تلاش برای کودتا در بولیوی

  فولکر هرمزدورف

یونگه ولت

هدف اصلی کودتای نافرجام در بولیوی، جلوگیری از نامزدی دوباره ایوو مورالس، رئیس جمهور چپ‌گرای سابق این کشور بود. این را ژنرال خوآن خوزه زونیگا، طراح کودتا، در اظهارات خود بیان کرد. مورالس، رهبر حزب جنبش سوسیالیسم (MAS)، از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۹ در قدرت بود. پس از انتخاب مجدد در نوامبر ۲۰۱۹، توسط کودتاگران راست‌گرا که از سوی ایالات متحده حمایت می‌شدند، سرنگون و به تبعید فرستاده شد. ایلان ماسک، میلیاردر مشهور، به دنبال این کودتا به اتهام مشارکت در آن متهم شد. او در پاسخ به منتقدی که این موضوع را مطرح کرد، گفت: «ما هرکسی را که بخواهیم سرنگون می‌کنیم – با این موضوع کنار بیا.»

دلیل اصلی این کودتا، منابع لیتیوم بود. ماسک و سایر تولیدکنندگان خودروهای الکتریکی به لیتیوم برای باتری‌های خود نیاز دارند و بولیوی بزرگترین ذخایر این ماده معدنی را در جهان دارد. مورالس از اینکه این کشور را به روی شرکت‌های چند ملیتی خارجی باز کند، خودداری کرده بود و به جای آن می‌خواست فناوری داخلی را در بولیوی توسعه دهد تا شغل‌ها و سودها در داخل کشور باقی بماند. این موضوع باعث خشم شرکت‌ها شد و به همین دلیل مورالس باید از قدرت کنار می‌رفت. پس از سرنگونی او، رژیم کودتا بلافاصله ماسک و سایر نمایندگان شرکت‌های خارجی را به مذاکره دعوت کرد.

با این حال، مورالس، رهبر سابق اتحادیه کارگری، قصد دارد سال آینده دوباره برای عالی‌ترین مقام دولتی نامزد شود. او در طول ریاست جمهوری خود به نمادی برای اکثریت بیش از ۱۲ میلیون بولیویایی تبدیل شد، اولین رئیس جمهور بومی در بین ۱۲۲ رئیس جمهور قبلی این کشور. به همین دلیل، شانس او برای پیروزی در سال ۲۰۲۵ زیاد است.

این موضوع زنگ خطر را در میان راست‌گرایان و همچنین در واشنگتن به صدا درآورده است. زیرا مورالس در درون حزب حاکم MAS که اکنون دچار انشقاق شده است، نماینده جناح رادیکال است، در حالی که لوئیس آرسه، رئیس جمهور فعلی، نماینده جناح اصلاح‌طلب است.

با وجود اختلافات سیاسی، لوئیس آرسه چاره‌ای جز برکناری خوآن خوزه زونیگا، فرمانده ارتش خود نداشت. این پس از آن بود که زونیگا در روز دوشنبه تهدید کرد که «در صورت لزوم با زور» مانع از نامزدی مورالس در انتخابات ریاست جمهوری خواهد شد. حمله‌ای که زونیگا رهبری می‌کرد، به همین دلیل علیه هر دوی آنها بود.

علاوه بر این، اعلام عفو عمومی توسط زونیگا برای عاملان محکوم شده کودتای نوامبر ۲۰۱۹ و همچنین هشدار وزارت امور خارجه بولیوی در اوایل این هفته مبنی بر عدم دخالت سفارت ایالات متحده در امور داخلی این کشور، نشان‌دهنده منافع پشت این اقدامات است.