اندیشه‌های نابهنگام

ماکسیم گورکی

منتشر شده در بايگاني مطبوعات ايران و كتاب جمعه 
ماکسیم گورکی^[۱] در کشور ما نامی آشناتر از دیگر نویسندگان شوروی است. در سی و چند سال گذشته، بیش‌تر آثار او، از مادر، بزرگ‌ترین حماسهٔ او گرفته تا داستان‌های کوتاه و اشعار انقلابی زیبایش، به‌فارسی درآمده و شرح حال‌هائی بسیار دربارهٔ او نوشته‌اند. اما پیوسته یک جنبهٔ زندگانی کورگی، که از پرشورترین دوره‌های مبارزات روشنفکری او به‌شمار می‌آید، یعنی دورهٔ پرافتخار روزنامه‌نویسی او در بحبوحهٔ انقلاب بزرگ روسیه در پرده مانده است. اندیشه‌های نابهنگامثمرهٔ یک سال و اندی فعالیت‌های روزنامه‌نگاری گورکی در سال‌های ۱۹۱۷ و۱۹۱۸ است، سال‌هائی که از دید اجتماعی و روشنفکری، رویدادها و پدیده‌های آن، از پاره‌ئی جهات، همانندی‌هائی با دورهٔ ما درین سرزمین دارد….

سرگذشت زندگی گورکی، ساده و کوتاه چنین است: در خانوادهٔ محقر یک پیشه‌ور چشم به‌دنیا گشود، و به‌اعماقی ژرف‌تر فرو غلتید – اعماقی که بازتاب گزنده و روشن آن در آثارش دیده می‌شود. به‌سبب از دست دادن پدر و مادر، از هشت سالگی مجبور شد کار کند، کارهائی بسیار دشوار و توانفرسا. طعم یأس و حرمان و بیکاری را چشید. در ایام تلخی نوجوانی با گرسنگی و خفت و کتک آشنا شد. آن گاه به‌جهان ادب روی آورد و دست به‌نوشتن زد. و در زمانی بس کوتاه، با بال‌های ادبیاتی راستین، چونان شاهین اوج گرفت و شهرتی جهانی به‌دست آورد، و محبوب‌ترین نویسندهٔ طبقهٔ کارگر شد – زیرا که او وقایع نگار راستین زندگی کارگران بود.

او نام مستعار ماکسیم گورکی، یعنی «پند تلخ» را برای خود برگزید. چون از نخستین سال‌های زندگی در تلخی و نامرادی زیسته بود، و ازین که می‌دید انسان‌ها به‌‌صورت‌های گوناگون مورد ستم و تجاوز قرار می‌گیرند سخت دل آزرده و تلخکام بود. ازین رو تلخی، شناسنامهٔ او شد. وی به‌خوانندگان آثارش می‌گفت: «من نویسنده‌ئی تلخم، و شرابی هم که برای نوشیدن شما آماده کرده‌ام تلخ مزه است، کلمات من گوش شما را خواهد آزرد.»

در تاروپود ملالت خیز سرگذشت‌های گورکی بیش‌تر این نکته نهفته بود که حقیقت، یعنی حقیقت «ناب»، چیست و واقعیت زندگی کدام است؟ او معتقد بود که زندگی می‌تواند شکوهمند باشد، و تنها از راه مبارزه است که می‌توان به‌رستگاری رسید. و نیز اعتقاد داشت که هنر باید فراتر از واقعیت برخیزد و انسان را اعتلا بخشد و به‌کمال رساند.

گورکی خیلی زود به‌اهمیت نقش نویسنده در جامعه پی برد، و تعهد و رسالتی را که نویسندهٔ روشنفکر در برابر مردم دارد مورد تأکید قرار داد. نویسنده‌ئی واقع‌گرا بود، ازین رو هرگز کمونیستی با انضباط نشد. «حقیقت» را والاترین ارزش یک جامعه می‌دانست. و بنیادی‌ترین علاقهٔ او این بود که ادبیات را از هرگونه محدودیتی رهائی بخشد و به‌آزادی رساند.

مقالات دوران روزنامه‌نگاری گورکی، چنان که اشارت رفت، در کتابی به‌نام ٰاندیشه‌های نابهنگام گردآوری شده است. این مقالات از ماه مه ۱۹۱۷ تا ماه ژوئیه ۱۹۱۸،‌ به‌طور مرتب در روزنامهٔ نووایاژیزنٰ (Novaya Zhizn) (زندگی نو)، که به‌مدیریت ٰگورکی منتشر می‌شد، به‌چاپ رسید. این سال‌ها بارورترین دوران فعالیت‌های گورکی به‌عنوان تفسیرگر امور عمومی کشوراست، سال‌هائی که روسیه دوران انقلاب را می‌گذراند. و گورکی چونان «مرغ توفان» آمدن این انقلاب را از سال‌ها قبل پیشگوئی کرده بود،‌ و آرزومند و مشتاق به‌‌انتظارش بود: «… توفان! توفان به‌زودی فراخواهد رسید! … بگذارید توفان با همهٔ خشم خود برخیزد!»^[۲]

و سرانجام توفان برخاست و انقلاب آمد، اما گشتی انحرافی زد که «مرغ توفان» آن را پیش‌بینی نکرده بود. در ۷ نوامبر ۱۹۱۷ بلشویک‌ها^[۳] با قیامی مسلحانه قدرت را به‌‌دست گرفتند. از دید گورکی این اقدام بلشویک‌ها مفهوم تجاوز به‌دموکراسی را در خود داشت. باور نداشت که روسیه – که ۸۵ درصد جمعیت آن را دهقانان فردگرا تشکیل می‌دادند – آمادگی سوسیالیسم داشته باشند.

روش‌های حکومت بلشویک‌ها واکنشی شدید و خشمی توفنده در گورکیبرانگیخت، و او بارها با صدای رسای خویش فریاد برآورد و بر ضد اعدام‌ها، بازداشت‌ها، تهمت‌ها و افتراها، عوامفریبی‌ها، و نیز علیه زور و فشار و اختناق در آزادی گفتار، آزادی انتخابات، آزادی اجتماعات و تظاهرات اعتراض کرد. معتقد بود که با انفلاب در انقلاب دموکراسی نوپا درهم شکسته و تن و جان آن لگدمال شده است. و خواست‌ها و اقدامات بیرحمانهٔ انقلابی‌های جدید را «غرایز حیوانی توده‌‌‌های ناآگاه» می‌نامید. به‌پندار او در روسیه انقلاب اجتماعی روی نداده بود، آنچه اتفاق افتاده بود انفجار «هرج و مرج غیرانسانی» بود که با شعار و فریاد «از دزدها بدزدید!» پدید آمده بود.

گورکی برای رستگاری و نجات روسیه، امید خویش را به‌روشنفکران بسته بود و آن‌ها را عالی‌ترین پدیدهٔ تاریخ روسیه می‌دانست. اعتقادش به‌این بود که روشنفکران باید توده‌ها را با فرهنگی راستین، آشنا سازند و با استفاده از ابزارهای علم و هنر روش‌های زندگی وحشیانهٔ آن روزگاران را شریف و انسانی کنند. امّا سیاست روز مردم را با خشونت، بیداد، دروغ، و کینه‌توزی به‌فساد و تباهی می‌کشید. از این روگورکی خواستار آن بود که همهٔ گروه‌های روشنفکران اختلافات سیاسی خود را کنار بگذارند و زیر لوای هدف مشترک روشن ساختن توده‌ها متحد شوند.

خود گورکی این تعهد و رسالت آموزشی و فرهنگی را تمام و کمال انجام داد. روزنامهٔ نووایاژیزن را با گروهی از سوسیال دموکرات‌ها، که نام «انترناسیونالیست» بر خود نهاده بودند آغاز کرد. دیدگاه اصلی روزنامه تقویت و پشتیبانی کارگران و دهقانان در حفظ و نگهداری دستاورد پیروزی‌های اجتماعی و سیاسی انقلاب فوریه بود، و شوراهای کارگران، سربازان، و نمایندگان دهقانان را نیروهای حرکت دهنده و بنیادین انقلاب می‌شمرد. ولی در عین حال تأکید بر این داشت که همهٔ نیروهای انقلابی و دموکراتیک باید جبههٔ واحدی تشکلیل دهند.

امّا به‌دست گرفتن قدرت از سوی بلشویک‌ها و اقدامات غیر دموکراتیک آن‌ها تمام این آرزوها را نقش بر آب کرد. با وجود این، گورکی واکنش‌های شدیدی از خود نشان داد و در روزنامه‌اش به‌‌انتقاد پرداخت: نتیجهٔ این کار مبارزات قلمی حادّی بود که مرتب بین روزنامهٔ پراودا، ارگان بلشویک‌ها و نووایاژیزن در می‌گرفت. امّا چون در نبرد کلمات روزنامهٔ گورکی شکست نخورد، مقامات دولتی دست به‌‌اقدامات علنی شدیدتری زدند و در ۲۱ فوریه ۱۹۱۸ آن را چند روزی توقیف کردند. و سرانجام در ۱۶ ژوئیه ۱۹۱۸، به‌دستور لنین، روزنامه گورکی‌برای همیشه توقیف و تعطیل شد…

رویدادهای داخلی و بین‌المللی به‌تدریج سبب شد که گورکی نظرات انتقادی خود را نسبت به‌‌رژیم انقلابی بلشویک‌ها و رهبران آن تغییر دهد. حتی در سال ۱۹۳۰به‌این نکته اشاره کرد که اعتقادات پیشین او دربارهٔ نقش تاریخی روشنفکران مبالغه‌آمیز بوده است، با وجود این، گورکی هرگز نظر خود را نسبت به‌روش‌های حکومتی ٰبلشویک‌ها در سال‌های آغازین انقلاب، که در «اندیشه‌های نابهنگام» آن‌ها را محکوم کرده بود، تغییر نداد.

اینک پنج مقالهٔ اول گورکی، که در شماره‌های ۱ تا ۵ نووایاژیزن چاپ شده بود.

۱ – انقلاب و فرهنگ

اگر ما، با نگاهی گذرا، بکوشیم که همهٔ فعالیت‌های گوناگون رژیم سلطنتی را در زمینهٔ «سیاست داخلی» دریابیم، معنای این فعالیت‌ها برای ما همچون کوششی همه جانبه از سوی دستگاه دیوانسالاری خواهد نمود که هدفش جلوگیری از رشد کمّی و کیفی مبانی اندیشهٔ ما بوده است.

حکومت کنندگان گذشته بی‌کفایت و بی‌استعداد بودند، امّا غریزهٔ صیانت نفس، خوب به‌‌آن‌ها فهمانده بود که خطرناک‌ترین دشمن‌شان مغز انسان است و در نتیجه، با تمام وسایلی که در دسترس داشتند می‌کوشیدند از رشد نیروهای فکری کشور جلوگیری کنند یا جهت آن‌ها را تغییر دهند. درین فعالیت جنایت بار، کلیسا که اسیر دستگاه دیوانسالاری بود به‌صورتی موفقیت‌آمیز به‌آن‌ها کمک کرد، و خود جامعه هم که از دید روانشناسی نامتعادل بود، در سال‌های آخر کاملاً تسلیم زور شده بود.

جنگ با وضوحی هراس‌انگیز نتایج این خفقان بلندمدت روح را آشکار کرد. روسیه، در برابر دشمنی آموزش دیده و خوب سازمان یافته، ناتوان و بی‌سلاح ماند. مردمی که چنان لاف زنان ونفرت‌انگیز فریاد برآورده بودند که روسیه به‌پاخاسته است تا اروپا را با روح فرهنگ راستین از قید و بند تمدنی دروغین آزاد سازد – همین مردم، که شاید هم صادق و بنابراین به‌همان اندازه نیز بدبخت بودند، پریشان و شتابان لبان پرفصاحت خویش را فروبستند. زیرا معلوم شد که «روح فرهنگ راستین» گند و کثافت یک دنیا جهل، خودخواهی نفرت بار، و تنبلی و لاابالیگری بوده است.

در کشوری که ثروت طبیعی و استعداد بسیار در آن هست، به‌سبب فقر و بینوائی معنوی کشور در تمام زمینه‌های فرهنگ هرج و مرج کامل پدیدار شده است. صنعت و تکنولوژی در مرحلهٔ جنینی است بدون آن که ارتباطی استوار با علم داشته باشد؛ علم نیز در تاریکی و استتار، وزیر مراقبت خصومت‌آمیز کارمندان دولت قرار گرفته است؛ و هنر،‌ که ممیزی و سانسور آن را محدود و بدشکل کرده، از جامعه بریده است و با از دست دادن محتوای شریف، هیجان‌انگیز و زندگی بخش خویش غرق در جست و جوی شکل‌های تازه‌تری شده است.

در همه جا، در درون و بیرون انسان، ویرانگی، بی‌ثباتی، بی‌نظمی، و نشانه‌های نوعی آشوب ناشی از هرج و مرج دیده می‌شود. میراثی که رژیم سلطنتی برای انقلاب بازگذاشته است وحشتناک است.

و قطع نظر از این که انسان با چه شور و حرارتی بخواهد با حسن نیت سخنی تسلی‌آمیز بر زبان آورد، حقیقت این است که واقعیت تلخ هیچ تسلائی را مجاز نمی‌شمارد، و انسان باید با صداقت تمام بپذیرد که رژیم سلطنتی، در کوشش و مجاهدت خویش برای سر بریدن معنوی روسیه، تقریباً توفیق کامل داشته است.

