقیت‌های Storm Shadow در ماه های اخیر شنیده می‌شود، این بدان معنا نیست که تهدید این موشک‌ها از بین رفته است. با توجه به طول بیش از 1000 کیلومتری خط مقدم جبهه در اوکراین، روسیه قادر به پوشش کامل آن با سیستم‌های پدافند هوایی خود نیست.

تنها دو هفته پس از اولین استفاده از موشک‌های ATACMS علیه روسیه، 15 فروند از آنها توسط پدافند هوایی این کشور خنثی شدند. به همین دلیل، کارشناسان نظامی غربی نگران سرنوشتی مشابه برای ATACMS مانند Storm Shadows هستند. این موضوع در مقاله‌ای در 4 می در مجله نظامی Global Defense News به وضوح بیان شده است، جایی که نویسنده «نسخه جدید سیستم موشک ضد هوایی Buk روسیه، Buk-M3» را به عنوان «قاتل ATACMS» معرفی می‌کند. این مقاله به قابلیت Buk-M3 در «مقابله با چندین هدف هوایی در شرایط سخت جنگ الکترونیکی» و «اثبات کارایی خود در برابر ATACMS» اشاره می‌کند.

اما این ارزیابی چه معنایی برای ارتش ایالات متحده دارد که به دلیل کاربردهای متنوع ATACMS به آن افتخار می‌کند؟ خانواده ATACMS شامل مجموعه‌ای از مدل‌های مختلف است که هر کدام برای نیازهای عملیاتی خاص طراحی شده‌اند. این موشک‌ها به انواع کلاهک‌های جنگی، از کلاهک‌های انفجاری تکی با قدرت تخریب بالا تا مهمات خوشه‌ای مجهز هستند که آنها را برای طیف وسیعی از سناریوهای تاکتیکی مناسب می‌کند. به گفته Global Defense News، ATACMS به دلیل برد بالا و توانایی حمله سریع و موثر به اهداف حساس در انواع مختلف درگیری، «جایگاه استراتژیکی ثابتی در زرادخانه ارتش ایالات متحده» دارد.

«استفاده احتمالی از Buk-M3 علیه ATACMS نشان‌دهنده تشدید قابل توجه جنگ فناوری در درگیری اوکراین و همچنین توانایی‌های پیشرفته نظامی [روسیه] است. در ادامه این وضعیت، پیامدهای استراتژیک این نبردها می‌تواند به طور قابل توجهی بر پویایی نظامی فعلی در منطقه تأثیر بگذارد.»
در حالی که مقاله نظامی به درستی توانایی‌های ضد هوایی روسیه و همکاری بین جنگ‌افزار مکانیکی و الکترونیکی را در میدان نبرد اوکراین برجسته می‌کند، برداشت آن از پیامدهای این جنگ محدود است. تاثیرات واقعی فراتر از اوکراین خواهد بود و به طور عمیقی بر دینامیک نظامی در سراسر جهان تاثیر خواهد گذاشت.

مهارت‌های به نمایش گذاشته شده توسط روسیه، راهبردها و تاکتیک‌های نه تنها ایالات متحده و کشورهای ناتو، بلکه بازیگران در سراسر «جنوب جهانی» را تحت الشعاع قرار خواهد داد. این کشورها نه تنها روسیه را به عنوان شریکی قابل اعتمادتر در زمینه سیاسی و اقتصادی می‌بینند، بلکه به عنوان منبعی از فناوری نظامی به مراتب برتر نیز به آن نگاه می‌کنند.

جنگ اوکراین به عنوان یک «جنگ نیابتی» برای ناتو، آشکارا ضعف‌های فاجعه‌بار این ائتلاف، به ویژه در زمینه پدافند هوایی و جنگ الکترونیکی را نشان داده است. اصلاح این ضعف‌ها سال‌ها، اگر نگوییم دهه‌ها طول خواهد کشید و در آن زمان، اوکراینی که امروز می‌شناسیم دیگر وجود نخواهد داشت.

با وجود این افشاگری‌ها، بلوک ایالات متحده و ناتو همچنان در خودشیفتگی مغرورانه‌ای به سر می‌برد و خود را قدرتمندترین نیروی نظامی جهان می‌داند. با این حال، این قدرت از مدت‌ها قبل از درون پوچ شده است.

