حمله ایران مانع از پیشروی ایالات متحده برای ایجاد «ناتوی خاورمیانه» شد

انحصاری: ایالات متحده جنگنده‌هایی را از قطر و عربستان سعودی به هوا فرستاد تا یک حمله ایرانی را دفع کند، اما کشورهای حاشیه خلیج فارس نمی‌خواهند آشتی با ایران را به خطر بیندازند.

یک ایرانی در ۱۵ آوریل ۲۰۲۴ در مرکز تهران از کنار بنری عبور می‌کند که روی آن موشک‌هایی از نقشه‌ای از ایران که به رنگ پرچم ایران رنگ شده است، پرتاب می‌شود (آتا کناره/AFP)

توسط شان متیوز

منتشر شده در میدل ایست آی


حمله ایران به اسرائیل در روز شنبه، یک رویداد مناسب برای به اشتراک‌گذاری در رسانه‌های اجتماعی بود. این حمله همچنین آزمونی نهایی برای تلاش‌های آمریکا برای ایجاد یک ائتلاف به نام «ناتوی خاورمیانه» با مشارکت کشورهای عربی و اسرائیل به منظور مقابله با حمله احتمالی از سوی تهران بود.

اسرائیل، با کمک آمریکا، فرانسه، بریتانیا و اردن، موفق به رهگیری و انهدام حدود ۹۹ درصد از پهپادها، موشک‌های بالستیک و موشک‌های کروز شلیک شده توسط ایران به اسرائیل شد. این حمله تلافی‌جویانه ایران به دنبال حمله به سفارت این کشور در دمشق (سوریه) انجام شد.

مقامات فعلی و سابق آمریکایی، اسرائیل و عربی به میدل ایست‌آی  اعلام کردند که رادارها و سیستم‌های هشدار اولیه مستقر در پایگاه‌های نظامی آمریکا در خلیج فارس نقش کلیدی در ردیابی آرایه کند حرکت موشک‌ها و پهپادها داشتند. آنها همچنین افزودند که آمریکا در لحظات آخر توانست جنگنده‌هایی از عربستان سعودی و قطر را برای شرکت در این عملیات اعزام کند.
با این حال، در نهایت، کشورهای ثروتمند حاشیه خلیج فارس هرگونه مشارکت را کم اهمیت جلوه دادند و وظیفه دشوار دفع حمله ایران را به آمریکا، متحدان غربی آن و اردن، پادشاهی فقیر هاشمی که به حمایت مالی آمریکا وابسته است، واگذار کردند.

اردن از سوی دیگر، نقش فعال خود در سرنگونی پهپادهای ایرانی را به عنوان دفاع از خود معرفی کرد که گویا هیچ ارتباطی با حفاظت از اسرائیل نداشت.

مایکل میلشتین، افسر سابق اطلاعات نظامی اسرائیل، به میدل ایست آی گفت: «بین اسرائیل، آمریکا و اردن همکاری بی‌سابقه‌ای وجود داشت. اما نامیدن این یک ائتلاف توهم است.»

میدل ایست‌آی روز جمعه گزارش داد که در صورت تمایل واشنگتن به تلافی حمله تهران به اسرائیل،  شیخ نشینهای خلیج فارس  به آمریکا اجازه حمله به ایران را نمی‌دهند. عربستان سعودی، امارات متحده عربی، عمان و کویت توافقات پایگاهی خود با واشنگتن را برای انجام حداقل ضروریات و اجتناب از مشارکت در حملات مستقیم به اهداف ایرانی بازنگری کردند.

