عملیات توفان الاقصی با تهاجم و اشغالگری اسرائیل انجام شد. این یک مقاومت است.


سامدیپ سن
دانشیار مطالعات توسعه بین المللی در دانشگاه روسکیلد


هیچ جای تعجب نیست که حماس عملیات خود را آغاز کرده است.
عملیات توفان الاقصی بدلیل تهاجم و اشغالگری اسرائیل به وقوع پیوست و واکنشی مقاومتی بود.

به نظر می رسد مقامات اسرائیلی از عملیات توفان الاقصی حماس در روز شنبه غافلگیر شده اند. این گروه فلسطینی علاوه بر پرتاب موشک، جنگجویان خود را از نوار غزه به جنوب اسرائیل اعزام کرد و در آنجا به مواضع نظامی حمله کرد، به طور موقت کنترل برخی از شهرک های اسرائیلی را به دست گرفت و ده ها غیرنظامی و سرباز را به گروگان گرفت.
برخی حمله حماس را «شکستی عظیم» برای ارتش و دستگاه اطلاعاتی اسرائیل خوانده اند. برخی دیگر، عمدتاً دیپلمات ها و رهبران سیاسی از غرب و سایر نقاط جهان، آن را یک اقدام «تروریستی» «بدون آنکه تحریکی صورت گرفته باشد» خوانده اند و در عین حال اصرار دارند که اسرائیل «حق دفاع از خود» را دارد.
اما هیچ چیز در مورد این عملیات غافلگیر کننده یا بدون تحریک قبلی نبود. همچنین صرفاً نتیجه شکاف در تدابیر امنیتی اسرائیل نیست. این واکنشی است که از مردم فلسطین انتظار می رود، مردمی که ده ها سال است با حکومت استعماری و اشغالگری شهرک نشینان اسرائیلی روبرو بوده اند.
حقوق بین الملل، هرگونه اشغال نظامی هرچند موقت را برای کشورها ممنوع کرده است. قطعنامه ۳۷/۴۳ مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز تاکید می کند که مردمی که برای استقلال و رهایی از حکومت استعماری مبارزه می کنند، حق دارند با استفاده از «همه وسایل موجود، از جمله مبارزه مسلحانه» این کار را انجام دهند. به عبارت دیگر عملیات سیل الاقصی بخشی از مبارزه مسلحانه فلسطینیان است که در اثر اشغال و استعمار اسرائیل تحریک شده است.
همچنین تعجب آور نیست که گروه های مسلح فلسطینی به تاکتیک های نامتقارن و مخفی کاری متکی هستند. این به خاطر این است که آنها در برابر یکی از پیشرفته ترین و مجهزترین نیروهای مسلح جهان قرار دارند.
این که این عملیات از غزه آغاز شد نیز تعجب آور نیست. ادوارد سعید، دانشمند فقید فلسطینی-آمریکایی، زمانی غزه را «هسته اصلی» مبارزه فلسطینیان خواند. این منطقه ای فقیر و پر ازدحام است که عمدتاً پناهندگان فلسطینی که در جریان نكبة سال ۱۹۴۸ از خانه های خود اخراج شده اند، در آن زندگی می كنند. غزه پیش از این زادگاه انتفاضه اول بوده است و طی چند دهه گذشته میزبان بخش عمده ای از مقاومت مسلح فلسطینی بوده است.
غزه همچنین تحت محاصره شدیدی برای ۱۶ سال بوده است، که بار سنگینی بر دوش مردم آن گذاشته است، اما نتوانسته اراده مقاومت آنها را از بین ببرد. این محاصره پس از پیروزی حماس در انتخابات شورای قانونگذاری فلسطین در سال ۲۰۰۶ اعمال شد، اما رقیب فلسطینی آن، فتح، به همراه اسرائیل و حامیان آن برای جلوگیری از به قدرت رسیدن حماس توطئه کردند.

پس از چندین ماه جنگ، حماس توانست در ژوئن ۲۰۰۷ کنترل کامل غزه را به دست بگیرد، که برای آن اسرائیل و شرکای آن تصمیم گرفتند فلسطینیان ساکن آنجا را به طور جمعی مجازات کنند.

ساکنان غزه بیش از ۱۶ سال است که آزادی حرکت ندارند. آنها می توانند در صورت داشتن مجوز کار اسرائیلی یا در موارد نادری که توسط اسرائیل برای دریافت درمان پزشکی در کرانه باختری اشغالی برای شرایط تهدید کننده زندگی مجوز ویژه دریافت کرده اند، از طریق گذرگاه های تحت کنترل اسرائیل خارج شوند. برای رفتن به هر قسمت دیگری از جهان، آنها باید ویزای معتبر داشته باشند که برای افراد بدون تابعیت دشوار است و سپس از تصمیمات خودسرانه مقامات مصری برای بستن گذرگاه مرزی رفح و رد ورود فلسطینیان عبور کنند.

