عراق خواستار پایان ماموریت خارجی تا سال ۲۰۲۵ است

درخواست بغداد بخشی از موج جهانی تحولات مشابه است. دامیلولا بانجو گزارش می‌دهد.

دامیلا بانجو

کنسرسیوم

ترجمه مجله هفته

دولت عراق در گامی دیگر برای کاهش نفوذ بین‌المللی در امور سیاسی خود، از مأموریت کمک سازمان ملل متحد به عراق (یونامی) خواست تا پایان سال 2025 این کشور را ترک کند.

ماموریت صلح‌بانی سازمان ملل در سال 2003، اندکی پس از پایان تهاجم آمریکا، مستقر شد.

عراق انتظار دارد که مأموریت سیاسی سازمان ملل تا 31 دسامبر 2025 فعالیت خود را متوقف کند و بر تکمیل برنامه‌های توسعه‌ای خود و تحویل اسناد مربوطه به دولت عراق تمرکز کند. سازمان‌های ملل متحد می‌توانند با قید و شرط باقی بمانند.

درخواست عراق تنها چند روز پس از آن صورت می‌گیرد که سومالی به طور ناگهانی خواستار پایان یافتن مأموریت سیاسی 10 ساله سازمان ملل در آن کشور با عنوان یونیسوم تا 10 اکتبر شد. علاوه بر این، مأموریت انتقالی اتحادیه آفریقا در سومالی (ATMIS) نیز قصد دارد تا پایان دسامبر خارج شود.

یوجین چن، کارشناس سابق صلح‌بانی سازمان ملل و پژوهشگر ارشد مرکز همکاری بین‌المللی دانشگاه نیویورک، در توییتر در مورد خبر مأموریت سازمان ملل در سومالی نوشت: «یک روز دیگر، یک درخواست دیگر برای خروج یک مأموریت صلح‌بانی سازمان ملل.»
ماموریت‌های صلح‌بانی سازمان ملل در حال خروج از جمهوری دموکراتیک کنگو و مالی هستند

مونوسکو، بزرگترین مأموریت صلح‌بانی سازمان ملل که در جمهوری دموکراتیک کنگو مستقر است، به درخواست رئیس جمهور فلیکس چیسکی در حال خروج تدریجی از این کشور است.

عملیات صلح‌بانی سازمان ملل در مالی که در طول ده سال فعالیت خود خونین‌ترین مأموریت در سبدکاره سازمان ملل بود، در دسامبر 2023 به پایان رسید. برخی از سازمان‌های توسعه‌ای و بشردوستانه طبق توافق با دولت مالی در این کشور باقی خواهند ماند.

فرآیند خروج یونامی از عراق از سال گذشته آغاز شده بود. در ماه مه 2023، شورای امنیت که این مأموریت را در سال 2003 تأیید کرده بود، تشکیل یک تیم بررسی مستقل برای ارزیابی تناسب یونامی را تأیید کرد.

محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، در نامه‌ای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد با عنوان «بغداد آوریل 2024» که پاس‌بلو مشاهده کرده است، گفت که سازمان ملل با درگیر کردن «بازیگران غیردولتی» در رایزنی‌های خود قبل از تصویب قطعنامه شورای امنیت توسط تیم بررسی، فراتر از توافق دوجانبه خود عمل کرده است.

در این نامه آمده است که بررسی توسط این تیم بین دیدگاه دولت و «نظرات شخصی» بازیگران غیردولتی که «در تأسیس یونامی در سال 2003 نقشی نداشتند» تفاوتی قائل نشده است.

السودانی با اشاره به اینکه عراق علیرغم همکاری دولت خود با تیم بررسی به رهبری فولکر پترس، دیگر به یونامی نیازی ندارد، نوشت: «این تیم مانند ما به این نتیجه رسید که نیازی به ادامه مأموریت در عراق نیست.»

(پترس، یک دانشمند علوم سیاسی آلمانی، در سال 2023 در پی آغاز جنگ داخلی در سودان به عنوان فرستاده ویژه گوترش و رئیس مأموریت سیاسی سازمان ملل در آن کشور اخراج شد. او در اکتبر 2023 به عنوان رئیس تیم بررسی یونامی منصوب شد.)
در بخشی از نامه‌ای که محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد نوشته است، آمده است: «دولت عراق در بسیاری از زمینه‌ها، به‌ویژه در زمینه‌هایی که تحت صلاحیت یونامی قرار می‌گیرد، به پیشرفت‌های قابل توجهی دست یافته است.» «ما خواستار پایان قطعی ماموریت کمک سازمان ملل متحد به عراق (یونامی) در تاریخ 31 دسامبر 2025 هستیم.»

با این حال، السودانی «اهمیت همکاری با 22 سازمان بین‌المللی تخصصی که از طریق مکانیسم هماهنگ‌کننده‌های مقیم» برنامه توسعه سازمان ملل در عراق فعالیت می‌کنند، تأکید کرد.

«عراق حق تعیین سرنوشت خود را دارد»، او به استفان شلزنگر، نویسنده کتاب «خلق هستی: تأسیس سازمان ملل متحد» گفت. «با درخواست عراق برای پایان مأموریت سیاسی سازمان ملل متحد (یونامی) در این کشور پس از 21 سال، این کشور بلوغ و قدرت جدیدی در حکمرانی را نشان می‌دهد. سازمان ملل متحد کار خود را انجام داده است؛ هیچ مأموریتی نمی‌تواند ابدی باشد. اکنون زمان آن است که دولت عراق اقتدار کامل دموکراتیک خود را برای اداره کشور بازیابد.»