بلال صائب، مقام سابق وزارت دفاع ایالات متحده که اکنون در Chatham House کار می کند، به میدل ایست‌آی گفت که اقدامات حساب شده  کشورهای حاشیه خلیج فارس محدودیت های ابتکار دولت «جو بایدن» برای ایجاد «ناتوی خاورمیانه» را نشان می دهد.
«اگر اجازه استفاده از حریم هوایی کشورهای حاشیه خلیج فارس برای حمله به اهداف ایرانی را به دست آوریم، می توانیم در مورد ناتوی خاورمیانه صحبت کنیم. در حال حاضر، دقیقاً برعکس این اتفاق می افتد.»، او گفت:
«من فکر می کنم حمله شنبه هرگونه ایده ای از یک ناتوی عربی و اسرائیل را از بین برد.»

جنگ تبلیغاتی

در حالی که غبار حمله شنبه در حال فروکش کردن است، نحوه واکنش کشورهای منطقه در آستانه حمله به یک میدان نبرد جدید بین تهران از یک سو و آمریکا و اسرائیل از سوی دیگر تبدیل شده است – که نه چندان به فلسطینیان، بلکه بیشتر به این موضوع مربوط می شود که چه کسی در خاورمیانه حرف اول را می زند.

دولت «جو بایدن» و اسرائیل تلاش می کنند تا دفاع موفقیت آمیز اسرائیل را به عنوان نتیجه جبهه متحدی از متحدان، از جمله کشورهای عربی، نشان دهند. وزیر کابینه جنگ اسرائیل، بنی گاتز، از «همکاری منطقه ای» تمجید کرد که به اسرائیل اجازه داد تا از خود دفاع کند.

هماهنگی موفقیت آمیز با کشورهای عربی به اسرائیل اجازه می دهد تا شنبه را به عنوان یک پیروزی استراتژیک جلوه دهد، که می تواند به کاهش تنش ها با کاهش نیاز به پاسخ قاطعانه تر اسرائیل کمک کند.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا روز دوشنبه گفت: «آنچه این آخر هفته نشان داد این است که اسرائیل در صورت مورد حمله قرار گرفتن، مجبور نیست به تنهایی از خود دفاع کند.»

هدف ایران منزوی کردن اسرائیل و جلوگیری از هرگونه همکاری بین اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس است.
«در حال حاضر یک جنگ تبلیغاتی تمام عیار در جریان است.»، عزيز الغاشيان، تحلیلگر سعودی و کارشناس روابط بین اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس، به میدل ایست‌آی گفت.

تهران و واشنگتن در حال حاضر بر سر اینکه آیا حمله به اسرائیل از قبل اطلاع داده شده بود یا خیر، بحث می‌کنند.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، گفت که تهران حدود ۷۲ ساعت قبل از طریق «دوستان و همسایگانمان» به آمریکا در مورد حمله اطلاع داده است. روز دوشنبه، وال استریت ژورنال به نظر می‌رسد این ادعا را تأیید کرد و گزارش داد که ایران مقامات عربستان سعودی و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس را از حمله خود مطلع کرده است. مقامات ترکیه نیز به میدل ایست‌آی گفتند که ترکیه، عضو ناتو، چند روز قبل از حمله از آن مطلع شده بود.

با این حال، آمریکا پیش‌اخطار چند روزه قبل از حمله را تکذیب کرد.

جولین بارنز-داسی، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در شورای روابط خارجی اروپا، به میدل ایست‌آی گفت که به طور منطقی یک نشت ایرانی در کشورهای حاشیه خلیج فارس به آمریکا منتقل می‌شود، زیرا حاکمان عرب از این می‌ترسند که یک حمله مرگبار ایرانی به اسرائیل می‌تواند منجر به یک جنگ بزرگتر شود که ایران امیدوار است از آن جلوگیری کند.

او به میدل ایست‌آی گفت: «اردن و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس قبل از هر چیز دیگری علاقه مند به جلوگیری از تشدید منطقه ای هستند.»
«من اینطور فکر نمی‌کنم که کشورهای حاشیه خلیج فارس تعهد استراتژیک خود به اسرائیل را دوچندان کنند. آنها به گفتگو با ایران برای جلوگیری از جنگی ادامه خواهند داد که از آن می‌ترسند همه آنها را به پرتگاه بکشاند.»

