نویسنده: مارسل کونزمن

منبع: amerika21

ترجمه مجله هفته

قانون جدید رسانه‌ها در کوبا که بزرگترین اصلاح در نظام رسانه‌ای این کشور در تاریخ کوبای سوسیالیستی به شمار می‌رود، منتشر شد. این قانون با هدف افزایش «کارایی، دسترسی و شفافیت» رسانه‌های دولتی تدوین شده و شامل نوآوری‌های متعددی از جمله موارد زیر است:

متن 68 صفحه‌ای قانون جدید رسانه‌ها در کوبا منتشر شد. این قانون که حدود یک سال پیش توسط پارلمان کوبا به تصویب رسیده بود، با هدف «کارآمدتر، فراگیرتر و شفاف‌تر کردن» فعالیت‌های اطلاع‌رسانی رسانه‌های دولتی تدوین شده است.

به گفته رئیس جمهور میگل دیاز-کانل، «قانون ارتباطات اجتماعی» شامل نوآوری‌های متعددی در زمینه فعالیت روزنامه‌نگاران دولتی است. این گروه از فعالان رسانه‌ای مدت‌هاست از شرایط نامناسب کاری مانند حقوق پایین، تجهیزات نامناسب و عدم همکاری کافی از سوی مقامات دولتی گلایه دارند. قانون جدید صراحتاً آنها را ملزم به واکنش سریع به رویدادها می‌کند و به آنها اجازه می‌دهد برای این منظور از اطلاعات تأیید نشده در شبکه‌های اجتماعی نیز استفاده کنند.

در گذشته، به خصوص در زمان اعتراضات، اعلامیه‌های مهم و بحران‌ها، به دلیل عدم صدور مجوزهای لازم، تأخیرهای متعددی در انتشار اخبار به وجود می‌آمد. در بسیاری از مناطق، فرآیندهای کاری هنوز به صورت سنتی انجام می‌شود. با این حال، امروزه 7.6 میلیون از 11.2 میلیون کوبایی از اینترنت استفاده می‌کنند و علاوه بر این، دو شبکه خارجی، تلسور آمریکای لاتین و آر تی روسیه، در این کشور پخش می‌شوند. به عنوان مثال، قبل از اصلاحات پولی سال 2021، بسیاری از کوبایی‌ها پیش از اینکه تلویزیون کوبا در این مورد اطلاع‌رسانی کند، از طریق تلسور از این موضوع آگاه شده بودند.

یکی از اهداف این قانون، رفع موانع داخلی و حمایت از روزنامه‌نگاران در انجام وظایفشان، از جمله از طریق گسترش تعهدات اطلاع‌رسانی نهادهای دولتی است. نمایندگان رسانه‌ها در یک برنامه ویژه تأکید کردند که این قانون از این جهت نیز یک ابتکار جدید محسوب می‌شود که تاکنون در بسیاری از زمینه‌ها هیچ قانونگذاری وجود نداشته و اکنون تمام فرآیندها در آن لحاظ شده است. آنها معتقدند که این امر به نفع روزنامه‌نگاران خواهد بود و استقلال سردبیران را افزایش می‌دهد.

یکی دیگر از نوآوری‌های این قانون، به منظور تأمین مالی پایدارتر رسانه‌های دولتی، برای اولین بار به رادیو، تلویزیون، رسانه‌های آنلاین و چاپی اجازه می‌دهد تا آگهی‌های تجاری پخش کنند (ماده 76 به بعد). این تبلیغات باید «مصرف مسئولانه» را ترویج کنند و می‌توانند «برندها، محصولات، کالاهای فرهنگی و مقاصد گردشگری» را معرفی کنند. همچنین این قانون برای اولین بار به رسانه‌ها اجازه می‌دهد تا کمک‌های مالی دریافت کنند. این امر به آنها امکان می‌دهد تا درآمد اضافی کسب کنند که در اختیار رسانه مربوطه قرار خواهد گرفت. علاوه بر این، امکان افتتاح حساب‌های بانکی مجزا برای خرید تجهیزات یا انجام تعمیرات نیز فراهم شده است. تاکنون، رسانه‌های کوبا فقط به بودجه دولتی وابسته بودند.
به عنوان بخشی از مقررات الحاقی این قانون، اکنون انواع مختلف تبلیغات در فضای عمومی، خارج از رسانه‌ها نیز مجاز شده است. علاوه بر «تبلیغات مطلق»، می‌توان آگهی‌ها، ترویج فروش، تبلیغات در تجارت الکترونیکی، تبلیغات در محل فروش و محتوای تبلیغاتی را نیز منتشر کرد. با این حال، شرط اساسی در همه موارد «احترام به نمادهای ملی» و «شناسایی تنوع و نمایندگی جامعه کوبا» است. به عنوان مثال، «به تصویر کشیدن زنان به گونه‌ای تحقیرآمیز یا توهین‌آمیز که با الگوهای کلیشه‌ای اجتماعی-فرهنگی مرتبط نباشد» به طور صریح ممنوع است. تبلیغات الکل و دخانیات و همچنین آگهی‌هایی که  کودکان را مورد خطاب قرار میدهد نیز به شدت تحت نظارت هستند.
علاوه بر این، بلوک‌های تبلیغاتی در رادیو و تلویزیون فقط باید بین برنامه‌ها پخش شوند و نه در حین پخش برنامه‌های جاری. حداقل طول آگهی‌ها باید سه ثانیه باشد تا تبلیغات تجاری به وضوح از محتوای برنامه‌ها قابل تشخیص باشد.
اگرچه این قانون در تاریخ 3 اکتبر لازم الاجرا می‌شود، اما طی چند ماه گذشته اولین تلاش‌ها برای اجرای آن آغاز شده است. به عنوان مثال، پورتال خبری دولتی «کوبادبات» و خبرگزاری «پرنسا لاتینا» در حال حاضر به طور مرتب مقالات حمایت‌شده منتشر می‌کنند که عمدتاً محصولات شرکت‌های خصوصی و سرمایه‌گذاری‌های مشترک را تبلیغ می‌کنند. همچنین تابلوهای تبلیغاتی بزرگ در کنار بستنی‌فروشی «کوپلیا» در قلب هاوانا اکنون برای پیام‌های تبلیغاتی قابل رزرو هستند.
علاوه بر این، برای مدرن‌سازی ساختار نهادی رسانه‌ها، قرار است «مؤسسه جدیدی برای ارتباطات اجتماعی» تأسیس شود که جایگزین نهادهای قبلی خواهد شد. با این حال، انحصار دولتی بر رسانه‌ها دست نخورده باقی خواهد ماند. با این حال، به گفته رئیس اتحادیه روزنامه‌نگاران کوبا، ریکاردو رونکیلو بلو، رسانه‌ها باید در عملکرد خود به «ارگان نظارتی عمومی» قوی‌تر تبدیل شوند. او گفت: «ما می‌خواهیم متحد باشیم، اما نه هم‌نظر».
«قانون ارتباطات اجتماعی» بزرگترین اصلاح در نظام رسانه‌ای دولتی در تاریخ کوبای سوسیالیستی است.