سرجیو فراری
هر دقیقه از سال ۲۰۲۳، ۱۷۳.۸۸۴ دلار صرف تسلیحات هسته‌ای شد.
بشریت در یکی از خطرناک‌ترین لحظات تاریخ خود به سر می‌برد، زیرا برتری هسته‌ای در شرایط درگیری‌های رو به رشد در مناطق مختلف جهان، از اروپای شرقی تا خاورمیانه، حاکم است. کره زمین هرگز به اندازه امروز با خطر خودویرانگری روبرو نبوده است.
در اواخر هفته سوم ژوئن، یکی از شناخته‌شده‌ترین مراکز تخصصی جهانی، گزارشی تقریباً دراماتیک همراه با ارقام و آمار منتشر کرد: سالنامه ۲۰۲۴. موسسه بین‌المللی تحقیقات صلح استکهلم (SIPRI) اعلام کرد که در سال ۲۰۲۳، ایالات متحده، روسیه، بریتانیا، فرانسه، چین، هند، پاکستان، کره شمالی و اسرائیل به مدرن‌سازی زرادخانه‌های هسته‌ای خود ادامه دادند و چندین کشور از آنها تسلیحات یا سیستم‌های جنگی هسته‌ای جدیدی را مستقر کردند.
اینجا.
طبق گزارش SIPRI، تعداد کلاهک‌های هسته‌ای یا کلاهک های جنگی هسته‌ای در گردش در سطح جهان در ژانویه سال جاری ۱۲.۱۲۱ تخمین زده می‌شود. تقریباً همه آنها متعلق به روسیه (۵.۵۸۰) و ایالات متحده (۵.۰۴۴) است.
حدود ۳.۹۰۰ کلاهک هسته‌ای، که تقریباً یک چهارم آنها است، بر روی موشک‌ها و هواپیماها مستقر شده‌اند، که این تعداد نسبت به سال ۲۰۲۳ بیش از ۶۰ کلاهک افزایش یافته است. از این تعداد، ۲.۱۰۰ کلاهک هسته‌ای در موشک‌های بالستیک و در حالت آماده‌باش عملیاتی کامل قرار دارند.
کلاهک‌های هسته‌ای «مستقر» به آن دسته از کلاهک‌هایی گفته می‌شود که در موشک‌ها یا پایگاه‌هایی با نیروهای عملیاتی قرار دارند، در حالی که کلاهک‌های هسته‌ای «ذخیره‌شده» در انبارها هستند و برای استقرار به آمادگی (مانند حمل و نقل و بارگیری در پرتاب‌گرها) نیاز دارند.
گزارش SIPRI اذعان می‌کند که ارقام مربوط به نیروهای هسته‌ای آن تقریبی است و هر سال بر اساس اطلاعات جدید آنها را به‌روزرسانی می‌کند. با این حال، این موسسه توضیح می‌دهد که روسیه و ایالات متحده از سال ۲۰۲۳، زمانی که روسیه از معاهده کاهش تسلیحات استراتژیک (START جدید) خارج شد، آخرین توافق جاری در مورد تسلیحات هسته‌ای بین دو کشور، اطلاعات مربوط به کل نیروهای هسته‌ای استراتژیک خود را منتشر نکرده‌اند، اگرچه هر دو در سال ۲۰۲۱ آن را برای پنج سال تمدید کردند.
نُه کشور بر قدرت هسته‌ای جهان تسلط دارند.
طبق سالنامه SIPRI، بین ژانویه ۲۰۲۳ و ژانویه سال جاری، زرادخانه هسته‌ای چین از ۴۱۰ کلاهک هسته‌ای به ۵۰۰ کلاهک افزایش یافت و به این ترتیب به سومین قدرت هسته‌ای جهان تبدیل شد، هرچند با اختلاف قابل توجهی از ایالات متحده و روسیه همچنان فاصله دارد. تا پایان این دهه، چین ممکن است حداقل به همان تعداد موشک بالستیک بین قاره‌ای (ICBM) مانند روسیه یا ایالات متحده داشته باشد، اگرچه پیش‌بینی می‌شود که زرادخانه کلاهک‌های هسته‌ای آن همچنان بسیار کمتر باشد.
اگرچه شواهد نشان می‌دهد که بریتانیا در سال ۲۰۲۳ زرادخانه هسته‌ای خود را افزایش نداده است، SIPRI پیش‌بینی می‌کند که این کشور در ماه‌های آینده جهشی از ۲۲۵ به ۲۶۰ کلاهک هسته‌ای داشته باشد.
