چگونه ایالات متحده، اوکراین را به‌زور وارد جنگ کرد؟

اول آوریل 2022

ویاچسلاو تتکین، دکترای علوم در تاریخ

برگردان : مسعود امیدی 

عملیات ارتش روسیه در اوکراین از شرایط مهمی که منجر به ظهور تحولات کنونی شد، پرده برداشت. اکنون مشخص شده‌است که اوکراین از مدت‌ها پیش آماده جنگ بوده است. به عبارت دقیق‌تر، مدت زیادی بود که اوکراین را برای جنگ آماده‌ کرده بودند. به‌علاوه، بر مبنای شباهت وقایع رخ داده در زمانی دیگر و در نقطه ای دیگر از جهان، می‌توان از الگوی استانداردی سخن گفت که آمریکا برای دستیابی به اهداف ژئوپالیتیک خود استفاده می‌کند.

اقدامات روسیه در اوکراین، برای بسیاری غیرمنتظره به نظر می‌رسد. با این حال، روسیه به صورتی هدفمند در این وضعیت قرار گرفت. همه چیز با کودتای اوکراین در فوریه‌ی سال 2014 آغاز شد، زمانی که نیروهای شدیداَ ضد روسی با حمایت ایالات متحده و نئونازی‌های محلی در کی‌یف به قدرت رسیدند.

نتیجه‌ی کودتا به بازگرداندن کریمه به روسیه منجر شد. این نه به دلیل مداخله‌ی روسیه، بلکه به دلیل تمایل آشکار مردم این شبه‌جزیره برای بازگشت به روسیه اتفاق افتاد. سپس قیامی در دونباس رخ داد که کی‌یف به دلیل مقاومت نیروند مردم روس زبان آن ، در سرکوب آن با شکست مواجه شد. 

با این حال، اگرچه دونباس یک منطقه‌ی کاملاً روسی است که هرگز قبل از سال 1922 بخشی از اوکراین نبوده است، در میان نازی‌های اوکراین این قیام به عنوان یک تصرف ارضی و به عنوان یک احساس حقارت ملی تعبیر شد و در صدد انتقام برآمدند… پس از تلاش‌های ناموفق برای تصرف دونباس در بهار سال 2015، کی‌یف تصمیم گرفت خود را برای از بین بردن استقلال دونباس به صورت کامل آماده کند.

واقعیت این است که ارتش اوکراین در جریان به اصطلاح «اصلاحات» آغاز شده در سال 1991، به طور قابل توجهی آسیب دید و تا سال 2014 نیروی نظامی قدرتمندی نبود. تجهیزات نظامی‌ آن از بین رفت. به دلیل حقوق‌های بسیار پایین، روحیه‌ی افسران و سربازان پایین بود. ارتش اوکراین نمی‌خواست و نمی‌توانست بجنگد. فقط گردان‌های نازی که توسط نیروهایی که در کودتای فوریه‌ی سال 2014 شرکت داشتند، متشکل شده بودند، در واقع قادر به جنگ بودند.

بنابراین، منابع مالی کشور از امور ارتقاء رفاه ملت به تقویت نیروهای مسلح انتقال یافت. بودجه‌ی نظامی اوکراین از 1.7 میلیارد دلار در سال 2014 به 8.9 میلیارد دلار در سال 2019 (5.9 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور) رسید. برای مقایسه،  برای فرهنگ در سال 2021 تنها بودجه‌ی 84 میلیون دلار اختصاص یافت. (0.5 درصد از تولید ناخالص داخلی). ایالات متحده به صورت ناموفقی 2 درصد از تولید ناخالص داخلی متحدان ناتو را برای هزینه‌های نظامی طلب می‌کند. و اوکراین که به سرعت فقیر شده بود و سخت دنبال وام‌های صندوق بین‌المللی پول و اتحادیه‌ی اروپا بود، برای اهداف نظامی سه برابر بیشتر از کشورهای توسعه‌یافته‌ی غرب هزینه کرد.