درست است که انقلاب رژیم سلطنتی را برانداخته است! اما شاید معنای این کار آن باشد که انقلاب خیلی ساده بیماری پوستی را به‌‌درون سازواره رانده است. ما به‌هیچ وجهه نباید چنین بپنداریم که انقلاب از لحاظ معنوی روسیه را درمان کرده یا غنی ساخته است. بنابر ضرب‌المثلی خردمندانه و کهن: «بیماری مَن‌مَن وارد بدن می‌شود و ذره ذره بیرون می‌رود»؛ فرایند غنی ساختن مبانی فکری یک کشور نیز بی‌اندازه آهسته و کند صورت می‌گیرد. با وجود این، ما به‌آن نیاز داریم؛ و انقلاب، که نیروهای رهبری نمایندهٔ آنند، باید بی‌درنگ، و بی‌تأخیر مسؤولیت ایجاد چنان شرایط، سازمان‌ها، و نهادهائی را بر عهده گیرد که ضرورتاً و به‌‌طور مداوم، به‌‌رشد و گسترش نیروهای فکری کشور بپردازند.

نیروی فکری از نظر کیفی نخستین و مهم‌ترین نیروی مولد و بارور است، و رشد سریع آن باید مورد علاقهٔ شدید همهٔ طبقات باشد.

ما باید کار رشد و گسترش همهٔ جنبه‌های فرهنگ را با هم بر عهده بگیریم؛ انقلاب موانعی را که بر سر راه خلاقیت آزاد وجود داشت نابود کرده است، و اکنون بر ماست که موهبت، استعداد، و نبوغ خویش را، به‌خودمان و به‌تمام جهان نشان دهیم. رستگاری ما در کار است، اما بیائید ازین کار حظی نیز ببریم.

«جهان را نه گفتار، که کردار آفرید^[۴]؛ این حقیقتی است انکارناپذیر، و چه عالی نیز بیان شده است.

۲ – اندیشه‌های نابهنگام

ساختار جدید زندگی سیاسی خواستار ساختار جدید روح است.

البته، انسان را در دو ماه نمی‌توان اصلاح کرد؛ امّا، هرچه زودتر بتوانیم این زحمت را بر خود هموار کنیم که خویشتن را از پلیدی‌ها و کثافت گذشته پاک سازیم، سلامت روح ما پرتوان‌تر و کار آفرینش شکل‌های جدید موجودیت اجتماعی بارورتر خواهد بود.

ما در آشوب هیجانات سیاسی زندگی می‌کنیم، یعنی در بی‌نظمی مبارزه‌ئی برای کسب قدرت؛ این مبارزه، همراه با احساس‌های خوب‌مان، پاره‌ئی غرایز بس تاریک را نیز برمی‌انگیزد. این امری است طبیعی، با وجود این با رشد مصنوعی یک سویه‌اش، ما را به‌‌نوعی کژاندیشی تهدید می‌کند. سیاست بستری است که در آن نیش زهرآلود خصومت، سوءظن‌های زیانبار، دروغ‌های بیشرمانه، تهمت و افترا، جاه‌طلبی‌های بیمارگونه، و بی‌حرمتی به‌فرد به‌سرعت رشد می‌کند. هر چیز زشت و بدی را که در انسان می‌توان سراغ کرد نام ببرید، و دقیقاً در بستر مبارزهٔ سیاسی است که این چیزهای زشت و بد با نیرو و توانی تازه و به‌فراوانی رشد می‌کند.

برای آن که این نوع از عواطف، انسان را دچار خفقان نکند، نباید آن نوع از عواطف را نادیده انگاشت.

دشمنی مردم با یکدیگر پدیده‌ئی طبیعی نیست؛ لطیف‌ترین عواطف و مهم‌ترین اندیشه‌های ما دقیقاً در جهت از میان برداشتن خصومت اجتماعی در دنیا هدایت می‌شود. من لطیف‌ترین عواطف و اندیشه‌های انسانی را «ایده‌آلیسم اجتماعی» نام می‌گذارم – و قدرت این پدیده است که ما را قادر می‌کند که بر پلیدی‌های زندگی فائق آئیم و سرسختانه و خستگی‌ناپذیر در راه عدل و داد، زیبائی زندگی، و آزادی بکوشیم. درین رهگذار ما قهرمانانی هم داشته‌ایم، شهیدانی به‌خاطر آزادی،‌ که والاترین انسان‌های روی زمین بوده‌اند؛ و تمام چیزهائی که در وجود ما عالی و شگرف است با چنین کوششی پرورده شده‌اند. قدرت هنر، صفات پسندیدهٔ روح ما را به‌موفقانه‌ترین و مؤثرترین وجهی بیدار می‌کند. درست همچنان که علم نیروی اندیشه‌ٔ دنیاست، هنر نیز روح آن است. سیاست و دین مردم را به‌‌گروه‌های جدا از هم تقسیم می‌کند؛ و هنر، در حالی که روشن می‌کند چه چیزهائی در انسان وجه مشترک تمامی بشریت است، ما را به‌‌یکدیگر پیوند می‌زند.

هیچ چیزی نمی‌تواند به‌لطافت و سرعت تأثیر هنر و علم روح انسان را پاک و منزه سازد.

کاملاً موجه است که طبقهٔ کارگر حق دارد با طبقات دیگر خصومت ورزد. اما در عین حال دقیقاً این طبقهٔ کارگر است که فکر مهم و سودمند فرهنگ نو یعنی فکر برادری جهانی را وارد زندگی ما می‌کند.

بنابراین، دقیقاً طبقهٔ کاگر است که باید پیش از دیگران روش‌های دیرین رفتار با انسان‌ها را نامناسب شمارد و دور افکند؛ دقیقاً طبقهٔ کارگر است که باید برای عمق و وسعت دادن به‌‌روح انسانی، که جایگاه احساس‌های هستی و موجودیت است، بیش‌ترین پافشاری و کوشش را بکند. برای کارگر موهبت‌های هنر و علم باید بالاترین ارزش‌ها را داشته باشد؛ علم و هنر برای او وسیلهٔ سرگرمی بیهوده نیست، بلکه وسیله‌ئی است برای پی بردن به‌‌رازهای زندگی.

به‌نظر من شگفت‌آور است که می‌بینم طبقهٔ کارگر، و ارگان متفکر و اقدام کنندهٔ آن یعنی «شورای نمایندگان کارگران و سربازان»، در باب به‌جبههٔ جنگ، به‌قتلگاه فرستادن سربازانی که موسیقیدان، هنرمند، بازیگر نمایش‌اند، و نیز کسان دیگری که برای پرورش روح طبقهٔ کارگر ضروری و حیاتی‌اند روشی چنین بی‌اعتنا در پیش می‌گیرد. روشن است که کشور با به‌قتلگاه فرستادن استعدادهای درخشان خویش قلب خود را تهی می‌کند، و مردم بهترین اجزای وجود خویش را از دست می‌دهند. چرا چنین می‌کند؟

شاید برای آن که یک روس با استعداد، یک هنرمند با استعداد آلمانی را بکشد.

درست فکر کنید، چه کار پوچ و بیهوده‌ئی است این، و چه استهزای وحشتناکی است نسبت به‌مردم! و نیز فکر کنید که مردم چه نیروی فراوانی را در راه ایجاد و پرورش انسانی با استعداد به‌کار می‌برند تا به‌بیان احساس‌ها و اندیشه‌های روح آنان بپردازند.

آیا درست است که این قتلگاه لعنتی حتی هنرمندان ما را نیز، که این همه نزد ما گرامی‌اند، مبدل به‌آدمکشان و اجساد بیجان کند؟

۳ – اندیشه‌های نابهنگام

ما برای به‌دست آوردن آزادی گفتار کوشیدیم تا بتوانیم حقیقت را بگوئیم و بنویسیم.

اما گفتن حقیقت دشوارترینِ هنرهاست، زیرا که حقیقت به‌شکل «ناب» آن، که ارتباطی به‌منافع افراد، گروه‌ها، طبقات، یا ملت‌ها نداشته باشد، تقریباً به‌هیچ‌وجه به‌درد آدم بی‌فرهنگ نمی‌خورد و برای او پذیرفتنی نیست. چنین است خصوصیت لعنتی حقیقت «ناب»، امّا در عین حال چنین حقیقتی برای ما بهترین و اساسی‌ترین حقیقت است.

بیائید این وظیفه را بر عهده بگیریم که حقیقت را دربارهٔ وحشیگری‌های آلمانی‌ها بگوئیم. امیدوارم که بتوانیم خیلی دقیق حقایق مربوط به‌رفتار وحشیانهٔ سربازان آلمانی را با سربازان روسی، فرانسوی، و انگلیسی، و همچنین با مردم صلح‌جوی بلژیک، صربستان، رومانی، و لهستان روشن سازیم. من حق دارم امیدوار باشم که این‌ها حقایقی انکارناپذیرند، و به‌همان اندازه مسلم و قطعی‌اند که حقایق مربوط به‌وحشیگری‌های روس‌ها در سمورگون، و شهرهای گالیسیا^[۵]، و غیره. انکار نمی کنم که روش‌های نفرت‌بار انهدام و نابودی مردم را، که آلمانی‌ها به‌کار می‌‌برند، نخستین بار است که در کسب و کار آدمکشی مجاز شناخته‌اند. نمی‌توانم انکار کنم که نحوهٔ رفتار آن‌ها با زندانیان جنگی روس زشت و نفرت‌انگیز است، زیرا که می‌دانم رفتار رژیم سابق روسیه نیز با زندانیان جنگی آلمانی زشت و نفرت‌انگیز بوده است.

این حقیقت است؛ این حقیقت را جنگ پدید آورده است. در جنگ باید تا آنجا که ممکن است بیش‌تر کشت ـ چنین است منطق ضدانسانی جنگ. درنده‌خوئی در جنگ اجتناب‌ناپذیر است؛ هیچ دیده‌اید که بچه‌ها چه بیرحمانه در خیابان جنگ می‌کنند؟

حقیقت «ناب»، کلاً، به‌ما می‌گوید که درنده‌خوئی از ویژگی‌های انسان است، خصوصیتی که حتی در زمان صلح نیز – هرگاه چنین چیزی در روی زمین وجود داشته باشد ـ برای او بیگانه نیست. به‌یاد بیاوریم چه گونه، در کیـِف، درکی شینـِف، و در شهرهای دیگر، مردم مهربان روس بر کلهٔ یهودیان میخ کوبیدند؛ چه گونه، در سال ۱۹۰۶، کارگرانایوانووُ – وُزنِه سِنتسک رفقای خود را به‌دیگ‌های بزرگ آب جوش انداختند؛ چه گونه زندانبانان سنگدل و بیرحم زندانیان را شکنجه می‌کردند؛ چه گونه سیاه صدان^[۶] زن‌های جوان انقلابی را تکه پاره کردند، و دیرک به‌اعضای تناسلی‌شان کردند؛ برای لحظه‌ئی به‌یاد بیاوریم تمام کارهای خونبار و بیشرمانه‌ئی را که در سال‌های ۱۹۰۶ تا ۱۹۰۸ انجام گرفت.

من وحشیگری‌های آلمانی‌ها را با وحشیگری‌هائی که وجه مشترک تمامی بشریت است یا به‌ویژه با وحشیگری‌های روس‌ها مقایسه نمی‌کنم. من، با استفاده از آزادی گفتار خویش، خیلی ساده دربارهٔ حقیقتِ امروز سخن می‌گویم، حقیقتی که جنگ پدید آورده است، و حقیقت «ناب» که برای همهٔ زمان‌ها اهمیتی جهانی دارد، و در واقع چیزی است «روشن‌تر از خورشید»، هرچند که اغلب ما را غمین و دل آزرده می‌کند.

هنگامی که ما انسانی را ـ فرقی نمی کند که آلمانی باشد یا روس ـ محکوم می‌کنیم حقیقت «ناب» را نباید فراموش کنیم. زیرا که این حقیقت گرانبهاترین دارائی ماست، و درخشان‌ترین شعلهٔ موجودیت دانستگی دار و آگاه ما؛ وجود چنین حقیقتی نشانگر اعتلائی‌ترین سطح خواست‌های اخلاقی است که انسان می‌تواند از خود داشته باشد.

در جبههٔ جنگ، میان سربازان آلمانی و روس احساس برادری در شرف پدیدار شدن است؛ به‌پندار من این کار تنها به‌سبب خستگی جسمانی نیست بلکه ناشی از بیدار شدن حس بیزاری مردم از کشتار بی‌معنی است. من نمی‌خواهم دربارهٔ این حقیقت سخن بگویم که پرتو شعلهٔ انقلاب روسیه توانسته است امیدهای روشنی را در سینهٔ سرباز آلمانی برافروزد.

شاید نمونه‌های برادری در میان دشمنان از نظر کمّی ناچیز باشد؛ اما این به‌هیچ وجه از اهمیت اخلاقی و فرهنگی آن نمی‌کاهد. آری، آشکار است که جنگ لعنتی، که حرص و آزمندی طبقات حاکم آن را آغاز کرد، با نیروی عقل سلیم سربازان، یعنی دموکراسی، پایان خواهد گرفت.