فرانسه نیز به برنامه‌های توسعه خود برای نسل سوم زیردریایی‌های پرتاب موشک بالستیک هسته‌ای (SSBN) و یک موشک کروز جدید هوایی ادامه داد. این کشور همچنین با حدود ۲۹۰ کلاهک هسته‌ای، به بازسازی و ارتقای سیستم‌های موجود خود پرداخت.
در همین دوره، هند زرادخانه هسته‌ای خود را کمی گسترش داد. هند و پاکستان هر دو در سال گذشته انواع جدیدی از سیستم‌های حامل هسته‌ای را توسعه دادند. به نظر می‌رسد هند به طور فزاینده‌ای بر روی تسلیحات با برد بیشتر تمرکز دارد که برخی از آنها می‌توانند به اهدافی در سراسر چین برسند.
کره شمالی همچنان به برنامه هسته‌ای نظامی خود به عنوان عنصری اساسی در استراتژی امنیت ملی خود اولویت می‌دهد. SIPRI تخمین می‌زند که این کشور در حال حاضر حدود 50 کلاهک هسته‌ای را مونتاژ کرده است. اگرچه در سال ۲۰۲۳ هیچ آزمایش هسته‌ای انجام نداد، اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد اولین آزمایش موشک بالستیک کوتاه‌برد خود را از یک سکوی پرتاب موشک ابتدایی انجام داده است. همچنین توسعه حداقل دو نوع موشک کروز حمله زمینی (LACM) را که برای حمل کلاهک‌های هسته‌ای طراحی شده‌اند، به پایان رساند.
علاوه بر این، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد اسرائیل، که به طور علنی داشتن تسلیحات هسته‌ای را انکار می‌کند، در حال مدرن‌سازی زرادخانه هسته‌ای خود و ارتقای رآکتور تولید پلوتونیوم خود در دیمونا است.
رقابت تسلیحاتی که به نفع مردم نیست
در سال ۲۰۲۳، ۹ کشور دارای سلاح هسته‌ای در مجموع ۹۱.۴ میلیارد دلار برای این منظور هزینه کردند که این رقم معادل ۱۷۳.۸۸۴ دلار در دقیقه یا ۲.۸۹۸ دلار در ثانیه است. این ارقام بر اساس محاسبات به‌روز شده کمپین بین‌المللی برای لغو سلاح‌های هسته‌ای (ICAN) است که در سال ۲۰۱۷ جایزه صلح نوبل را دریافت کرد.
اینجا
ICAN که در ژنو، سوئیس مستقر است، شامل ۶۵۲ سازمان، گروه و شبکه از ۱۰۰ کشور است که در مبارزه با سلاح‌های هسته‌ای با هم متحد شده‌اند. این سازمان به تازگی گزارشی با عنوان «افزایش: هزینه‌های جهانی سلاح‌های هسته‌ای در سال ۲۰۲۳» منتشر کرده است. طبق این گزارش، سهم ایالات متحده در کل هزینه‌های جهانی سلاح‌های هسته‌ای (حدود ۵۱.۵ میلیارد دلار) از کل هزینه‌های تمام کشورهای دیگر دارای این نوع تسلیحات بیشتر است.
اینجا
دومین بودجه بزرگتر متعلق به چین است که در سال ۲۰۲۳ ۱۱.۸ میلیارد دلار اختصاص داد. روسیه با ۸.۳ میلیارد دلار در رده سوم قرار دارد. بریتانیا نیز در سال ۲۰۲۳ برای دومین سال متوالی بودجه خود را به طور قابل توجهی افزایش داد و به ۸.۱ میلیارد دلار رساند.
۳۸۷ میلیارد دلار در پنج سال گذشته برای ساخت و نگهداری تسلیحات هسته‌ای هزینه شده است.
علاوه بر این، سال گذشته شرکت‌های درگیر در تولید سلاح‌های هسته‌ای قراردادهای جدیدی به ارزش تقریباً ۸ میلیارد دلار دریافت کردند. فقط در ایالات متحده و فرانسه (تنها کشورهایی که آمار آنها در دسترس است) این شرکت‌ها ۱۱۸ میلیون دلار برای لابیگری سیاسی به منظور تضمین تجارت سودآور خود در زمینه مواد منفجره هزینه کردند.