حتی لازم نیست در باره‌ی تمرکز نیروها یا برنامه‌های عملیاتی طرح‌ریزی شده صحبت شود. همین ارقام هزینه‌های نظامی نشان می‌دهد که این کشور در حال آماده شدن برای یک جنگ بزرگ بود. بر کسی پوشیده نیست که اوکراین از نظر تصمیم‌گیری استراتژیک پس از سال 2014، نه توسط دولت این کشور، بلکه توسط دپارتمان وزارت امور خارجه‌ی ایالات متحده به نمایندگی سفارت آمریکا در کی‌یف اداره می‌شد. صدها مربی از ایالات متحده و سایر کشورهای ناتو در آموزش ارتش اوکراین شرکت کردند. اوکراین تحت نظارت ایالات متحده در حال آماده شدن برای جنگ بود.

بودجه‌ی هنگفتی صرف بازسازی تجهیزات نظامی شد. در طول جنگ علیه دونباس در سال‌های 201۵-201۴، اوکراین از پشتیبانی جنگی هوایی استفاده نکرد، چراکه همه‌ی هواپیماهای جنگی آن نیاز به تعمیر داشتند. با این حال، در فوریه‌ی سال 2022 حدود 150 فروند جنگنده، بمب افکن و هواپیمای تهاجمی در نیروی هوایی اوکراین وجود داشت. چنین افزایش و تجمیعی از نیروی هوایی، تنها می‌توانست به معنای تصمیم به تصرف دنباس باشد.

در همان زمان، استحکامات قدرتمندی در مرز دونباس و اوکراین ایجاد شد که قادر به مقاومت در برابر حملات تلافی‌جویانه‌ی توپخانه‌ی روسیه بود. شروع جنگ برای پایان فوریه – اوایل مارس سال 2022 برنامه‌ریزی شده بود. نکته‌ی قابل توجه این است که حقوق سربازان در پایان سال  2021 به اندازه‌ی 3  برابر و از 170 دلار به 510 دلار افزایش یافت (!). دولت اوکراین به طور چشمگیری تعداد نیروهای مسلح خود را افزایش داد.

تا جایی که به آموزش روحی و روانی پرسنل نظامی مربوط می‌شود، اگرچه در سال 2014 پرسنل نیروهای مسلح اوکراین تمایلی به جنگیدن نداشتند، پس از 8 سال شستشوی مغزی سنگین با یک روحیه‌ی خشن ملی‌گرایی افراطی و با روحیه‌ی روس هراسی هار، وضعیت تغییر کرد. بعلاوه، این روند فقط در ارتش بنا نهاده نشد.

کل جمعیت اوکراین قربانی شستشوی مغزی سنگینی شده‌اند. هنگامی که ما در روسیه درباره‌ی مردم برادر اوکراین صحبت می‌کردیم (و همچنان صحبت می‌کنیم)، رسانه‌های جمعی اصلی این کشور، تصویری از روسیه به عنوان دشمن ایجاد کرده‌ بودند و تعمداً تنفر مردم را نسبت به روس‌ها برانگیختند.

در ابتدا، فرصت تحصیل به زبان روسی در مدارس به میزان قابل توجهی کاهش یافت. بعداً کتاب‌های درسی در مورد تاریخ را به کودکان معرفی کردند که روس‌ها را دشمن و ساکنان دنباس را تجزیه‌طلب و تروریست نشان می‌دادند که اقدام به جنگ علیه آن‌ها عمل پسندیده‌ای است. چنین ایده‌هایی نه تنها در کتاب‌های درسی برای کودکان، بلکه در دستورالعمل‌های روش شناختی برای معلمان نیز وجود داشت.

بنابراین، عجیب نیست که حتی بر اساس برآوردهای نمایندگان کنگره‌ی آمریکا، اوکراین به مرکز نازیسم بین‌المللی تبدیل شده است. استهزاء وحشتناک زندانیان، شکنجه‌ی سربازان مجروح روسی، که حتی سازمان ملل نیز مجبور به پاسخگویی به آن شد، پیامد مستقیم «فرهنگ نفرت» است که سال‌هاست بر اوکراین تحمیل شده است. تاریخ اوکراین از مواضع آشکارا روس‌هراسی و ضد کمونیستی بازنویسی شده است.

اولین مرحله از آماده‌شدن اوکراین برای جنگ تا پایان سال 2021 با موفقیت به پایان رسید. توانایی رزمی ارتش اوکراین احیا شده، تجهیزات نظامی تعمیر و مدرن شد، روحیه‌ی مردم بر اساس روسوفوبیا پرورش داده شد. نفرت از «تروریست‌ها» و «تجزیه‌طلبان» دونباس در ذهن نظامیان ایجاد شد. ارتش اوکراین و گردان‌های نازی به عنوان بخشی از وزارت امور داخلی، آماده‌ی جنگ بودند.