اگر چنین شود، چیزی خواهد بود بدون سابقه، عظیم، و تقریباً معجزه‌آسا، و به‌انسان حق خواهد داد که به‌خود ببالد – زیرا که ارادهٔ او بر زشت‌ترین و خونخوارترین هیولاها، یعنی هیولای جنگ، پیروز خواهد شد.

ژنرال بروسیلوف^[۷]، در حالی که به‌«زودباوری بیش از حد سرباز روسی» اشاره می‌کند، صداقت سرباز آلمانی را، که دست آشتی به‌سوی ما دراز کرده است، باور ندارد. ژنرال در دستورش چنین می‌گوید:

«تمامی مساعی دشمن برای ایجاد ارتباط شخصی با سپاهیان ما، همیشه باید با یک جواب روبه‌رو شود – سرنیزه و گلوله.»

و ظاهراً، این دستور اجرا می‌شود. دیروز سربازی که از جبهه برگشته بود به‌من می‌گفت که هنگامی که سپاهیان ما بین سنگرها با آلمانی‌ها ملاقات می‌کنند تا دربارهٔ رویدادهای جاری صحبت کنند، توپخانهٔ روسیه به‌سوی آن‌ها تیراندازی می‌کند، توپخانهٔ آلمانی‌ها هم همین کار را می‌کند.

در یکی ازین اتفاقات هنگامی که آلمان‌ها به‌سیم‌های خاردار ما نزدیک شدند با گلوله‌های روسی روبه‌رو شدند، و چون خواستند به‌طرف خودشان فرار کنند، سپاهیان خودی آن‌ها را به‌‌مسلسل بستند. من کوشش می‌کنم خیلی آرام سخن بگویم. من می‌دانم که ژنرال‌ها نیز در خدمت «حقیقت» حرفه‌ئی خویش‌اند و حتی تا این اواخر این «حقیقت» آن‌ها تنها حقیقتی بود که آزادی گفتار داشت.

اما اکنون حقیقت دیگر نیز می‌تواند به‌همان آزادی سخن بگوید، حقیقت بری از جنایات، حقیقتی که زادهٔ آرمان‌های انسانی برای یگانگی است، و نمی‌توان آن را در خدمت کسب و کار پست و بی‌آبروی برانگیختن نفرت و خصومت، یعنی کسب و کار نابود کردن مردم، قرار داد.

تو، ای خواننده، خوب فکر کن که اگر حقیقتِ جانوری دیوانه بر حقیقتِ سالم انسان چیره شود، چه به‌سرت خواهد آمد؟

۴ – اندیشه‌های نابهنگام

ده‌ها میلیون نفر از سالم‌ترین و خوش بنیه‌ترین مردم را از کسب‌وکار مهم زندگی‌شان یعنی از رشد و گسترش نیروهای تولیدی روی زمین، جدا کرده و به‌میدان‌های جنگ فرستاده‌اند که یکدیگر را بکشند.

آن‌ها در دل زمین جائی کنده، در برف و باران، در کثافت، و در شرایطی بس دشوار در آن زندگی می‌کنند؛ بیماری آن‌ها را از پا درآورده و شپش به‌تن و جان‌شان افتاده است؛ همچون جانوران زندگی می‌کنند، و به‌انتظار هم می‌نشینند تا یکدیگر را بکشند.

آن‌ها در خشکی و در دریا می‌کشند، هر روز صدها و صدها نفر از بهترین و با فرهنگ‌ترین مردم سیارهٔ ما را نابود می‌کنند، مردمی را که پرارزش‌ترین چیز روی زمین را پدید آورده‌اند، یعنی فرهنگ اروپا را.

هزاران دهکده و ده‌ها شهر رو به‌ویرانی است، دسترنج چندین قرنِ نسل‌های بسیار هدر رفته است، جنگل‌ها سوخته و از بین رفته، جاده‌ها ویران پل‌ها منفجر شده، و گنجینه‌های روی زمین، که دسترنج مداوم و پرزحمت انسان است، خاک و خاکستر شده است. زمین‌های حاصلخیز کشاورزی از انفجار مین‌ها و خمپاره‌ها، و گلوله‌های توپ ویران شده، و در آن‌ها خندق کنده‌اند؛ خاک غیر قابل کشت لایه‌های زیرین بیرون ریخته، همه جای زمین زیر و رو و با اجساد رو به‌فساد مردگان آلوده شده است. به‌زنان تجاوز کرده و کودکان را کشته‌اند – هیچ رسوائی و ننگی نیست که جنگ تجویز نکرده باشد، هیچ جنایتی نیست که جنگ آن را موجه ندانسته باشد.

این سومین سالی است که ما در کابوسی خونین زندگی می‌کنیم و مورد رفتار وحشیانه قرار گرفته‌ایم و احساس‌های‌مان را از دست داده‌ایم؛ هنر، عطش خون، آدمکشی، و نابودی برمی‌انگیزد؛ و علم، که نظامیگری به‌حدود آن تجاوز کرده، فرمانبردارانه به‌خدمت کسب و کار انهدام توده‌های مردم درآمده است.

این جنگ انتحار اروپاست!

فقط فکر کنید چه مغزهای سالم و هوشمندی در طی این جنگ بر خاک کثیف پخش و پراکنده شده است، چه قلب‌های حساسی از تپش باز مانده است!

این نابودی بی‌معنای انسان به‌دست انسان واز بین رفتن ثمرهٔ دسترنج‌های عظیم انسان تنها محدود به‌خسارت مادی نیست – نه!

ده‌ها هزار سرباز ناقص و معلول مدت‌های دراز، حتی تا دم مرگ‌شان، دشمنان‌شان را فراموش نخواهند کرد. آن‌ها از راه سرگذشت‌هائی که از جنگ نقل می‌کنند، نفرت خویش را به‌فرزندانشان منتقل خواهند کرد – که سه سال با احساس وحشت هر روزی زیسته‌اند. در این سال‌ها بذر خصومت بر زمین پاشیده شده است، محصول این بذرافشانی بسیار خواهد بود!

و با وجود این برای مدتی چنین طولانی و با چنین فصاحتی با ما از برادری انسان‌ها، و وحدت منافع بشریت سخن گفته‌اند. پس گناه این فریب شیطانی، و ایجاد این بی‌نظمی خونبار به‌‌گردن کیست؟

بیائید تنها در میان دیگران به‌جست و جوی گناهکاران نگردیم، بیائید از حقیقت تلخ سخن بگوئیم: ما همه درین جنایت مقصریم، هر یک از ما و همهٔ ما.

لحظه‌ئی چنین پنداریم که در دنیا مردمی آگاه و معقول وجود دارند که صادقانه به‌‌استوار داشتن زندگی عادی علاقه‌مندند و به‌نیروهای خلاق‌شان اطمینان دارند؛ به‌طور مثال، چنین پنداریم که به‌سود توسعه و گسترش صنعت ماست که ما روس‌ها، برای پیوستن دریای بالتیک بهدریای سیاه، کانال ریگا – خِرسون را حفر کنیم – طرحی که حتی پتر کبیر نیز رؤیای ایجاد آن را در سر می‌پرورد. و ازین رو به‌جای آن که میلیون‌ها نفر را برای کشتار بفرستیم، بخشی از آن‌ها را برای همین کار بفرستیم، که این همه برای کشور و همهٔ مردم ما حیاتی است. من اطمینان دارم که کسانی که طی سه سال جنگ کشته شده‌اند می‌توانستند درین مدت هزاران کیلومتر از باتلاق‌های کشور ما را خشک کنند، استپ گرسنه و بیابان‌های دیگر را آبیاری کنند، رودخانه‌های ماورای اورال را به‌رودخانهٔکاما وصل کنند، راهی از فراز کوهستان قفقاز بکشند، و فراتر ازین اقدامات مهم دیگری را برای بهتر ساختن وطن‌مان انجام دهند.

اما ما میلیون‌ها انسان و ذخیره‌های عظیم نیروی کار را در کشتار و ویرانی به‌کار می‌گیریم. مقادیر زیاد مواد منفجرهٔ بسیار گران تولید می‌کنیم؛ این مواد در حالی که جان صدها هزار تن را نابود می‌کند، در هوا ناپدید می‌شود. با وجود این، از گلوله‌های منفجر شده توپ و قطعات فلز به‌‌جای مانده است که روزی از آن‌ها میخ خواهیم ساخت؛ اما همهٔ این مواد منفجره‌ئی که می‌سازیم به‌معنای دقیق کلمه ثروت کشور را بر «باد می‌دهد.» مسألهٔ بیلیون‌ها روبل نیست، بل میلیون‌ها جان انسانی است که هیولای آز و حماقت بیهوده و بی جهت نابودشان می‌کند.

من هنگامی که دربارهٔ این مسأله فکر می‌‌کنم، نومیدی کامل بر قلبم مستولی می‌شود و احساس می‌کنم که می‌خواهم دیوانه‌وار به‌روی مردم فریاد زنم:

ای نکبت زدگان، به‌خودتان رحم کنید!

۵ – دربارهٔ آدمکشی

بال‌های روشن آزادی نوپای ما، آغشته به‌خون بی‌گناهان شده است.

نمی دانم پریروز چه کسانی در خیابانِ نِوسکی^[۸] به‌سوی مردم تیراندازی کردند، اما این آدم‌ها هر که باشند شریر و نادانند، کسانی‌اند که زهر رژیم پوسیده و پیشین مسموم‌شان کرده است.

اکنون که ما همه از حق شگرف بحث صادقانه و مخالفت صادقانه برخورداریم، یکدیگر را کشتن پست و جنایت آمیز است. کسانی که جز این فکر می‌کنند نمی‌توانند احساس کنند و به‌این واقعیت پی ببرند که مردمی آزادند. آدمکشی و خشونت دلایل رژیم استبدادی است؛ و دلایل پست و بی‌مقداری است که نیرو و قدرت ندارد. زیرا تجاوز بر ارادهٔ انسانی دیگر یا کشتن انسان، معنایش کشتار اندیشه، و اثبات نادرست یا خطا بودن اندیشه یا عقیده‌ئی اشتباه نیست و نمی‌تواند باشد.

سعادت بزرگ آزادی را نباید با جنایاتی ضد فرد انسانی به‌تباهی کشید؛ و‌الّا با دست خودمان به‌نابود کردن آزادی پرداخته‌ایم.

باید درک کنیم، و مجال این کار هم هست که درک کنیم که هولناک‌ترین دشمن آزادی و عدالت در ماست، و آن حماقت ما و بیرحی ما، و بی‌نظمی احساس‌های هرج و مرج طلب و سیاه ماست، بی‌نظمی‌ئی که پروردهٔ ستمگری بیشرمانهٔ رژیم سلطنتی، و شقاوت ضدانسانی آن در روح ما است.

آیا به‌درک این واقعیت توانائیم؟

اگر نیستیم، اگر نمی‌توانیم از رسواترین شیوهِٔ اِعمال زور بر انسان دست برداریم، پس هیچ گونه آزادی نداریم. خیلی ساده، آزادی کلمه‌ئی است که ما قدرت نداریم آن را با محتوای درستی به‌کار گیریم. راستی را که حماقت و سنگدلی دشمنانِ ذاتی ما هستند.

آیا می‌توانیم، آیا کوشش می‌کنیم که با آن‌ها بجنگیم؟

این پرسش به‌هیچ وجه جنبهٔ لفاظی و سخن‌پردازی ندارد، بلکه پرسشی است که می‌رساند که ما چه صادقانه و عمیق شرایط جدید حیات سیاسی، و ارزیابی جدید اهمیت انسان و نقش او را در جهان درک می‌کنیم.

اکنون هنگام آن است که ما در خویش حس بیزاری از آدمکشی را پرورش دهیم، و به‌آن احساسی متفاوت و پر نفرت داشته باشیم.

البته، من فراموش نمی‌کنم که شاید ما – بارها و بارها – مجبور شویم از آزادی و از حقوق خویش با اسلحه دفاع کنیم،‌ به‌راستی که این ممکن است!

اما در ۲۱ آوریل، هفت تیرها در دست‌هائی که حالتی تهدیدآمیز داشتند چیزهائی مسخره را می‌مانستند،‌ و درین نمایش حالتی بچگانه بود، که بدبختانه به‌جنایت انجامید.^[۹]

آری، جنایتی بر ضد انسان آزاد.

آیا ممکن است که خاطرهٔ گذشتهٔ پست و پلید، خاطرهٔ کشته شدن صدها و هزاران نفر از ما در خیابان‌ها، در درون ما نیز راه و رسم حالت آرام و بی‌اعتنائی دژخیمان گذشته را در برابر مرگ خشونت‌آمیز انسان پدید آورده باشد؟

نمی‌توانم کلماتی پیدا کنم که چنان که باید تند و زننده باشد تا کسانی را که می‌کوشند با گلوله و سرنیزه، یا مشت کوبیدن به‌صورت چیزی را ثابت کنند، سرزنش کنم.

آیا این‌ها دلائلی نبود که ما بر ضد آن‌ها به‌اعتراض برخاستیم، آیا این‌ها وسیلهٔ درهم کوبیدن ارادهٔ ما نبود، یعنی وسیله‌ئی که از طریق آن ما را در بردگی شرم‌آور نگه داشته بودند؟

و اکنون، که ما خود را از بردگی بیرونی آزاد ساخته‌ایم، هنوز از درون زیر یوغ احساس‌های بردگان زندگی می‌کنیم.