معاهده منع سلاح‌های هسته‌ای: یک تکه کاغذ بی‌ارزش
ICAN یکی از شناخته‌شده‌ترین منتقدان بین‌المللی این تشدید تنش هسته‌ای و نظامی است. این کارزار استدلال می‌کند که «هزاران میلیارد دلاری که هر ساله برای سلاح‌های هسته‌ای هدر می‌رود، تخصیص غیرقابل قبولی از منابع عمومی است [زیرا] به جای سرمایه‌گذاری در یک مسابقه بی‌معنی با سلاح‌های کشتار جمعی، نه کشور دارای سلاح هسته‌ای می‌توانند خدمات حیاتی را برای شهروندان خود تامین کنند یا به حل بحران‌های جهانی موجود کمک کنند.» مقایسه‌های زیر گویای همه چیز است: با 91.4 میلیارد دلار سالانه که برای توسعه جنگ هسته‌ای اختصاص می‌یابد، می‌توان 27 درصد کسری بودجه فعلی برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی، حفاظت از تنوع زیستی و کاهش آلودگی را تامین کرد. با هر دقیقه از هزینه‌های تسلیحات هسته‌ای در سال 2023، می‌توانستیم یک میلیون درخت بکاریم. پنج سال گذشته هزینه‌های تسلیحات هسته‌ای می‌توانست 45 میلیون نفری را که در حال حاضر از گرسنگی رنج می‌برند، سیر کند.
ICAN در وب‌سایت تعاملی خود اطلاعات به‌روزرسانی‌شده‌ای در مورد معاهده منع سلاح‌های هسته‌ای که از 22 ژانویه 2021 لازم الاجرا شده است، ارائه می‌دهد. هر کسی می‌تواند در آنجا بررسی کند که آیا کشورش آن را امضا کرده است یا خیر.
اینجا
تا به امروز، 93 کشور به این پیمان پیوسته‌اند و 70 کشور آن را تصویب کرده‌اند. نه کشور دارای سلاح هسته‌ای، بخش اعظمی از اروپا (به جز اتریش و ایرلند) و همچنین کانادا و ژاپن به آن ملحق نشده‌اند. در میان کشورهای اصلی آمریکای لاتین و کارائیب، آرژانتین تنها کشوری است که آن را امضا نکرده است.
فقط یک فیتیله کوتاه باقی مانده است…
امنیت و ثبات جهانی هر روز با خطرات فزاینده‌ای روبرو است. بدون شک، در سال‌ها و ماه‌های اخیر، جنگ‌ها در اوکراین و غزه بر همه چیز مربوط به تسلیحات و امنیت بین‌المللی تأثیر می‌گذارد. ارجاعات مداوم به سلاح‌های هسته‌ای که در صورت تشدید منطقه‌ای درگیری ممکن است استفاده شود، چیزی جز نشانه‌هایی از این بدبینی فزاینده نیست.
علاوه بر این دو جنگ که در صدر اخبار و تلاش‌های دیپلماتیک جهانی قرار دارند، در سال ۲۰۲۳ در ۵۰ کشور دیگر درگیری‌های مسلحانه فعال با ماهیت‌های بسیار متنوعی رخ داده است.
جنگ‌ها در جمهوری دموکراتیک کنگو و سودان میلیون‌ها نفر را آواره کرده است و در ماه‌های پایانی سال ۲۰۲۲ درگیری در میانمار دوباره شعله‌ور شد. در برخی از کشورهای آمریکای مرکزی و جنوبی، باندهای جنایتکار به شدت مسلح، نگرانی امنیتی مهمی بوده‌اند و به طور خاص، فروپاشی واقعی هائیتی و ساختار دولتی آن را توضیح می‌دهند.
سالنامه ۲۰۲۴ ICAN خاطرنشان می‌کند که «منابع بی‌شماری از بی‌ثباتی وجود دارد: رقابت‌های سیاسی، نابرابری‌های اقتصادی، اختلالات زیست‌محیطی و یک مسابقه تسلیحاتی که شتاب می‌گیرد.» به عبارت دیگر، سیاره ما در حال نزدیک شدن به پرتگاه است و زمان آن فرا رسیده که قدرت‌های بزرگ قدمی به عقب بردارند و تأمل کنند. ICAN نتیجه می‌گیرد که ترجیحاً با هم این کار را انجام دهند.
خطر روزمره یک رویارویی جدید جنگی که در آن انبوه سلاح‌های هسته‌ای بخش بزرگی از بشریت را ویران می‌کند. و در این چارچوب، برتری غرور جنگ طلبانه برجسته است. توافقات کنترل مواد هسته‌ای بین قدرت‌ها که فرو می‌ریزد؛ فرآیندهای کاهش تسلیحات که به تعویق افتاده یا فراموش شده‌اند؛ صنعت جنگ هسته‌ای که همچنان در حال توسعه است. و شاید مهم‌تر از همه، بسیاری از کشورها حتی به اصلی‌ترین معاهده منع سلاح‌های هسته‌ای پایبند نیستند. از بشکه باروت به بشکه هسته‌ای. و یک جامعه جهانی که بر روی آن نشسته است.
مجله هفته – مجله سیاست بین المللی – سال هجدهم 
پاسخی بگذارید