یونامی که مقر آن در بغداد است، 495 کارمند ملی و 280 کارمند بین‌المللی دارد. ژانین هنیس پلاسهارت، هلندی، از دسامبر 2018 ریاست این مأموریت را بر عهده داشته است. او در فوریه اعلام کرد که در ماه مه از سمت خود کناره گیری خواهد کرد.

شورای امنیت روز پنجشنبه در مورد تمدید ماموریت  بحث کرد [در حالی که توجیهی از هنیس پلاسهارت دریافت کرد. در حالی که چندین عضو از درخواست عراق حمایت کردند، گفته می‌شود ایالات متحده به آن واکنشی مبهم نشان داد.]
به گفته ساموئل زبوگار، سفیر اسلوونی در سازمان ملل، «ما معتقدیم که عراقی‌ها خواهان پایان ماموریت یونامی تا سال 2024 هستند، اما خروج کامل تا پایان سال 2025 انجام خواهد شد.» (اسلوونی عضو غیردائم شورای امنیت است.) «گزارش [بررسی] توصیه می‌کند که ماموریت به طور کامل در اواسط سال 2026 به پایان برسد. بنابراین ممکن است اختلاف نظر زیادی وجود نداشته باشد. اما باید تا زمان بحث در شورای امنیت در روز پنجشنبه منتظر بمانیم.»

یونامی در آگوست 2003 برای ترویج گفتگوی سیاسی در عراق و کمک به هماهنگی کمک‌های بشردوستانه و توسعه پس از پایان تهاجم 41 روزه به رهبری ایالات متحده تأسیس شد.

ایالات متحده در سال 2003 صدام حسین، دیکتاتور عراق را سرنگون کرد و در 1 مه 2003 جنگ اصلی را به پایان رساند، اما اشغال توسط تیپ های رزمی آمریکایی و نیروهای متفق تا سال 2011 ادامه داشت، زمانی که رئیس جمهور باراک اوباما اکثر نیروهای آمریکایی را خارج کرد.

حداقل 461000 نفر در طول هشت سال بین 2003 تا 2011 کشته شدند و هزینه جنگ برای ایالات متحده 3 تریلیون دلار بود.

یونامی نقش حمایتی در بازسازی عراق پس از درگیری های پس از سال 2003 ایفا کرده است. به گفته این مأموریت سازمان ملل، این مأموریت میانجیگری بین جناح‌های عراقی، حمایت از فرآیندهای انتخاباتی، نظارت بر وضعیت حقوق بشر و هماهنگی کمک‌های بشردوستانه در مناطق درگیر در مناقشه را تسهیل کرده است.

درخواست عراق برای پایان عملیات سازمان ملل، گامی دیگر در جهت کاهش مداخله بین‌المللی در امور داخلی این کشور است.

در اوایل سال جاری، السودانی گفتگوهایی را با واشنگتن در مورد خروج کامل باقیمانده نیروهای آمریکایی که در سال 2014 در این کشور مستقر شده بودند، آغاز کرد. در آن زمان، حداقل 2500 سرباز آمریکایی به عنوان بخشی از ائتلاف جهانی برای مبارزه با داعش در عراق و سوریه (ISIL) در عراق مستقر بودند.
گفتگوها برای کاهش حضور آمریکا در عراق به دلیل جنگ غزه-اسرائیل که روابط به هر حال شکننده بین عراق و آمریکا را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار داده است، متوقف شده است.

در فوریه، ایالات متحده بیش از  125 مرتبه مهمات دقیق را در پاسخ به حمله پهپادی 28 ژانویه به یک پایگاه آمریکایی در شمال شرق اردن به عراق و سوریه شلیک کرد. در این حمله سه سرباز آمریکایی کشته شدند.

علاوه بر این، دولت عراق از تیم تحقیقاتی سازمان ملل که مأموریت بررسی جنایات داعش را بر عهده دارد، خواسته است تا سپتامبر از این کشور خارج شود. دولت عراق این تیم را به عدم همکاری با عراق متهم کرد و از آنها خواست قبل از ترک کشور، مدارک جمع آوری شده را تحویل دهند.

السودانی گفت که کشورش همچنان با سازمان‌های تخصصی سازمان ملل همکاری خواهد کرد، همانطور که سرهنگ عاصمی گویتا، رئیس جمهور مالی، پس از فروپاشی عملیات صلح‌بانی به نام مینوسما در سال گذشته، با سازمان ملل متحد توافق کرده بود.

«ما امیدواریم که شورای امنیت قطعنامه ای را صادر کند که تاریخ پایان ماموریت یونامی را مطابق با خواسته دولت جمهوری عراق تعیین کند»، السودانی در نامه خود نوشت.

دامیلا بانجو خبرنگار PassBlue است. او دارای مدرک کارشناسی ارشد علوم از دانشکده روزنامه نگاری فارغ التحصیلان دانشگاه کلمبیا و مدرک کارشناسی در رشته علوم ارتباطات و زبان از دانشگاه ایبادان، نیجریه است. او به عنوان تهیه کننده برای ایستگاه رادیویی NPR WAFE در شارلوت، کارولینای شمالی کار کرده است؛ به عنوان روزنامه نگار تحقیقی برای BBC؛ و به عنوان خبرنگار تحقیقی برای Sahara Reporters Media.