یکی از دلایل اصلی این افول، تمرکز ارتش ایالات متحده و وابستگان غربی آن در سه و نیم دهه گذشته بر روی جنگ با شبه‌نظامیان ضعیف مسلح، آموزش ندیده و به شدت کم‌توان در کشورهای دوردست بوده است. این رویکرد منجر به از دست رفتن نسل‌های متعددی از پیشرفت‌های فناوری نظامی شده و ایالات متحده را در برابر دشمنی به مراتب قدرتمندتر مانند روسیه، آسیب‌پذیر کرده است.

پیامدهای این غفلت اکنون به طور فاجعه‌باری در میدان نبرد اوکراین آشکار می‌شود، جایی که «افتخار تولیدکنندگان تسلیحات غربی» به سرعت به آهن قراضه تبدیل می‌شود. جنگ اوکراین نه تنها نقطه عطفی در تاریخ اوکراین، بلکه نقطه عطفی در نظم جهانی است که در آن هژمونی غرب به پایان می‌رسد و جای خود را به قدرت‌های نوظهوری مانند روسیه می‌دهد که مایل و قادر به به چالش کشیدن نظم موجود هستند.

از اواخر سال ۲۰۰۶ زمانی که پوتین در کنفرانس امنیتی مونیخ سخنرانی کرد، آشکار شد که نخبگان غربی به دنبال همکاری با روسیه برای منافع متقابل نیستند، بلکه خواهان سلطه بر این کشور هستند. در پاسخ به این موضوع، روسیه مجبور به تجهیز خود به یک ارتش قوی و مدرن شد. تیم پوتین در این زمینه موفق عمل کرد. روسیه در بسیاری از زمینه‌ها توانست از دستاوردهای برجسته دانشمندان و مهندسان اتحاد جماهیر شوروی که نتایج انقلابی آنها هنوز ناشناخته بود، بهره ببرد. امروزه روسیه نه تنها ارتشی قدرتمند دارد، بلکه در بسیاری از زمینه‌ها نیز با موفقیت یک انقلاب فناوری نظامی را به ثمر رسانده که در حال حاضر در جنگ اوکراین علیه تسلیحات غربی به اثبات رسیده است – مانند موشک جدید Buk-M3.
Buk-M3 که به «وایکینگ» نیز معروف است، طبق توضیحات Global Defense News، «جدیدترین نسل از سیستم موشک‌های ضدهوایی معروف Buk روسی است که برای مقابله با طیف گسترده‌ای از تهدیدات هوایی با کارایی و دقت بیشتر طراحی شده است.» این سیستم «قابلیت‌های پدافند هوایی مستقر در زمین را به طور قابل توجهی ارتقا می‌دهد، زیرا می‌تواند هواپیما، بالگرد، موشک‌های کروز و پهپادها و همچنین موشک‌های بالستیک تاکتیکی مانند ATACMS را هدف قرار دهد.» Buk-M3 با برد عملیاتی تا 70 کیلومتر و ارتفاع عملیاتی تا 35 کیلومتر، به لطف سیستم‌های راداری پیشرفته و فناوری هدایت آتش مدرن، از قابلیت مقابله با چندین شیء پرنده به طور همزمان و در شرایط شدید اخلالگری برخوردار است.
«از جمله مهم‌ترین نقاط قوت این سیستم، تحرک و تطبیق‌پذیری آن است، زیرا می‌تواند به سرعت جابجا شود و در عرض چند دقیقه آماده شلیک شود. این امر Buk-M3 را در محیط‌های جنگی مدرن و پرشتاب که در آن تهدیدات هوایی می‌توانند ناگهان و از جهات مختلف ظاهر شوند، به ویژه موثر می‌کند.»

«علاوه بر این، هر واحد Buk-M3 می‌تواند تا 36 هدف را ردیابی کند و موشک‌ها را به طور همزمان به شش مورد از آنها هدایت کند، که تراکم آتش بالایی را در سناریوهای جنگی تضمین می‌کند. این توانایی مقابله با چندین هدف در کنار مقاومت پیشرفته در برابر اقدامات متقابل الکترونیکی، دفاعی محکم در برابر طیف گسترده‌ای از حملات هوایی ارائه می‌دهد و به طور کلی ساختار پدافند هوایی نیروهای مسلحی که از آن محافظت می‌کند را ارتقا می‌دهد.»

با توجه به توانایی‌های چشمگیر Buk-M3، به نظر می‌رسد که F-16 که اوکراین با اشتیاق به عنوان «تغییر دهنده بازی» جدید منتظر آن است، در برابر این غول پدافند هوایی روسی کار سختی در پیش خواهد داشت.