تکرار می‌کنم – سنگدل‌ترین دشمن ما گذشتهٔ ماست.

ای شهروندان! آیا امکان دارد که ما نتوانیم در درون خویش قدرت رهائی از گند و عفونت گذشته را پیدا کنیم، کثافت‌های آن را دور بریزیم، و تجاوزات و بی‌حرمتی‌های آن را فراموش کنیم؟ آنچه نیاز داریم، بلوغی بیش‌تر، و اندیشمندی و احتیاطی افزون‌تر نسبت به‌خویشتن است!

مبارزه پایان نیافته است. ما باید قدرت‌مان را حفظ کنیم، و نیروهای خود را روی هم گذاشته یگانه سازیم، نه این که تسلیم خصلت و گرایش زمان شویم و نیروهای خویش را از هم بگسلیم.

یادداشت‌ها

1. ^ Maxim Gorky. نام اصلی او آلکسی ماکسیموویچ پـِشکوف است. در سال ۱۸۶۸ چشم به‌این دنیا گشود و در سال ۱۹۳۶ درگذشت.
2. ^ از شعر «مرغ توفان» یا «پیک توفان» – سرودهٔ گورکی.
3. ^ Bolsheviks، کمونیست‌های افراطی روسیه.
4. ^ گمان می‌رود که این بیان اشاره‌ئی باشد به‌‌سخنی از گوته در کتاب فاوست (در آغاز کردار بود!) گورکیکه ستایندهٔ عمل و اقدام بود، احتمالاً از این بیان خوشش آمده بود. و با تغییراتی آن را در نوشته‌های خود به‌‌کار برده است.
5. ^ Galicia، منطقه‌ئی در اروپای شرقی در شمال جِبال کاپارت.
6. ^ Black Hundreds، گروهی از مردم معمولی مسلح و چماق به‌دست که در سال ۱۹۰۵ دستگاه پلیس و سلطنت‌طلبان آن‌ها را به‌مقابلهٔ با انقلاب برانگیخته بودند.
7. ^ Brusilov، فرمانده ارتش‌های روسیه در جبههٔ جنوب غربی، و در جنگ جهانی اول.
8. ^ Nevsky، یکی از خیابان‌های مسکو، که در روز مورد نظر به‌علت درگیری میان سربازان و کارگرانی که برضد حکومت موقت تظاهرات می‌کردند، سه نفر کشته و شش نفر زخمی شدند.
9. ^ اشارهٔ مجدد به‌‌رویداد خیابان نوسکی.