این محاصره اقتصاد غزه را تقریباً به بن بست رسانده است. امروز نزدیک به نیمی از جمعیت بیکار هستند. در میان جوانان، نرخ بیکاری بیش از ۶۰ درصد است. عرضه غذا نیز به دلیل محاصره محدود شده است. از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰، مقامات اسرائیلی برای جلوگیری از سوءتغذیه و در عین حال محدود کردن دسترسی به غذا برای مردم غزه، میزان کالری مورد نیاز غذایی فلسطینیان را حفظ کردند.

امروز، طبق برنامه جهانی غذا، بخش قابل توجهی از جمعیت از نظر غذایی ناامن هستند. در سال ۲۰۲۲، ۱.۸۴ میلیون نفر در سراسر فلسطین – یک سوم جمعیت – غذای کافی برای خوردن نداشتند. از میان این افراد، ۱.۱ میلیون نفر «از نظر غذایی ناامن شدید» در نظر گرفته شدند که ۹۰ درصد آنها در غزه زندگی می کردند.

این نوار همچنین از بحران انرژی رنج می برد. ممنوعیت ورود سوخت اسرائیل به غزه به معنای محدودیت شدید تولید برق است. در سال ۲۰۲۳، غزه تنها ۱۳ ساعت در روز برق داشته است. در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸، این میزان به هفت ساعت در روز کاهش یافت.

این به نوبه خود باعث ایجاد مشکلات جدی در تامین آب و فاضلاب شده است. قطعی های مکرر برق مانع از عملکرد صحیح تصفیه خانه های آب شده است. در نتیجه، فاضلاب تصفیه نشده به سادگی به دریای مدیترانه سرازیر می شود.

آبخوان های غزه که منبع اصلی آب آن هستند نیز تقریباً تمام شده و توسط فاضلاب دریا و فاضلاب آلوده شده اند. بخش قابل توجهی از همه بیماری های گزارش شده در غزه ناشی از عدم دسترسی به آب سالم است.

محاصره همچنین بر امکانات پزشکی نوار غزه تأثیر گذاشته است. بیمارستان ها فاقد لوازم اولیه، تجهیزات و زیرساخت هستند و قادر به رسیدگی به موارد شدید یا ارائه مراقبت های مناسب به بیماران بیماری های مزمن نیستند.

سپس حملات نظامی منظم اسرائیلی وجود دارد. اسرائیل حملات خود به این منطقه را با ادعای اینکه به دنبال مبارزان فلسطینی است، توجیه می کند. با این حال، به طور سیستماتیک غیرنظامیان و زیرساخت های غیرنظامی مانند ساختمان های مسکونی، بیمارستان ها، مدارس، تصفیه خانه های آب و غیره را هدف قرار می دهد و زندگی در غزه را غیرقابل تحمل تر می کند.

تأثیر روانی همه اینها را نمی توان نادیده گرفت، به خصوص در میان جوانان، که احساس ناامیدی و پریشانی روانی شدید می کنند. همانطور که یک جوان فلسطینی در غزه در مصاحبه ای در سال ۲۰۱۳ به من گفت: «هر روز در اینجا مبارزه ای است تا مانع دیوانه شدن خودتان شوید. متوجه خواهید شد که جوانان در غزه اغلب به دانشگاه می روند و سپس در کنار آنها کارآموزی می کنند، داوطلبانه فعالیت می کنند یا سازمان هایی را ایجاد می کنند. تمام این کارها برای مشغول نگه داشتن ذهنی و به تاخیر انداختن آن نقطه اجتناب ناپذیر از دست دادن ذهن انجام می شود.»

اما همه این سال‌ها تراژدی و رنج روحیه مقاومت فلسطینی را از بین نبرده است.

توجیه رسمی حماس برای این عملیات، هتک حرمت مسجد الاقصی، سومین مکان مقدس مسلمانان، توسط اسرائیلی ها و افزایش خشونت شهرک نشینان علیه فلسطینیان بود. اما با توجه به اینکه چقدر به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی شده است، به احتمال زیاد عملیات توفان الاقصی قبل از وقایع اخیر در اورشلیم و کرانه باختری در حال انجام بوده است.

در واقع، آنچه به نظر می رسد بزرگترین واکنش نظامی فلسطینیان در دهه های اخیر باشد، یک تحول اجتناب ناپذیر، یک عمل مقاومت و واکنشی به رنج مردم غزه تحت محاصره و اشغال وحشیانه بود. این بخشی از مبارزه فلسطین برای آزادی است و جایگاه غزه را در قلب آن تثبیت می کند.