نشست بریکس: افتضاح دعوت از پوتین نشان می دهد که همه کشورهای این گروه واقعا مستقل نیستند.

هرچقدر هم دولت آفریقای جنوبی دوست داشته باشد از رئیس‌جمهور روسیه، به عنوان مهمان استقبال کند و با روسیه همکاری نزدیکی در گروه بریکس داشته باشد، اما این واقعیت سیاسی ناخوشایند باقی می‌ماند که پرتوریا در نهایت تصمیم گرفته است خود را تسلیم فشار غرب کند.

به قلم اندرو کوریبکو
منتشر شده در رسانه های روسی

دفتر رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی سیرل راماپوزا اعلام کرد که «با توافق متقابل، رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه ولادیمیر پوتین در اجلاس بریکس در ژوهانسبورگ شرکت نخواهد کرد و در عوض توسط وزیر امور خارجه سرگی لاوروف نمایندگی خواهد شد.»

در هفته گذشته، معاون رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی نیز درباره این تناقضی که کشورش در برابر دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) دارد، صحبت کرد، که به نظر می‌رسد در نهایت هدفش این بود که پس از اینکه کشور تحت فشار شدید غرب قرار گرفت، افکار عمومی را به حمایت از آفریقای جنوبی وادار کند.
به عنوان امضا کننده اساسنامه رم که پایه دیوان کیفری بین‌المللی است، پرتوریا موظف است به دستور حکم بازداشت دادگاه علیه رئیس‌جمهور پوتین عمل کند. اگرچه رئیس‌جمهور سابق سودان عمر البشیر که او نیز تحت تعقیب دیوان کیفری بین‌المللی قرار داشت، چند سال پیش در بازدید از آفریقای جنوبی نه دستگیرشد و نه تحویل داده شد. اما شهرت بین‌المللی و اهمیت سیاسی او به هیچ وجه با رئیس‌جمهور روسیه قابل مقایسه نیست، به همین دلیل غرب در آن زمان در نظر گرفت که تنبیه آفریقای جنوبی به دلیل عدم دستگیری او در اولویت قرار ندارد. اما اکنون – در مورد پوتین – غرب همه دلایل لازم را دارد که به آفریقای جنوبی وابستگی نامناسبش به غرب را یادآوری کند تا مانع از هتک حرمت غرب در این اجلاس در ماه آینده شود.

بلومبرگ بر اساس تخمین یک اقتصاددان در اوایل ژوئن گزارش داد که «آفریقای جنوبی تا ۳۲.۴ میلیارد دلار درآمد صادراتی را از دست می‌دهد، تقریباً یک دهم تولید ناخالص داخلی خود، اگر برخی از شرکای تجاری غربی خود اقدامات تلافی‌جویانه علیه این کشور انجام دهند اگر این کشور حاضر نباشد در درگیری اوکراین با روسیه مخالفت کند.» اگرچه هیچ کشور غربی اعلام نکرده که در صورت دستگیر نشدن ولادیمیر پوتین در اجلاس آفریقای جنوبی این کشور را تحریم خواهد کرد، اما تهدید تحریم‌های اقتصادی علیه پرتوریا، حداقل تا آنجا که افکار عمومی از آن اطلاع دارند، حداقل از نظر نظری همچنان ممکن است.

بنابراین، این دولت عضو بریکس تصمیم گرفت که برای اطمینان از دعوت رئیس‌جمهور روسیه چشم پوشی کند، البته این امکان هم وجود داشت که غرب در نهایت هیچ اقدامی علیه آفریقای جنوبی انجام ندهد چرا که از نفوذ چین در این منطقه و در آفریقای جنوبی هراس دارد و نگران است که تحریم کردن آفریقای جنوبی موجب پرتاب کردن این کشور به آغوش جمهوری خلق چین شود. همه اینها نشان می دهد که لفاظی در مورد جهان چند قطبی، که به طور منظم توسط برخی از مقامات افریقای جنوبی، مانند وزیر امور خارجه نالدی پاندور تکرار می شود، اغلب تنها برای پنهان کردن فقدان حاکمیت واقعی این کشور بر سرنوشت خود است.
زیرا هرچقدر هم دولت آفریقای جنوبی دوست داشته باشد از رئیس‌جمهور روسیه، به عنوان مهمان استقبال کند و با روسیه همکاری نزدیکی در گروه بریکس داشته باشد، اما این واقعیت سیاسی ناخوشایند باقی می‌ماند که پرتوریا در نهایت تصمیم گرفته است خود را تسلیم فشار غرب کند. درست به این دلیل که تصمیم به این مهمی از سوی آفریقای جنوبی تنها به دلیل یک ترس ساده از تحریم‌ها گرفته می‌شود این کشور، ثابت کرده است که بریکس آن چیزی نیست که بسیاری تاکنون تصور می‌کردند.