استالین از نگاهی دیگر
لودو مارتنز
مترجم: پیام پرتوی
«ناگفته ها یا کمبودهای احتمالی کتاب حاضر را ویراستار آن، ا. م. شیری، یکی از شاهدان عینی که روند تخریب سوسیالیسم و تجزیه اتحاد شوروی را از نزدیک زیر نظر داشته، در بخشهای مربوطه با امضای «ویراستار» بیان کرده، تکمیل می کند».
لودو مارتنز
http://www.marxists.org/history/erol/belgium-1st/martens-obit.htm
دوران جوانی
لودو مارتنز٬ متولد ۱۹۴۶، تنها پسر ارشد یک مبل ساز بود· او دوران جوانی خود را در شهر کوچک ونژان٬ غرب فلاندرز٬ بلژیک٬ گذارند· لودو طی دوران تحصیل در مدرسه از خود استعداد فراوانی به زبان نشان داد و ویراستار روزنامه ای شد· او به موسیقی و شعر علاقه بسیاری داشت· قرار بود این مهارتهای بدست آمده در عنفوان جوانی٬ در نزد او باقی مانده و در خدمت او قرار گیرند·
او در سال ۱۹۶۵ به منظور تحصیل در رشته پزشکی به دانشگاه کووین٬ که به او وعده یک زندگی راحت با مدارجی بسیار عالی٬ بعنوان یک پزشک حرفه ای را میداد، وارد شد· قلب او با اینحال با مبارزه٬ عامل آزادی بود· بنابراین او در KVHV٬ اتحادیه دانشجویان کاتولیک فلاندرز در آموزش عالی به فعال پرداخت·
لودو کار خود را همراه با پل گوسنز٬ والتر دی باک و هرويگ لروج*٬ با بسیج دانشجویان همکلاسی خود در راستای مواضع مترقی و بین المللی آغاز نمود· تحت رهبری الهامبخش او٬ جنبش متحد دانشجویان (SVB) شعار تنگ نظرانه ناسیونالیستی «والونها اخراج»* را رد و در عوض پرچم مبارزه را برعلیه نظام کاتولیک٬ بورژوازی فلاندرز و نخبه گرایی در دانشگاه فلاندرز برافراشت·
* Herwig Lerouge
* یک قوم فرانسوی زبان که عمدتا در جنوب فرانسه زندگی میکنند·
به همین خاطر٬ کشیشان٬ مقامات دانشگاهی و ناسیونالیستهای فلاندرز٬ همه آنکسانی که در موردش بدگویی و در جهت معرفی او بعنوان موجودی منفور تلاش مینمودند٬ از لودو متنفر بودند· در «زندگی ما»٬ روزنامه ای که او در دانشگاه اداره میکرد٬ لودو آزار جنسی کودکان را افشاء و همجنس بازی در کلیسا را – مسئله ای بسیار مهم که او طی چهار سال آنرا با تمام قوا دنبال نمود –  افشاء کرد· حضور لودو با این شرایط برای مقامات دانشگاه قابل تحمل نبود و به همین دلیل در صدد اخراج او برآمدند·
از زمان اخراج او و در خلال چهار دهه مقابله با ناسیونالیسم و دفاع از انترناسیونالیسم پرولتری در کلیه فعالیتهای سیاسی لودو جریان داشته است· در حالیکه دیگر احزاب٬ یکی پس از دیگری٬ در نزدیکی به ناسیونالیسم و تقسیم به مواضع ملی – زبانی موفق بودند٬ حزب کار بلژیک مهمترین میراٽ لودو به طبقه کارگر بلژیک باقی ماند و به باقی ماندن ادامه داده است٬ حزبی که در آن کلیه کارگران بلژیک٬ فلاندرز و والونها٬ برای مبارزه در راه ایجاد سوسیالیسم از طریق سرنگون نمودن امپریالیسم بلژیک با یکدیگر متحد شده اند·
لودو جنبش دانشجویی را که در ماه می ۱۹۶۸ در پایتخت بسیاری از کشورهای اروپایی جریان داشت، تحت تاٽیر قرار داد· او در جریان بازدید از برلین٬ در آنجا در ارتباط با دانشجویان آلمانی که تحت تأٽیر شدید مارکسیسم- لنینیسم قرار داشتند، قرار گرفت و نظرات مارکسیسم را به جنبش دانشجویی بلژیک ارائه و بر ضرورت ایجاد جبهه کارگران و دانشجویان تاکید ورزید·
او اصرار داشت که وظیفه روشنفکران انقلابی درک حرکت تاریخ٬ شناخت منابع کلیه بی عدالتیها، نشان دادن راه پیشرفت و انتقال آن به طبقه کارگر است· نتیجه این بود٬ هنگامیکه کارگران کارخانه ای در کووین دست به اعصاب زدند٬ دانشجویان جنبش متحد دانشجویان با کارگران اعلام همبستگی کامل نمودند· این با توجه به اینکه یک دهه قبل اعضای اتحادیه دانشجویان کاتولیک فلاندرز در آموزش عالی٬ در جریان اعتصابات سالهای۱۹۶۰- ۶۱ بعنوان نیروهای ضربت بورژوازی برعلیه نگهبانان اعتصابات عمل نموده بودند، یک تغییر واقعا انقلابی بود· این روند جدید همبستگی میان کارگران و دانشجویان باید هر چه بیشتر در میان طبقه کارگر بلژیک گسترش میافت·
تاسیس حزب
لودو و رفقایش پس از کسب تجربیات از اعتصابات کارگران و گسترش همبستگی با اقدامات کارگران توسط دانشجویان با این سؤال مواجه شدند: چه باید کرد؟ او طبیعتا به اٽر دوران ساز لنین- «چه باید کرد؟» روی آورد· لودو و رفقای نزدیکش تحقیقاتی جدی و مطالعه ای جمعی را از کتاب بعمل آوردند و به این نتیجه رسیدند که این برای براه اندازی اعتصابات٬ کمیته های اعتصاب٬ اقدامات همبستگی با اعتصاب کنندگان و یا حتی یک اتحادیه ستیزه جو کافی نبود· در عوض به حزبی سیاسی برای طبقه کارگر٬ حزبی با نشریه ملی خود٬ منتشر شده تا جایی که حزب توان تولید آنرا داشت٬ نیاز بود· بدین ترتیب حزب کارگران بلژیک – قدرت به تمام کارگران Alle Macht Aan de arbeiders (Amada) ٬ که در سال ۱۹۷۹ نام PTB را بر خود گرفت٬ متولد شد·
لودو٬ با «خدمت به مردم» بعنوان یک اصل راهنما و به منظور ارائه خدمات پزشکی رایگان برای طبقه کارگر٬ کريس مرکس* (یکی از دوستان لودو مارتنز) را به ایجاد یک مرکز بهداشتی مراقبتهای اولیه در نزدیکی هابوکن ترغیب نمود· هر دو٬ حزب و خدمات بهداشتی به راه انداخته شده توسط آن٬ نسبت به گذشته بصورت وسیعی گسترش یافته اند· حزب کارگران بلژیک در حال حاضر۴۵۰۰ نفر عضو دارد٬ با شاخه هایی در ۳۰ شهر و ۱۲۰ محل کار٬ در حالیکه شمار مراکز پزشکی رایگان تا ۱۱ واحد افزایش یافته است٬ که ۲۵۰۰۰ نفر را تحت پوشش خدمات بهداشتی قرار میدهد·
* Kris Merckx
لودو از همان اوان سفر سیاسی خود در مبارزه طبقه کارگر برای رهایی اجتماعیش به اهمیت تئوری انقلابی و اهمیت سازمانی انقلابی پی برد· از اینرو، او بر روی نیاز رفقای حزبیش برای کسب تسط بر تئوری انقلابی مارکسیسم- لنینیسم و تقویت حزب کارگران بلژیک و پاکسازی عناصر فرصت طلب مداوما تاکید داشت٬ بشدت مطالعه و کار میکرد و از رفقای خود نیز چنین انتظاری داشت·
او٬ همواره متواضع٬ در پرتو مطالعات عمیقتر و تجربیات تاریخی به اشتباهات خود اذعان مینمود· لودو اینرا در مورد مسائلی که دامنه آنها نقش جنبش اتحادیه ای تا تئوری جهان سوم را در بر میگرفت، انجام میداد· لودو به همکاری با افرادی که با نظرات او  مخالف بودند، علاقه بسیاری داشت· در حالیکه بطور مصمم بر روی اعتقادات خویش اصرار میورزید٬ با صبر و تحمل بسیار به نظرات مخالف خود گوش میداد و هرگز از گفتگو سر باز نمیزد· این صفات فروتنانه٬ کار سخت٬ تحمل٬ توان همکاری با مخالفان٬ در ادغام با پایبندی به نظرات کمونیسم٬ در حالیکه سازمانها و احزاب دیگری که در بلژیک و خارج از کشور پدید آمده بودند، تجزیه و ناپدید گشتند٬ او را در رهبری یک حزب کارگری متحد یاری رساند·
انترناسیونالیسم
لودو یک انترناسیونالیست تمام عیار بود· او پایدار و استوار٬ حزب خود را که این اصل «اگر کارگران اروپا و آمریکا در مبارزه خودشان برعلیه سرمایه دقیقا و بصورتی کامل با صدها میلیون نفر از برده گان “استعمار” که توسط سرمایه مورد بهره برداری قرار میگیرند، متحد نمیشدند، جنبش انقلابی در کشورهای مترقی در واقع دغلکاری گسترده ای شمرده میشد»، (لنین٬کنگره دوم بین الملل کمونیست،۱۹۲۰)٬ راهنمای عمل قرار داده بود، جهت ارائه حمایت بیدریغ از مبارزه مردم تحت ستم برعلیه امپریالیسم هدایت نمود·
حمایتهای حزب کارگران بلژیک از مبارزه جنبش آزادیبخش ملی مردم اندونزی برعلیه امپریالیسم آمریکا٬ مردم فلسطین برعلیه صهیونیسم و کاربران امپریالیستیش٬ به ویژه امپریالیسم آمریکا٬ مبارزه مردم کوبا برعلیه محاصره٬ تهدیدات و تجاوزات آمریکا٬ مبارزه کره شمالی برای حفظ استقلال٬ حاکمیت و سیستم سوسیالیستی اش – تنها نمونه هایی از پایبندی حزب کارگران بلژیک به اصول انترناسیونالیسم تحت رهبری لودو مارتنز هستند· این اصول توسط حزب کارگران بلژیک در جمهوری دمکراتیک کنگو (DRC)٬ کشوری که امپریالیسم بلژیک مرتکب جنایات غیر قابل بیان- مرگ میلیونها نفر از مردم کنگو برای ٽروتمند نمودن نظام پادشاهی و سرمایه داری بلژیک بعنوان نتیجه٬ کاملتر از هر جای دیگری به اجرا گذارده شده است·
فریاد برآوردن برعلیه جنایات سرمایه داری امپریالیستی کشورهای دیگر از کشور خودی آسانتر است· اما حزب کارگران بلژیک تحت رهبری لودو مارتنز به اشکال مختلف – نظری٬ سیاسی و مادی- از جنبش انقلابی مردم کنگو در مقابل امپریالیسم بلژیک و دیگر قدرتهای امپریالیستی٬ شرافتمندانه حمایت نمود·
لودو آخرین ده سال زندگی فعال سیاسی خود را تقریبا بصورتی کامل وقف حمایت از مردم کنگو نمود· لودو علاوه بر کتابهای پیشین خود در مورد پيرى موليل* و لٸونى آبو*٬ شاهکار خود «لوران کابیلا و انقلاب کنگو» را در طول این دوران به نگارش در آورد· افسوس که بیماری اجازه پایان نگارش این کتاب را به او نداد·
* Pierre Mulele
* Léonie Abo
او قادر به حفظ مواضع ضد امپریالیستی خود بود٬ چرا که معنای این حکم لنین را که «مبارزه برعلیه امپریالیسم اگر بصورت جدایی ناپذیر با مبارزه برعلیه اپورتونیسم گره نخورد، شرم و دغلکاری است»، بصورتی کامل فهمیده بود (امپریالیسم به مٽابه بالاترین مرحله سرمایه داری)·
لودو با پیروی از لنین بخوبی فهمید و مکررا تاکید نمود که فرصت طلبی در جنبش طبقه کارگر کشورهای امپریالیستی پدیده ای تصادفی نبود٬ بر عکس٬ ریشه عمیق در امور اقتصادی داشت٬ به عبارت دیگر در سود فوق العاده بدست آمده از چپاول تمام جهان توسط سرمایه داری کشورهای امپریالیستی٬ سودی که بخشی از آن در جهت دادن رشوه به اقشار فوقانی کارگران- اشرافیت کارگری- و در نتیجه، برای ایجاد نفاق در میان طبقه کارگر مورد بهره برداری قرار میگیرفت و میگیرد٬ این قشر از «کارگران بورژوا» بعنوان خادمان جامعه····· از سرمایه داری حمایت مینمایند···· عوامل واقعی جامعه سرمایه داری در جنبش کارگری” (ibid·)· از اینرو افشای بیرحمانه٬ و مبارزه برعلیه فرصت طلبی٬ ضرورتیست اجتناب ناپذیر·
در دورانی که بسیاری از احزاب ظاهرا کمونیست در جهت کسب منافع امپریالیستها عمل نمودند، حزب کارگران بلژیک تحت رهبری لودو مصممانه از مقاومت توده های تحت ستم٬ از یوگسلاوی تا عراق و افغانستان٬ برعلیه امپریالیسم حمایت نمود·
مبارزه برعلیه نژاد پرستی
لودو اینرا بخوبی فهمیده بود که راسیسم ابزاری بود در دست طبقات استٽمارگر برای تضعیف و تقسیم طبقه کارگر· بنابراین باید با آن بشدت مبارزه و از میان برداشته میشد·
به همین دلیل٬ هنگامیکه در سال ۱۹۹۱ ولامز بلوک*(VB) برای اولین بار با کسب ۴۷۹۹۱۷ رای به بزرگترین موفقیت خود دست یافت٬ حزب کارگران بلژیک تحت رهبری لودو٬ کارزار «هدف ۴۷۹۹۱۷» را براه انداخت٬ کارزاری که بمنظور حمایت از تابعیت مهاجرانی که برای پنج سال در بلژیک زندگی کرده بودند٬ هدف خود را معطوف جمع آوری آرایی برابر با آرای ولامز بلوک نموده بود· بر خلاف همه انتظارات٬ فعالیتهای حزب کارگران بلژیک در طول انجام این مقصود با جمع آوری بیش از یک میلیون امضاء به موفقیت دست یافت·
* Vlaams Blok یک حزب بشدت دست راستی و تجزیه طلب بلژیکی
حزب کارگران بلژیک٬ در مبارزه برای حقوق یکسان٬ برخورد برابر٬ بی توجه به تعلق نژادی٬ دینی- مذهبی٬ جنسی یا ملی بعنوان یکی از اصول جاودانه، نه در ابعادی کوچک و آن هم بدلیل درک عمیق لودو از این مسائل و رهبری مصمم و الهامبخش او برعلیه این بیماری مهلک٬ به راه خود ادامه میدهد·
دفاع از استالین و اتحاد جماهیر شوروی
لودو در حمایت خود از رهبری یوسف استالین٬ رهبری که در خلال سه دهه سراسر مشکلات خاص و دستاوردهای استٽنایی٬ دهه های ایجاد صنایع سوسیالیستی٬ موفقیت در ایجاد تعاونیها٬ که جامعه را با یک فرهنگ پیشرفته٬ و پیروزی مردم اتحاد جماهیر شوروی و بشریت مترقی را بر آلمان هیتلری به ارمغان آورد٬ بی باک بود· کتاب او٬ استالین از نگاهی دیگر٬ در حالیکه بی اساس بودن اکاذیب استادان و رویزیونیستهای خروشچفی را که در مورد استالین دروغ میگویند، بدقت افشاء مینماید٬ رهبری درخشان اتحاد جماهیر شوروی و حزب کمونیست توسط استالین را توصیح میدهد٬ رهبری که چنین کمکهای به یاد ماندنی را به پیشرفت مردم شوروی و در مجموع، برای انسانیت به ارمغان آورد·
او انحطاط متوالی و تجزیهاتحاد جماهیر شوروی را بدرستی به پیروزی رویزیونیسم خروشچفی- به تسخیر قلعه اتحاد جماهیر شوروی از داخل توسط دشمنان فرصت طلب٬ نسبت داد· او کتاب خود را با این عبارات به پایان میبرد:
این ارزیابی لودو با واقعیت تخریب اتحاد جماهیر شوروی کاملا مغایر است. وی با تکیه بر «پیروزی رویزیونیسم خروشچفی» در این ارزیابی، نصف حقیقت را بیان کرده و با چشم فروبستن بر نصف دیگر آن، احتمالا ندانسته، به بیگناهی امپریالیسم در امر تجزیه و تلاشی اتحاد شوروی رأی میدهد و از دنده چپ به کتمان اقدامات ارتجاعی ترین نیروها و دولتهای جهان برعلیه اتحاد و زیر پرچم نقد و نفی رویزیونیسم، به تطهیر و تبرئه آشکار امپریالیسم می پردازد و بیان «نصف حقیقت»، همواره یکی از نکوهیده ترین روشهای تحریف واقعیات و جعل حقایق شناخته شده است. کاربست این روش در تجزیه و تحلیل واقعیات، نه کار کمونیست، بلکه، کار همه نیروهای ضد کمونیست است. لودو صدها میلیارد دلار هزینه، صدها هزار مزدور و جاسوس فعال غرب، هفت دهه فعالیتهای همه جانبه و بی وقفه امپریالیسم جهانی برای تخریب سوسیالیسم و تجزیه اتحاد شوروی را فراموش می کند. لودو صدور روزانه ده میلیون بشکه نفت عربستان سعودی از سال ۱۹۸۵برای بزانو درآوردن اقتصاد شوروی را در نظر نمی گیرد. لودو به رابطه تنگاتنگ عامل داخلی با عنصر خارجی در تجزیه اتحاد شوروی، به حمایتهای گسترده مالی، تبلیغاتی، سیاسی، تشکیلاتی مخالفان داخلی از سوی ارتجاعی ترین محافل صهیونیستی- فراماسونی توجه نمی کند. لودو به فعالیت خرابکارانه و کارشکنانه سازمانهای باصطلاع غیردولتی مانند «خانه آزادی» آمریکا یا «جامعه باز» جورج سورس و بسیاری دیگر نظر ندارد. لودو هیچ تمایلی به روشن کردن عواقب «جنگ سرد»، «جنگ ستارگان» نشان نمی دهد… این خطای فاحش، نه از لودو و نه هیچ کس دیگر، برغم تمام خدماتش به جنبش کمونیستی، قابل بخشش نیست.
ادامه این بحث، بی شک، بسیار طولانی تر از اصل کتاب خواهد شد. ویراستار
در سالهای پیش رو٬ همانطور که امپریالیسم ماهیت جنایتکارانه و بربرمنشانه خود را هر چه روشنتر نشان میدهد٬ نسلهای جدید که هرگز استالین را نشناختند به او ادای احترام خواهند نمود. آنها عبارات مائو تسه دونگ را که در ٢١ دسامبر ١۹٣۹، در غارهای دور دست چین بزرگ٬ به سلامتی شصت سالگی استالین مینوشیدند٬ دنبال خواهند نمود.
«تبریک به استالین به معنای حمایت از او و اهداف اوست٬ حمایت از پیروزی سوسیالیسم و راه به پیش برای بشریت است٬ راهی که او نشان داده است، به معنای حمایت از یک دوست عزیز است. چرا که اکٽریت قریب به اتفاق مردم رنج میکشند٬ و بشریت میتواند خود را از رنج و درد تنها با طی طریق در راهی که توسط استالین گشوده شد و با کمک او آزاد نماید.”
در حاشیه باید گفته شود که لودو آخرین رهبر برجسته طبقه کارگر بود که با رفیق کیم ایل سونگ دو هفته پیش از مرگش ملاقات نمود· در آٽار جمع آوری شده پرزیدنت کیم ایل سونگ صحبتهای او با لودو که طی آن میگوید: «تصور میکنم این بسیار خوب است که شما کتابی را در مورد استالین نوشته اید· من در نظر دارم آنرا بخوانم»٬ استناد به چنین سخنان جدی و آموزنده از یک انقلابی بزرگ مانند کیم ایل سونگ در حقیقت یک تحسین واقعی است·
موج ضد انقلاب که سرتاسر کشورهای سوسیالیستی را درنوردید٬ و در نهایت اتحاد جماهیر شوروی را تحت الشعاع خود قرار داد٬ شرایط را برای لودو مهیا ساخت که بتواند نگرش قبلی خود را تا حدودی تصحیح نموده و تجزیه و تحلیل عمیقتری از توسعه در کشورها ارائه بدهد.
این رویکرد متعادل به اساس استقرار سمینار سالانه کمونیسم بین الملل٬ که از ۱۹۹۲ در ماه می هر سال به منظور تسهیل گفتگو و تبادل نظر میان احزاب کمونیست پس از انشقاق و تلاشی حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی و مرگ اتحاد جماهیر شوروی انجامید٬ مبدل گردید·
تمرکز بر روی کنگو
لودو در سال ۱۹۹۹ درخواستی مبنی بر قبول برکناری خود از سمت رهبری حزب٬ سمتی که از ابتدای تاسیس حزب در تصدی داشت، به حزب کارگران بلژیک ارائه نمود· چرا که میخواست توجه خود را روی کنگو متمرکز نماید. این درخواست از جانب حزب با اکراه پذیرفته شد· نزدیک به یک دهه٬ پس از ۱۹۹۹، لودو کتاب معتبر خود را در مورد کابیلا و انقلاب کنگو نوشت. در عین حال، تمام توان خود را در جهت گذاردن پایه های حزب کمونیست جمهوری دمکراتیک کنگو بکار بست·
مرگ
لودو در بعد از ظهر ۵ ژوئن سال ۲۰۱۱، پس از یک دوره طولانی مبارزه با بیماری، چشم از جهان فرو بست· با مرگ او٬ قلب یکی از برجسته ترین مدافعان کمونیسم٬ یکی از قسم خورده ترین دشمنان امپریالیسم در جنبش طبقه کارگر بین المللی معاصر٬ از طپش باز ایستاد· مرگ او ضایعه عظیمی را برای جنبش ضد رویزیونیستی به ارمغان آورد و شکاف بجای مانده از غیاب او در روزهای پیش رو احساس خواهد شد·
مائو تسه دونگ در مقاله «در خدمت مردم» خود نوشت: «مرگ امریست طبیعی٬ اما از نظر اهمیت میتواند متفاوت باشد»· نویسنده چین باستان Szuma Chien گفت: «با وجود اینکه مرگ همه را قربانی خود میکند٬ ممکن است که سنگینتر از کوه تای یا سبکتر از یک پر باشد٬ اما کار برای فاشیستها و جان دادن برای استٽمارگران و ستمگران سبکتر از یک پر است»· (سپتامبر ۱۹۴۴٬ منتخب آٽار٬ جلد ۴ ٬ ص ۲۲۸)· با توجه به تمامی خدمات لودو به جنبش طبقه کارگر٬ مرگ او سنگینتر از کوه تای است·
هنگامیکه بعنوان یک نوجوان به منظور تحصیل در رشته پزشکی در دانشگاه پذیرفته شد٬ آینده ای سرشار از ناز و نعمت به او چشمک میزد٬ اما به منظور خدمت به طبقه کارگر و توده های تحت ستم به همه آنها پشت کرد· نیکولای نیکالایویچ آستروفسکی در رمان مشهور و الهام بخش خود٬ «چگونه فولاد آبدیده شد»، نوشت:
زندگی عزیزترین دارایی یک فرد است٬ و این بمنظور زندگی کردن٬ اما یکبار٬ به او داده شده است· او باید چنان زندگی کند که پس از سالها از شکنجه تاسف، عذاب نکشد. پس به روشی زندگی کن که بخاطر احساس شرم از گذشته ی بی اهمیت و نفرت انگیز خود عذاب نکشی٬ به روشی زندگی کن٬ که در زمان مرگت گفته شود: «تمام زندگی و قدرتش صرف زیباترین در جهان – آزادی بشریت شد»·
زندگی رفیق لودو هرگز قربانی شکنجه تاسف نشد٬ چرا که قدرت و توان او حقیقتا صرف زیباترین در جهان- آزادی بشریت- شد·
بدورد٬ رهبر لودو مارتنز! تو جانسپرده ای٬ اما پرچم آزادی بشریت – پرچم مارکس٬ انگلس٬ لنین و استالین –  را از سلطه ظلم و استٽمار انسانی توسط انسانی دیگر و کشوری توسط کشوری دیگر را هرگز رها نکردی!
من از همان سن هفده سالگی یک ضد استالینیست پر و پا قرص بودم. ….. ایده کشتن استالین تمام فکر و ذکر مرا به خود مشعول نموده بود….. ما در مورد امکانات “تکنیکی” حمله مطالعه میکردیم …… حتی تمرین هم کردیم.
تصمیم آنها٬ اگر در سال ١٩٣٩ مرا به مرگ محکوم کرده بودند٬ عادلانه بود. من نقشه قتل استالین را طراحی کرده بودم٬ آیا این یک جرم نبود؟
من وقتی که استالین هنوز زنده بود، به شیوه دیگری به مسائل نگاه میکردم٬ اما با نگاهی دقیق به سده گذشته میتوانم بگویم که استالین بزرگترین شخصیت این قرن بود٬ یک نابغه سیاسی. اتخاذ رویکردی علمی در مورد فردی٬ با رویکرد شخصی فرد کاملا متفاوت است.
آلکساندر زینویف٬ ١٩٣٩ ١
1. Alexander Zinoviev, Les confessions d’un homme en trop (Paris: Olivier Orban 1990), pp. 104, 188, 120. Humo interview, 25 February 1993, pp. 48-49
به باور من دو “شمشیر” وجود دارد: یکی از آنها لنین است و دیگری استالین. در حال حاضر شمشیر استالین توسط روسها کنار گذاشته شده است. گومولکا و برخی دیگر آنرا برای وارد آوردن ضربه به اتحاد جماهیر شوروی بدست گرفته و با به اصطلاح استالینیسم مخالفت میکنند.
امپریالیسم هم از این شمشیر برای کشتن مردم بهره برداری میکند. دوئلس ٬ برای مثال٬ مدتهاست که آنرا آخته است. این شمشیر به عاریه داده نشده٬ بدور انداخته شده است. ما چینها آنرا بیرون نینداخته ایم.
آیا شمشیر لنین نیز به همان ترتیب٬ بوسیله برخی از رهبران شوروی تا اندازه ای٬ کنار گذاشته نشده است؟ در نگاه من٬ در مقیاس قابل ملاحظه ای کنار گذاشته شده است. آیا انقلاب اکتبر هنوز اعتبار دارد؟ آیا میتوان آنرا بعنوان مثالی به دیگر ممالک عرضه نمود؟ گزارش خروشچف در کنگره ٢۰ حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی میگوید که بدست گیری قدرت از طریق پارلمان امکانپذیر است٬ به عبارت دیگر٬ برای کشورهای جهان آموختن از انقلاب اکتبر دیگر ضرورتی ندارد. با باز شدن این دروازه٬ لنینیسم بطور کلی دور انداخته میشود.
مائو تسه دونگ٬ ١۵ نوامبر ١٩۵۰ ٢
2. Mao Testing, Speech at the Second Plenary Session of the Eighth Central Committee of the Communist Party of China. Selected Works of Mao Tsetung (Peking: Foreign Languages Press, 1977), vol. 5, p. 341
پیش گفتار
اینکه یک دگراندیش سرشناس شوروی که در حال حاضر در آلمان «از نو متحد شده» زندگی میکند٬ مردی که در جوانی خود آنچنان متعصبانه ضد استالین بود، که نقشه حمله ای تروریستی را برعلیه او طراحی نمود٬ که با حرارت زیاد و طرق ممکن تمام کتابها را با تقبیح مواضع سیاسی استالین پر کرده بود٬ اینکه مردی مانند او باید٬ در این سن و سال٬ به استالین ادای احترام نماید٬ شگفت انگیز است.
بسیاری که خود را کمونیست قلمداد مینمایند این چنین شجاعتی را نشان نداده اند. بالا بردن صدای ضعیفی برعلیه موج تبلیغاتی ضد – استالین بسیار دشوار است.
بدبختانه بسیاری از کمونیستها در این میدان جنگ احساس آسودگی نمینمایند. آنچه که دشمنان قسم خورده کمونیسم در ٣۵ سال گذشته ادعا کرده بودند ظاهرا توسط خروشچف در سال ١٩۵٦ تایید شد. از آنزمان محکومیتها٬ خشمگین و متفق القول٬ از جانب نازیها و ترتسکیستها٬ از جانب کیسینجر و برژینسکی٬ از جانب خروشچف و گورباچف٬ و بسیاری دیگر٬ هر یک از آنها با ارائه “مدرکی”٬ برعلیه استالین٬ عرضه شده است. دفاع از نقش قهرمانانه استالین و حزب بلشویک غیر قابل تصور و حتی هولناک و اغلب کسانی که قاطعانه با هرج و مرج سبعانه جهان سرمایه داری مخالفند مرعوب شده اند.
در حال حاضر مشاهده جنون نابودکننده ای که با ردپای خود از قحطی٬ بیکاری٬ تبهکاری٬ فقر٬ فساد و جنگهای قومی داخلی٬ بر روی اتحاد جماهیر شوروی سابق چنگ انداخته٬ مردی مانند زینویف را به ارزیابی مجدد از تعصبات پایدار و محکم دوران نوجوانیش ناگزیر نموده است.
این روشن است٬ در سراسر جهان٬ آنهایی که آرزوی دفاع از سوسیالیسم و کمونیسم را در سر میپروانند، دستکم باید همین کار را بکنند. کلیه کمونیستها و سازمانهای انقلابی در سراسر جهان باید در مورد افکار و احکامی که از سال ١٩۵٦ در مورد عملکرد رفیق استالین شکل داده اند، تجدید نظر نمایند. کسی قادر به رد این مدرک نیست: زمانیکه گورباچف موفق به از بین بردن کلیه دستاوردهای استالین شد٬ «استالینیسم» را به ٣۵ سال اتهامات زهرآگین مفتخر نمود٬ لنین نیز در اتحاد جماهیر شوروی به شخصیتی نامطلوب مبدل شد. با به خاک سپردن استالینیسم٬ لنینیسم نیز ناپدید گشت.
کشف دوباره حقایق انقلابی درباره این دوران مترقی وظیفه ایست جمعی که باید بوسیله کمونیستهای سراسر جهان به پیش برده شود. این حقایق انقلابی با به زیر سؤال بردن منابع٬ شواهد و تجزیه و تحلیلها پدیدار میشوند. بروشنی٬ مساعدتی که ارائه آن فقط از طریق مارکسیست لنینیستهای شوروی٬ تقریبا تنها کسانی که مستقیما به منابع و شواهد دسترسی دارند٬ امکانپذیر و تعیین کننده خواهد بود.
در این کتاب تجزیه و تحلیل و تفکرات ما در این زمینه٬ استالین از نگاهی دیگر٬ منتشر شده است. نگاه به استالین  که روزانه به ما تحمیل میشود، از جانب طبقه ای عرضه میگردد که هدفش باقی نگاه داشتن سیستم استثمار و ستم است. پذیرش استالین از نگاهی دیگر به معنای نگاه تاریخی به استالین از دید طبقه تحت ستم است٬ از نگاه ستم دیده گان و استثمار شده گان.
این کتاب برای توضیح زندگی استالین طراحی نشده و هدف آن برخورد مستقیم با حملات رایج ساخته شده برعلیه استالین است: “وصیتنامه لنین٬ اشتراکی نمودنهای اجباری٬ بروکراسی سلطه جو٬ نابودی محافظان قدیمی بلشویک٬ پاکسازی بزرگ٬ صنعتی نمودنهای اجباری٬ تبانی میان هیتلر و استالین٬ بی لیاقتی او در خلال جنگ جهانی دوم٬ غیرو غیرو· تلاش ما در اینجا ساختار شکنی  بسیاری از «حقایق شناخته شده» درباره استالین است٬ آنهایی که در چند سطر در روزنامه ها٬ کتابهای تاریخی و مصاحبه ها – بارها و بارها – جمع بندی و کم و بیش بخشی از ضمیر ناخودآگاه ما شده اند·
رفیقی از من سؤال کرد «اما دفاع از انسانی مانند استالین چگونه امکان دارد»؟
در این سؤال حیرت و خشمی وجود داشت که مرا به یاد واقعه ای انداخت که یکبار یک کارگر کمونیست قدیمی به من گفته بود· او با من از سال ٬١٩۵٦ زمانیکه خروشچف گزارش محرمانه معروف خود را خواند٬ حرف زد. مباحث شدیدی در حزب کمونیست آغاز شد. در خلال یکی از این برخوردها٬ یک زن کمونیست سالخورده٬ از میان خانواده یهودیان کمونیست٬ که دو فرزند خود را در خلال جنگ از دست داده بود و خانواده اش در لهستان نابود شده بود٬ فریاد برآورد:
«چرا ما نمیتونیم از استالین حمایت کنیم٬ سوسیالیسم را چه کسی ساخت٬ چه کسی فاشیسم را شکست داد٬ چه کسی تجسم همه امیدهای ماست؟»
در توفان ایدئولوژیک سختی که در حال در نوردیدن جهان بود٬ جاییکه دیگران تسلیم شده بودند٬ این زن حقیقت را به انقلاب یادآوری نمود. و به همین دلیل٬ او به استالین به گونه دیگری نگاه میکرد. نسل جدیدی از کمونیستها مایلند که نظر خود را با او به اشتراک بگذارند.