تحریک ایران

با وجود اینکه امروزه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بیش از هر زمان دیگری در تاریخ با اسرائیل روابط نزدیکی دارند، جنگ اسرائیل در غزه امارات متحده عربی و بحرین را وادار نکرد که توافق ابراهیم سال ۲۰۲۰ را که روابط آنها را با تل آویو عادی کرده بود، فسخ کنند.

در چارچوب این توافق، اسرائیل نیز به سنتکام، فرماندهی مرکزی ایالات متحده در خاورمیانه، پیوست. همانطور که میدل ایست‌آی قبلاً گزارش داده بود، حتی پرسنل نظامی اسرائیل به پایگاه هوایی العدید در قطر اعزام شده بودند، اما مشخص نیست که آیا این مقامات هنوز در این کشور هستند یا خیر.

با این حال، حمله شنبه به اسرائیل محدودیت موفقیت ایالات متحده در ترویج همکاری امنیتی نزدیکتر بین اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس را برجسته می کند، میلشتین، افسر سابق اطلاعات نظامی اسرائیل، به میدل ایست‌آی گفت.

کشورهای حاشیه خلیج فارس نسبت به ایران بی‌تفاوت نیستند، اما با توجه به آنچه آنها معتقدند نفوذ رو به کاهش ایالات متحده در منطقه و تمایل محدود آن برای دفاع از آنها مانند کاری که در مورد اسرائیل انجام داد، محتاط هستند. ایالات متحده هیچ تلافی برای حمله به تاسیسات نفتی آرامکو عربستان سعودی در سال ۲۰۱۹ که گفته می شود توسط ایران حمایت می شد، انجام نداد.
ناامیدی کشورهای حاشیه خلیج فارس از ایالات متحده با روی کار آمدن دولت جو بایدن افزایش یافت. جو بایدن و اعضای حزبش به دلیل مسائل حقوق بشری از محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی انتقاد کردند. عربستان سعودی و امارات متحده عربی همچنین واکنش دولت را به حملات موشکی و پهپادی حوثی‌ها ضعیف می‌دانستند.

در نتیجه، آنها تلاش کردند تا روابط خود با تهران را بهبود بخشند. در آوریل ۲۰۲۳ امارات متحده عربی اولین سفیر جدید خود را پس از هفت سال به ایران فرستاد. عربستان سعودی و ایران نیز در چارچوب توافقی که توسط چین میانجیگری شده بود، روابط خود را عادی کردند.

میلشتین گفت: «اکثر کشورهای عربی به دلیل عدم اعتماد به دولت جو بایدن، آشتی با ایران را ترویج می‌کردند.» «آنها ترجیح می‌دادند با ایران معامله کنند نه با آمریکایی‌ها.

صائب در Chatham House گفت که برای رسیدن به هماهنگی منطقه‌ای واقعی بین اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس، واشنگتن باید تضمین‌های امنیتی ملموسی ارائه دهد. عربستان سعودی خواستار چنین حمایتی به صورت سیستم‌های تسلیحاتی جدید به عنوان بخشی از توافقی برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل شده بود، اما این گفتگوها پس از بمباران غزه توسط اسرائیل متوقف شده است.

صائب گفت: «آخرین کاری که کشورهای حاشیه خلیج فارس انجام خواهند داد، تحریک ایران بدون حمایت آمریکا است.»
الغاشيان گفت که حمله شنبه به اسرائیل احتمالاً تصمیم محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، برای احیای روابط با تهران را تقویت کرده است. او گفت که ریاض می‌خواهد در حالی که توسعه اقتصادی خود را دنبال می‌کند، از تنش بین اسرائیل و ایران دوری کند.

او گفت: «ارزش استراتژیک احیای روابط با تهران نتیجه می‌دهد.»