از این گذشته، بسیاری از حامیان و ناظران این گروه انتظار داشتند که اعضای آن در برابر هرگونه فشار غرب بر آنها مقاومت کنند، زیرا اظهارات تاثیرگذاران در رسانه های جایگزین فرض می کردند که بریکس انجمنی از کشورهای واقعا مستقل است که در حال تغییر جهان هستند. بنابراین، به اشتباه فرض شد که هر یک از این کشورهای عضو در مورد هدف مسیحایی چند قطبی جدی هستند، که هیچ چیز نمی تواند مانع از دستیابی آنها به آن شود – حتی شمشیر داموکلس حداکثر مجازات تحریم های اقتصادی.

این سوء تفاهم نتیجه آرزوهایی است که پس از آغاز جنگ نیابتی بین ناتو و روسیه در اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ به وجود آمد. به نظر می رسد که تصورات غلط در مورد کشورهای بریکس به طور ناخودآگاه به عنوان وسیله ای برای مقابله با تبلیغات «آخرالزمانی» غربی که ادعا می کند بازگشت به تک قطبی بودن یک عمل انجام شده است، گرفته شده است. صرف نظر از قصد، نتیجه این بود که بسیاری از ناظران با انتظارات غیر واقعی از گروه بریکس پر شدند.
هیچ ناظر عینی هرگز ادعا نکرده است که برزیل و آفریقای جنوبی همان سطح حاکمیت واقعی را دارند که هسته کشورهای بریکس روسیه، هند و چین (RIC) دارند. غرب تا کنون از اعمال فشار بر دو مورد اول خودداری کرده است، زیرا هیچ یک از اقداماتی که گروه کشورهای تا آن زمان انجام داده بود حتی نزدیک به یکی از خط قرمزهای غرب نبوده است. با این حال، زمانی که اکنون امکان واقعی در افق ظاهر شد که آفریقای جنوبی می تواند رئیس جمهور روسیه را علیرغم حکم بازداشت دیوان کیفری بین المللی به عنوان مهمان دولتی بدون مزاحمت استقبال کند، غرب جمعی تصمیم گرفت در جنگ سرد جدید به آفریقای جنوبی نشان دهد که چه کسی حرف آخر را میزند.

احتمال اعمال تحریم های شدید علیه آفریقای جنوبی در صورتی که این کشور در این مورد با غرب مخالفت می کرد، بسیار زیاد بود، زیرا در این صورت غرب در برابر تمام جهان تحقیر می شد. این امر یکی از حساس ترین خطوط قرمز غرب را نقض می کرد، که در پرتوریا از آن آگاه بودند و توضیح می دهد که چرا آنها ترجیح می دهند شهرت خود را در سراسر جهان جنوبی قربانی کنند و به وحدت کشورهای بریکس آسیب برسانند، تا بدترین سناریو را که در آن تحریم های اقتصادی گسترده غرب را که می تواند اقتصاد آسیب دیده آفریقای جنوبی را فلج کند، را به جان بخرند.

آفریقای جنوبی به عنوان عضو دیوان کیفری بین المللی (ICC)، تاکنون در سازمان ملل متحد با همه قطعنامه های ضد روسی مخالفت کرده است. با این حال، در نهایت این کشور در برابر درخواست ضمنی غرب تسلیم شد که رئیس جمهور پوتین را به دلیل چشم انداز تحریم های اقتصادی بالقوه نپذیرد. این امر نشان می دهد که برزیل احتمالاً در سال ۲۰۲۵ در اجلاس بریکس در آن کشور نیز همین کار را خواهد کرد. سرانجام، برزیل – برخلاف آفریقای جنوبی – حتی سه بار در سازمان ملل متحد به قطعنامه های ضد روسی رای داد، در حالی که رئیس جمهور تازه انتخاب شده لولا دا سیلوا حتی شریک بریکس خود را در بیانیه مشترکی با رئیس جمهور ایالات متحده محکوم کرد.