متن با فرمات PDF

کوتاه شده… ما باید به دولت ها چنین اعلام کنیم : ما می دانیم که شما قدرت مسلحی علیه پرولترها هستید، ما هر کجا که ممکن باشد از راه مسالمت آمیز علیه شما مبارزه خواهیم کرد و وقتی ضرورت پیدا کند، این مبارزه را به کمک اسلحه انجام خواهیم داد.

فردریش انگلس – از نامه به ورا زاسولیچ

فردریش انگلس – از نامه به پل لافارگ

فردریش انگلس – از مقدمه بر کتاب مارکس – مبارزه طبقاتی سالهای ۱۸۴۸ – ۱۸۵۰ در فرانسه

فردریش انگلس – از کتاب – انقلاب و ضد انقلاب در آلمان

کارل مارکس – از مصاحبه خبرنگار روزنامه « دی ورلد » با کارل مارکس

لنین – از – طرح برنامه حزب کارگری سوسیال دمکرات روسیه

ناصر زرافشان

چه رابطه‌ای بین دو مقوله آزادی و عدالت وجود دارد؟

«سرمایه‌داری هم آزادی را قربانی می‌کند هم عدالت را»

سوال اصلی این است که چه رابطه‌ای بین دو مقوله آزادی و عدالت وجود دارد؟ ابتدا باید تاکید کنم منظور از «آزادی» در این نوشتار، آزادی اجتماعی-سیاسی است، نه آزادی در مفهوم گسترده‌تر فلسفی آن؛ و منظور از «عدالت» هم عدالت اجتماعی است، نه تعابیر دیگر آن. به این مفاهیم مشخص، رابطه عدالت و آزادی، رابطه‌ای ذاتی است. در واقعیت، در تاریخ واقعی جامعه، برای از بین بردن عدالت اجتماعی و اقتصادی است که آزادی قربانی شده است.

“روسو” گفتار خود درباره قرارداد اجتماعی را با این گفته آغاز می‌کند که انسان، آزاد به دنیا می‌آید، اما در همه جای جهان در اسارت به سر می‌برد و او می‌خواهد به این سوال پاسخ دهد که دلیل این امر چیست؟ برای پیدا کردن پاسخ این سوال به جای اینکه در عرصه‌های ذهنی و انتزاعی سرگردان شویم و خود را گرفتار تعاریف ذهنی این و آن از آزادی و عدالت و بحث‌های انتزاعی آنان کنیم، بهتر است مستقیم به دنیای واقعیت، یعنی به تاریخ واقعی جامعه بشری مراجعه کنیم و ببینیم در دنیای واقعی موجود، آزادی انسان از چه زمان، چگونه و چرا سلب شده است؟

بحث‌های ذهنی هم برای شناخت زندگی واقعی و کمک به بهبود آن انجام می‌شود. پس این بحث‌ها هم باید در خدمت زندگی و دنیای واقعی باشند، نه اینکه زندگی و واقعیت تابع و در خدمت این بحث‌های ذهنی قرار گیرند.