شکل‌گیری نازیسم در آلمان نیز به همین شیوه پیش رفت، ابتدا احساس حقارت ناشی از شکست در جنگ جهانی اول، ایده‌های انتقام‌گیری توسط هیتلر، و سپس کمک سرمایه‌ی انگلیسی-آمریکایی دراحیای ماشین جنگی آلمان. این گونه بود که نازیسم اوکراین پس از شکست‌هایی که در سال های 1953-1945 درغرب اوکراین متحمل شد، شروع به احیا کرد. اما الان در سراسر کشور است. 

با این وجود، حتی ارتش مدرن اوکراین نیز نتوانست به روسیه حمله کند. توازن قوا آشکارا به نفع کی‌یف نبود. بنابراین، ایالات متحده دو گزینه برای استفاده از اوکراین جدید و نظامی شده تحت حاکمیت نئونازی‌ها در برنامه قرار داده است. اولین مورد، تصرف دونباس و در صورت جفت و جور شدن موفقیت آمیز شرایط، اقدام به تهاجم به کریمه بود. گزینه‌ی دوم، تحریک مداخله‌ی مسلحانه‌ی روسیه بود.

به منظور تشویق مسکو به اتخاذ موضع فعال‌تر، مدام گزارش‌هایی از پایتخت‌های غربی به مسکو می‌رسید مبنی بر اینکه اروپا و آمریکا از ناپایداری اوکراین خسته شده‌اند و در آرزوی خلاص شدن از این درگیری طولانی مدت هستند. ایالات متحده شروع به اعلام این نکته کرد که در صورت ورود ارتش روسیه به اوکراین، هیچ گونه مداخله‌ی نظامی مستقیمی وجود نخواهد داشت.

همه‌ی این‌ها به شدت به نحوه‌ی برخورد آمریکا با عراق شباهت دارد. آن‌گونه که مشخص است، عراقی‌ها قبل از ورود به کویت (که عراق آن را سرزمین خود می‌دانست که به طور غیرقانونی توسط انگلیسی‌ها از آن جدا شده بود)، سعی کردند نظر ایالات متحده را جویا شوند. سفیر آمریکا در کویت از بی‌تفاوتی آمریکا نسبت به این موضوع خبر داد. اما به محض هجوم نیروهای عراقی به کویت، آمریکا فوراً یک ائتلاف نیرومند ضد عراقی ایجاد کرد و دستور خروج نیروها از کویت را صادر و محاصره‌ی اقتصادی عراق را سازماندهی کرد که منجر به حمله‌ی آمریکا به عراق و قتل صدام حسین شد.

روسیه فهمید که قرار گرفتن اوکراین تحت فرمان ایالات متحده خطری بسیار واقعی ایجاد می‌کند. در دسامبر سال 2021، مسکو درخواستی را به ناتو در مورد انجام اقداماتی برای تضمین منافع مشروع روسیه ارائه کرد. غرب با اطلاع از اینکه مقدمات حمله به دونباس به صورت کامل در حال انجام است، با تکبر این خواسته‌ها را نادیده گرفت. آماده‌ترین واحدهای رزمی ارتش اوکراین با 150 هزار نفر در مرز دونباس متمرکز شده بودند. آن‌ها می‌توانستند مقاومت میلیشای مردمی دونباس را در عرض ۲ تا ۳ روز با نابودی کامل دونتسک درهم بشکنند و خون بسیاری از مدافعان حمهوری خلق دونتسک را بریزند. روسیه برای جلوگیری از شدیدترین پیامدهای سیاسی و برای مسائل بشردوستانه، مجبور به مداخله شد.

اکنون فریادهای وحشیانه‌ای از غرب درباره‌ی به قول خودشان «امپریالیسم» روسیه می‌آید. با این حال، تقصیر آنچه اکنون در اوکراین در حال اتفاق افتادن است، به صورت کامل با ایالات متحده و متحدانش است که از مردم برادر اوکراین به عنوان سلاحی در نقشه‌های بدخواهانه‌ی خود برای حفظ سلطه بر جهان استفاده کرده‌اند.