از آنجایی که آفریقای جنوبی با وجود فشار غرب، بی اعتمادی سیاسی خود را نسبت به کشورهای بریکس نشان داده است و هیچ شکی نیست که برزیل در دو سال آینده نیز در همان موقعیت قرار بگیرد و تسلیم شود، این نشان می دهد که این سازمان در حال حاضر عمدتاً فقط در تا RIC جواب میدهد و همبسته است. برخلاف برزیل، چین و هند هرگز در مجمع عمومی سازمان ملل به قطعنامه ضد روسی رای نداده اند و برخلاف آفریقای جنوبی و برزیل، آنها امضا کننده اساسنامه رم برای ICC نیستند.

علاوه بر این، هند و چین از قبل مقاومت خود را در برابر فشار غرب نشان داده اند، زیرا از فاصله گرفتن از روسیه خودداری کرده اند، در مورد هند این قضیه حتی بسیار مهمتر به نظر می‌رسد چرا که هند دارای روابط خوبی با یکی از مهم‌ترین اعضای بریکس یعنی جمهوری خلق چین نیست و در عین حال دارای روابط خوبی با دشمن اصلی بریکس یعنی ایالات متحده است اما حاضر به دادن رای مخالف به روسیه در سازمان ملل متحد نشد. بهبود روابط استراتژیک چین و هند با روسیه نیز علیرغم حجم تجارت قابل توجه آنها با غرب بدون وقفه ادامه دارد. همه اینها ثابت می کند که درجه حاکمیت واقعی آنها بسیار بیشتر از برزیل و آفریقای جنوبی است.
در حالی که گروه بریکس را می توان به عنوان یک شکل متمرکز مالی RIC + دوباره تصور کرد، این تحقق به این معنی نیست که افریقای جنوبی و برزیل و تمام کشورهای دیگر که RIC + در آینده با آنها همکاری خواهند کرد، نقشی در تسریع فرآیندهای مالی در مسیر چند قطبی ندارند. همانطور که قبلا توضیح داده شد، بعید است که غرب جمعی کشورهای بریکس را به خاطر هر کاری که انجام می دهند با تحریم های اقتصادی تهدید کند، اما تنها در صورتی که کسی بیش از حد به خطوط قرمز آن نزدیک شود یا اگر بتواند از آن عبور کند.

به همین دلیل، در حالی که غرب ممکن است تلاش کند تا کشورها را از شرکت در بریکس + منصرف کند، بعید است که کسی را برای این یا در انتخاب ارز معاملاتی و یا فاصله گرفتن از دلار تحریم کند. تنها مسائل مهمی که اهمیت مادی و یا نمادین داشته باشند مانند همین عدم رعایت تعهد به امضای اساسنامه رم که باعث تحقیر غرب می‌شد شانس بیشتری برای اینکه مورد تحریم غرب قرار بگیرند دارند.

هر چه باشد، نکته این است که بریکس مجموعه ای از کشورهای واقعی مستقل نیست که هدف مشترک مسیحایی تغییر جهان را دارند، همانطور که بسیاری از حامیان این گروه قبل از پخش خبر روز چهارشنبه اشتباهاً چنین فرضی را کرده بودند، بلکه صرفاً یک پلتفرم برای تسریع معتدل فرآیندهای چند قطبی مالی است.
تا زمانی که گروه بریکس به آرامی اهداف خود را دنبال کند بدون اینکه غرب را به چالش بکشد یا تحقیر کند، احتمالا مجازاتی در انتظارش نیست، در غیر این صورت به موقع به ضعیف ترین اعضای گروه نشان داده می شود که رئیس اینجا کیست، همانطور که اکنون این برای آفریقای جنوبی اتفاق افتاد.