آنچه واقعیت تاریخ به ما نشان می‌دهد این است که در سپیده دم جامعه انسانی، یعنی زمانی که هنوز قوم، نژاد، ملت، کشور،… و دیگر واحدهای بزرگ اجتماعی به وجود نیامده بود، و هنوز جوامع انسانی در شکل ابتدایی خود _یعنی در قالب طوایف هم‌خون وجود داشته که اعضای آن همگی فرزندان، نوه‌ها و نواده‌ها و به طور کلی از سلاله یک نیای واحد بوده اند، _ نه نابرابری اجتماعی وجود داشته است و نه سلب آزادی سازمان یافته برخی اعضای جامعه به وسیله اعضای دیگر آن. آنچه بعدا به تدریج روی می‌دهد این است که از سلاله روسای این طوایف و اعضای ثرونتمندتر این جامعه اولیه، طبقه‌ای پدید می‌آید که همه مناصب انتخابی را به مناصب موروثی تبدیل می‌کند، همه ثروت‌ها را به تدریج ضبط، اسرای جنگی طوایف دیگر را تصاحب و رفته رفته در آن جامعه اولیه، موقعیت مسلط را اشغال می‌کند. نطفه اولیه بسیاری از پدیده‌ها و روابط اجتماعی و تاریخی که در جوامع بعدی با شکل‌های پیچیده‌تر و تکامل یافته‌تر آنها رو به رو هستیم، با همین دگرگونی اساسی و ابتدایی بسته می‌شود. به این ترتیب مآلاً جامعه اولیه بین برده‌داران و برده‌گان تقسیم می‌شود، برده‌گانی که آنها هم از سلاله فقیرترین اعضای جامعه اولیه و اسرای جنگی طوایف دیگر تشکیل شده‌اند و با کار آنها است که فرآورده‌های مازاد بر مصرف و ثروت‌های جامعه تولید می‌شود، اما این بیگاری، این کار رایگان، داوطلبانه و بدون اجبار صورت نمی‌گیرد.

برده انسانی است که در اساس با خدایگان و صاحب خود تفاوتی ندارد. بنابراین ابتدا باید آزادی او سلب و به برده تبدیل شود تا آنگاه بتوان حاصل کار اجباری و رایگان او را تصاحب کرد. از این رو سلب آزادی انسان به وسیله انسان‌های دیگر، در اصل  و منشا خود، به خاطر منافع و زایده نابرابری بوده است. به همین دلیل بود که در ابتدا اشاره کردم که ارتباط آزادی با عدالت ذاتی و عینی است.

برای تحقق آن جامعه نابرابر، برای تحقق آن نابرابری است که انسان به برده‌گی کشیده شده است. سلب آزادی انسان در اولین شکل و زمخت‌ترین شکل آن با پدیده برده‌گی و در جامعه برده‌داری  عملی می‌شود؛ و آنچه پس از این در تاریخ جریان می‌یابد، تداوم این نابرابری در شکل‌های جدید و پیچیده‌تر شدن و کامل‌تر شدن آن روش‌ها، افزارها و نهادهای اجتماعی است که برای حفظ و تداوم این سلطه از سوی سلطه‌گران ذی نفع و طبقات صاحب امتیاز ابداع می‌شود و به وجود می‌آید. اما در همه حال هسته اصلی این سلطه، آن است که طبقه‌ای از مردم، کار طبقه‌ای دیگر را به علت جایگاه متفاوتی که در یک ساختار معین اقتصاد اجتماعی اشغال کرده است، غصب و تصاحب می‌کنند. همانگونه که بدون سلب آزادی و موقعیت انسانی و برابر برده، امکان تصاحب حاصل کار او وجود ندارد. در دوره‌های بعدی، رشد جامعه انسانی و پیشرفت کشاورزی و دامداری هم بدون سلب آزادی از انسانی که با این سلب آزادی به رعیت تبدیل می‌شود، ارباب زمین نمی‌توانسته حاصل کار رعایای خود را تصاحب کند، زیرا انسان  آزاد و برابر حقوق، رعیت دیگری نمی‌شود؛ همانطور که در نظام سرمایه هم کارگر باید تحت شرایطی که دیگران تعریف می‌کنند و تعیین کرده‌اند کار کند. یعنی باید در شرایطی نگاه داشته شود که برای تامین معاش خود چیزی غیر از نیروی کارش را برای فروش در بازار نداشته باشد؛ فروش نیروی کارش به هر قیمتی که دیگران تعیین کرده‌اند. به این ترتیب پیدایش نابرابری رسمی و سازمان یافته با جریان سلب آزادی از انسان، و بنابراین عدالت هم با آزادی رابطه ذاتی دارد. تصاحب منافع بیشتر و انحصاری کردن این منافع – یعنی از بین رفتن آن عدالت اجتماعی اولیه – شروع این فرآیند بوده است و در جهت تامین همین هدف بوده و هست که آزادی اکثریت جامعه از آنان سلب می‌شود. برده خودبه خود تن به برده‌گی نمی‌دهد و برای تحقق آن وضع و حفظ و ادامه آن، بایستی سرکوب و وادار به تمکین شود. اتفاق شوم اما ناگزیر، ظاهراً پیش از جاهای دیگر در پایان هزاره چهارم و آغاز هزاره سوم پیش از میلاد در مصر و بین‌النهرین و بغداد در حدود نیمه هزاره سوم و نیمه هزاره دوم در هند و سپس در چین و بعد از آنها هم در یونان و مناطقی از امپراطوری ایران و سپس در رم رخ داده است.

پس از آن که این نابرابری و سلب آزادی سازمان یافته‌ای که لازمه آن است در نظام حاکم اجتماعی نهادینه می‌شود، انواع و اقسام توجیه تراشی‌ها و نظریه پردازی‌ها هم از سوی انگاره پردازانی که از میان طبقات صاحب امتیاز برخواسته و سخنگوی آنان هستند، برای دفاع از این شرایط و طبیعی جلوه دادن آن به عمل می‌آید. این توجیه‌ها از زمان افلاطون یا شاید پیش از او تا همین امروز ادامه دارد و سرتاسر تاریخ هم پر است از اینگونه توجیهات. وقتی متفکری مانند ارسوط، برده‌داری را امری طبیعی، و «برده را افزار کار جاندار» اعلام می‌کند، از خرده پاهایی مانند پوپر و هایک مثلاً، در عصرحاضر یعنی در عصری که به قول ادوارد سعید، محافل علمی و دانشگاهی‌اش اغلب سر در آخور دستگاه قدرت دارند، چه انتظاری دارید؟ اما در پس این توجیهات به ویژه در عضر حاضر، منافع اربابِ زر و زور نهفته است. تا زمانی که مردم یاد نگرفته‌اند در پس عبارات دهان پر کن و اعلامیه‌ها یا وعده‌های اخلاقی، سیاسی و اجتماعی خوش ظاهر، منافع این یا آن طبقه اجتماعی معین را تشخیص دهند، همواره بازیچه و قربانی ساده لوحی خواهند ماند که فریب خود و دیگران را می‌خورند.

* افلاطون توجیه کننده نابرابری و سلب آزادی سازمان یافته بود.

ابهام دیگری در این میان مطرح است و آن اینکه برخی گمان می‌کنند در جامعه برده‌داری، ابتدا آزادی انسان‌ها سلب و به برده تبدیل می‌شدند و آنگاه حاصل کار اجباری و رایگان آنها را تصاحب می‌کرند، اما در جامعه امروز کسی نمی تواند دیگری را وادار سازد که برای او کار کند؛ دارا و ندار آزادند که هرجا و به هرگونه که می‌خواهند کار کنند.

اما باید توجه داشت که در جامعه امروز هم این اجبار وجود دارد، اما این اجبار که در قالب برده‌گی، دستمزد و در واقع فروش اجباری نیروی کار برای زنده ماندن سامان یافته است، به مراتب پوشیده‌تر از سلب آزادی عریان و آشکار یک برده در نظام برده‌داری  است. کارگر جامعه سرمایه‌داری از یک سو شکم گرسنه خود را دارد و از سوی دیگر تنها کالایی که برای فروش و سیر کردن خود دارد، نیروی کار اوست و در چنین شرایطی ناگزیر است برای تامین معاش خود، این تنها کالای خود را به هر قیمتی که دیگران برای آن تعیین کرده‌اند، بفروشند. در اینجا آزادی و اختیاری در کار نیست، ناگزیر است؛ اما این اجبار به مراتب پوشیده‌تر و پیچیده‌تر است. در این ساختار، در سطح سیاسی و حقوقی در متون قانونی، همه شهروندان با یکدیگر برابر شناخته شده‌اند، اما شرط استفاده از این برابری حقوقی و صوری، یعنی امکانات مادی و مالی استفاده از این حقوق، به شدت نابرابر است. به قول گونارو میردال در چنین جامعه‌ای در عرصه تئوری همه با هم برابرند، اما خوب بعضی برابرترند! با این نابرابری در سطح اقتصادی، یعنی نابرابری شدید در امکان استفاده از این برابری صوری و لفظی، این حقوق برابر چقدر ارزش دارد و چقدر قابل استفاده است؟ و این وضع برای زحمتکشان اگر برده‌گیِ دستمزد نیست، پس چیست؟ برده تن به برده‌گی نمی‌داد و برای تحقق و نظام برده‌داری  بایستی برده گان، سرکوب و وادار به تمکین می‌شدند.

*لنین: «انسان‌ها در سیاست همیشه قربانیان ساده‌دلِ فریب و خود فریبی بوده و خواهند بود؛ و تا زمانی‌که نیاموزند منافع طبقاتی این یا آن گروه را در پشت عبارات اخلاقی، مذهبی، سیاسی و اجتماعی و وعده‌های آن‌ها جستجو کنند، قربانی خواهند شد.»

یکی از مصداق‌های بارز این رابطه، یعنی وضعیتی که در آن فقدان امکانات اقتصادی خوب سبب ساز محرومیت از حقوق، آزادی‌های صوری و قانونی می‌شود، خود نظام سیاسی جامعه سرمایه داری یعنی دموکراسی لیبرال مبتنی بر انتخابات پارلمانی است. واقعا در کدام یک از کشورهایی که با این الگو اداره می‌شوند نمایندگان پارلمان، نمایندگان واقعی مردم هستند؟ پیروزی در انتخابت هزینه دارد؛ حزب می‌خواهد، برنامه و سازماندهی می‌خواهد، تبلیغات می‌خواهد، رسانه می‌خواهد، تریبون لازم دارد، حزب، دفتر و محل ساختمان و دبیرخانه دائمی با کارکنان ثابت و حقوق بگیر، تهییه ستاد‌های تبلیغاتی پر تعداد در شهرها و روستاها، تبلیغات، روزنامه، مراسم، نشریات، ارتباطات، تلفن و فکس و هزینه سنگین فضاسازی رسانه‌ای می خواهد و … هزار و یک جور نیازمندی دیگر دارد که هر یک از آنها مستلمزم صرف هزینه‌های کلان است. آیا امکانات مردم عادی جامعه یا سرمایه داران برای تامین اینگونه هزینه‌ها و فراهم ساختن «لوازم» پیروزی در این انتخابات، برابر است؟ آیا اگر تبلیغاتی که در اطراف نامزدهای قدرتمندان می‌شود دروغ مزورانه باشد، مردم برای افشای ماهیت این تبلیغات همان تریبون‌ها، رسانه‌ها و امکانات سرمایه‌داران را دارند؟ در موسم انتخابات از سوی روزنامه‌ها، تلویزیون‌‌ها و سایر رسانه‌هایی  که همه‌ی آنها را باید با پول و نفوذ سیاسی و اجتماعی فراهم کرد، غوغای کر کننده‌ای از وعده‌های مردم فریب و شعارهای پر طمراق برپا می‌شود که مردم عادی هیچ امکان رسانه‌ای مستقلی برای قضاوتی انتقادی درباره آنها ندارند، و نمی‌توانند حتی همان حق نظارت ناچیز خود را هم که به انداختن یک برگ رای – در هر چهار یا پنج سال – در یک صندوق انتخاباتی محدود می‌شود به طور جدی و به معنای واقعی آن اعمال کنند. به همین دلیل است که امروز در پیشرفته‌ترین دموکراسی‌های بورؤژوآیی هم در بهترین حالت بیش از 30 تا 35 درصد دارندگان حق رای در انتخابات شرکت نمی‌کنند و بسیاری از اهالی یک حوزه انتخابیه حتی پس از انتخابات هم نماینده شهر یا حوزه انتخابی خود را نمی‌شناسند یا حداقل پیش از مطرح یا انتخاب شدنش او را نمی‌شناخته‌اند. در چنین شرایطی پر واضح است کسانی برنده چنین «انتخاباتی» هستند که بتوانند هزینه‌های سرسام آور اینگونه احزاب تشریفاتی، مخارج کلان روزنامه‌ها، رسانه ها، تریبون ها، مهمانی‌ها و… را تامین کنند.

چنین است که در قالب کشورهای سرمایه‌داری، بانک‌ها، شرکت‌های بزرگ و موسسات مالی، بودجه تبلیغاتی روسای جمهور و نمایندگان مجلس را در انتخابات تامین می‌کنند و رئیس جمهور و نماینده به پارلمان می‌فرستند؛ و طبیعی است که وقتی چنین رئیس جمهور یا نماینده پارلمانی هم انتخاب می‌شود، آنانی که هزینه‌های انتخاباتی او را پرداخته‌اند او را در خدمت خود بخواهند و به این ترتیب حلقه زر و زور بسته و کامل می‌شود. در کشورهای بزرگ و پیشرفته سرمایه‌داری هم امروز این سرمایه‌های کلان مالی هستند که رئیس جمهور و پارلمان می‌سازند. بگذریم که اگر مردم هم امکاناتی داشته باشند و بخواهند با همان امکانات ناچیز خود «بازی را به هم بزنند» سر و کارشان با پلیس و دستگاه‌های انتظامی و امنیتی است که همان صاحبان منافع سازمان داده‌اند و بر آنها مدیریت می‌کنند.

کوتاه سخن، جهت حرکت نظام سرمایه‌داری این است که با گسترش سلطه خود بر همه منابع مادی و طبیعی و انحصار تولید همه کالاها _حتی مواد غذایی و مصرفی_ و تمرکز آنها در موسسات تولیدی بزرگ و معدودی که تحت سلطه نظام است و به تولید انبوه مشغول‌اند نوعی نظام گرسنگی و اضطرار در برابر کار پر مشقت را به جامعه تحمیل و انسان را به طور مجرد به موجودی تبدیل کند که در مقابل غذا وابسته به کار باشد و شدت و کیفیت این کار را هم خود این نظام تعیین کند و هدف امپریالیسم هم از فرآیند جهانی سازی چیزی جز این نیست که کشوری یا منطقه‌ای خارج از سیطره این نظام نماند و از طریق نهاد سازی اقتصادی بین المللی خود مانند بانک جهانی،صندوق بین المللی پول، سازمان تجارت جهانی و در مواردی که فشار این نهادها کافی نبود، با افزودن فشارهای سیاسی و تجاوز سیاسی یا نظامی به آنها، این نظام را به مناطق و کشورهایی هم که هنوز از حوزه نفوذ و اجبار این نظام هستند، تسری دهد و تحمیل کند.

*گونار میردال: «در چنین جامعه‌ای(جامعه سرمایه داری) در عرصه تئوری همه با هم برابرند، اما خوب بعضی برابرترند!»

در پایان ابهام دیگری مورد بررسی قرار می‌گیرد که همان بحث راولز در خصوص فرصت‌های برابر است. این فرصت‌های برابر همان پذیرفتن حقوق برابر برای همگان در حرف است، در عرصه حقوقی است؛ و تا وقتی امکانات مادی و واقعی برای عملی ساختن این حقوق وجود نداشته باشد، ارزشی ندارد. امروز همه به یک سان، فرصت برابر تحصیل دارند و هیچ کس مانع ثبت نام بچه‌های هیچ طبقه‌ای در مدرسه، در کلاس‌های تقویتی و… نخواهد شد. محدودیت‌های طبقاتی هم مانند اعصار گذشته وجود ندارد که تحصیل یا اشتغال به برخی مشاغل را برای فرزندان برخی طبقات ممنوع سازد. یعنی همه فرصت برابر برای تحصیل دارند اما آیا همه توانایی برابر هم برای پرداخت هزینه‌های سنگین تحصیلی دارند؟ بسیاری از کودکان در کشورهای فقیر به دلیل نداشتن پول لازم برای تامین مخارج تحصیل خود نمی‌توانند به مدرسه بروند. در این صورت این فرصت‌های برابر به چه درد آنها می‌خورد؟ نظم اقتصادی این کودکان فقیر را به دلیل فقیر بودن پدر و مادرشان تنبیه کرده است. آن کودک زاغه نشین، آن کودک کار و خیابان و حتی آن کودک کارمند بازنشسته و حقوق بگیری که با سیلی صورت خود را سرخ نگه داشته است یا کودک آن خانواده‌ای که  «دستشان به دم گاوی بند است» و دیگری که رانت‌های میلیاردی خورده‌اند، همه حق و فرصت برابر برای تحصیل دارند، اما آیا همه آنها امکان برابر هم برای تحصیل دارند؟ آیا فهم این تفاوت خیلی دشوار است که امثال آقای راولز آن را به روی خود نمی‌آورند؟

برای اینکه از زاویه دیگری به مسئله نگاه کنیم،مایلم تمثیلی را که آقای چانگ، استاد اقتصاد کمبریج در این مورد به کار برده است در اینجا نقل کنم. او در کتاب «23 گفتار درباره ی سرمایه داری»، در این باره می‌نویسد: «…غیر قابل قبول است که آنگونه که فیلم‌های هالیوودی دوست دارند به شما القاء کنند، تصور کنیم افراد انسان اگر فقط به خود باور داشته باشند و به اندازه کافی تلاش کنند می‌توانند به همه چیز دست یابند. برابری فرصت‌ها برای کسانی که توانایی‌ها و امکانات بهره‌برداری از این فرصت‌ها را ندارند، بی معنی است… وقتی برخی از افرادی که در یک مسابقه دو 100 متر شرکت کرده‌اند، این مسافت را با کیسه‌های شن که به پای آنان بسته شده است بدوند، به صرف اینکه هیچ کس اجازه ندارد در شروع مسابقه جلوتر از خط استارت بیاستد، نمی‌توان گفت مسابقه عادلانه است. برابری در فرصت‌ها برای ساختن یک جامعه عادلانه و کارآمد ضروری است، اما کافی نیست.»

این مقاله قبلاً در ماهنامه سیاسی-فرهنگی «نسیم آزادی»، شماره 43، دی ماه 1392، صص 117- 119  منتشر شده است.

تروتسکی « مظلوم »!   

( قهرمان رمان های بورژوآ – پلیسی ایزاک دویچر )  

قسمت اول در اینجا

قسمت دوم در اینجا

یاد آوری دیباچه  

نقش ایزاک دویچر، یکی از مریدان لهستانی تروتسکی، در اشاعه نوعی کمونیسم ستیزی « علمی »! قابل انکار نیست. اگر اشتباه نکنم، بسیاری از نقل قول های جاری در باره روابط محرمانه، توافقات در گوشی میان لنین و تروتسکی: برای ایجاد یک بلوک در قبال کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی، برای احیای دسته بندی و فراکسیون بازی در حزب، برای کنار گذاشتن استالین، دبیر کل منتخب کمیته مرکزی… بیشتر اصطلاحات پلیسی متداول در جهان سرمایه داری: استالینیسم و توتالیتاریسم و دیکتاتوری بر پرولتاریا و… اینها همه ساخته و پرداخته همین نویسنده مکار و طلبکار و خیالپرداز است.   

گویا این عضو اخراجی حزب کمونیست لهستان، اولین و یا یکی از اولین کسانی بود که تزهای مالیخولیائی تروتسکی ورشکسته در باره: انحراف استالین بسمت نوعی خودکامگی فردی، تغییر ماهیت حزب کمونیست ( بلشویک ) و دولت کارگری در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی… را در میان اعضای حزب کمونیست لهستان نیز تبلیغ، اشاعه می داده – که خدا می داند. معذالک، جناب ایزاک دویچر تا پیش از استقرار در لندن… اصلا اسم و رسمی نداشت. در لندن بود که این جناب گل کرد و کلی بار داد. لیاقت های خود را عرضه کرد و صاحب نام شد…  

سازمان مرموز  

بزعم ایزاک دویچر « مورخ »! گویا تروتسکی، طبق معمول، دور از چشم « اغیار »! آن سازمانی را که لوناچارسکی و شرکاء، چند بلشویک و منشویک در  دوران شباب، بسال 1913 میلادی در داخل روسیه تاسیس کرده بودند… از خارج رهبری می کرده.  که خدا می داند. 

این سازمان تراشیده و مرموز، گروه « نخبگان سیاسی »! بسیار ضعیف و محدود، چون نمی توانست فعالیتی مستقل داشته باشد… بفکر این بود که چطور خود را به بلشویک ها، یا سایر گروههای چپ وصل کند… 

بحکم تقدیر، ایزاک دویچر « پژوهشگر »! آشنا با بیماری برتری طلبی و گنده گوزی، بی انظباطی و سازمان گریزی، با انزوای سیاسی مرشد… زور می زند تا بیاری قلم، بکمک شامورتی بازی ادبی، خصائل طبقاتی لئون تروتسکی تاریخی را ماستمالی کند. این کولاک زاده ماجراجو و از خود راضی، شلخته و ضد انقلابی را توجیه نماید.      

هیچ معلوم نیست که کی و چرا لشگر « نخبگان سیاسی »! خرج خود را جدا کرد؟ چون در این ارتباط، از قضا ایزاک دویچر هم، انگار نه انگار، اصلا پر حرفی نمی کند، انحلال طلبی عالیجناب تروتسکی که جای خود دارد، لام تا کام، چیزی در باره سازمان گریزی « نخبگان سیاسی »! اشاعه بلشویک ستیزی آشکار در میان روشنفکران بزدل و از خود راضی… بدنبال شکست انقلاب همگانی بسال 1905 میلادی بروز نمی دهد. فقط برای خالی نبودن عریضه، می فرماید: جدائی از بلشویک ها به اپوزیسیون طولانی و غامض در حزب قدیم مربوط می شد، ناشی از اختلافات گذشته بود…   

مراسم « آشتی کنان »!         

سخن برسر یک ماجرای ساختگی، اولین دیدار تروتسکی و لنین پس از آخرین دیدارشان در سیمروالد است، که چندان دوستانه نبود. حال بشنوید از چگونگی رفع کدورت سیمروالد… بسیاق ایزاک دویچر – راهکاری برای بر قراری « تعادل تارخ »! که شیطان رجیم را هم شرمنده می کند:     

در هفتم ماه مه سال 1917 میلادی، یعنی 3 روز بعد از ورود اسرار آمیز تروتسکی به پطروگراد ( شرح آن در قسمت های پیشین از همین مبحث در مجله هفته آمده است )، بلشویک ها و سازمان « مرموز نخبگان سیاسی »! برای استقبال از « رهبر »! مراسمی پرپا می کنند. 

در دهم ماه مه، یعنی 3 روز بعد از این مراسم « آشتی کنان »! جهت بررسی طرح ادغام نشستی ترتیب می دهند. که لنین، باتفاق زینویف و کامنف، در آن شرکت می کند. اینجاست که تروتسکی، برای اولین بار، پس از دیدار نسبتا غیر دوستانه در سیمروالد، لنین را می بیند. 

تازه بعد از بافتن این همه اراجیف « تاریخی »! کلی مهملات خررنگ کن، می فرماید: از این کنفرانس مشترک، ما غیر از یک گزارش پراکنده و ناقص، اما خیلی آموزنده، در یاد داشت های شخصی لنین، چیز دیگری در اختیار نداریم. یعنی کشک.  

چون دریغ از یک جمله در مورد محل نگهداری این « گزارش پراکنده و ناقص… »! دریغ از یک کلمه در باره دریافت کننده حقیقی یاد داشت های « شخصی لنین »! امان از این « تقدیر »! چه کارها که نمی کند… 

انترناسیونال «جدید »! 

تا اینکه می رسد به نتایج جلسات مشترک « بلشویک ها و سازمان نخبگان سیاسی »! جلساتی که گویا در هفتم و دهم ماه مه سال 1917 میلادی برگزار شدند: هفتم ماه مه )  استقبال از « رهبر تقدیری »! دهم ماه مه ) مراسم « آشتی کنان… »! 

در آن روزی که قسمت را نهادند       بهر کس هرچه لایق بود دادند

حال بشنوید از نتایج این جلسات سری، مذاکرات محرمانه، که جناب ایزاک دویچر، مامور بر قراری « تعادل تاریخ »! زیر سایه بنیاد بشر دوستی راکفلر… برپا کرد:  

ابتدا ایزاک دویچر « مورخ »! بازیگران نمایش را به جنگی تن به تن وا می دارد. تروتسکی « پشیمان »! در برابر لنین « هالو »! بعد بجای تروتسکی غیر تاریخی لنین تراشیده خود را مخاطب قرار داده و می فرماید: 

توپ اول ) من از موضع سابق ام دست کشیده و دیگر از وحدت میان بلشویک ها و منشویک ها دفاع نمی کنم… 

توپ دوم ) از این پس فقط آن کسانی می توانند در زیر پرچم یک انترناسیونال جدید گرد آیند که با سوسیال – میهن پرستی قطع رابطه کرده باشند… 

توپ سوم و آخر ) می خواهم بدانم که آیا لنین هنوز هم بر این باور است که انقلاب روسیه ( منظور کارگردان انقلاب 1905 میلادی است ) اصلا یک انقلاب بورژوآئی، جهت استقرار نوعی « دیکتاتوری دمکراتیک پرولتاریا و دهقانان » بوده و نه دیکتاتوری پرولتاریا…  

نتیجه ) یعنی لنین « سوسیال – میهن پرست »! حال که اینقدر اصرار دارد که با تروتسکی « انترناسیونالیست »! متحد شود… باید شرط عالیجناب را پذیرفته و سوسیال – میهن پرستی را رها کند. بر شیطون لعنت… 

چون در غیر اینصورت، لنین « هالو و مفلوک »! نمی تواند با تروتسکی و شرکاء وحدت کرده و در ردیف کسانی قرار گیرد که در زیر پرچم انترناسیونالیسم « جدید »! گرد آمده اند. پایان نمایش.   

پس تکلیف سازمان « نخبگان سیاسی با رهبری تروتسکی»! بسیار ضعیف و محدود، فقط با چند هوادار در پطروگراد، که نمی توانست فعالیت مستقل داشته باشد و بفکر این بود که چطور خود را به بلشویک ها وصل کند… چه می شود؟ الله اعلم. 

چون لنین « سوسیال – میهن پرست »! بهر حال عضو هیات مرکزی حزب بلشویک، بقول ایزاک دویچر: خیلی با نفوذ و نیرومند… درست بهمین دلیل « پیش پا افتاده »!  طبق قانون عرضه و تقاضا… نباید باج می داد. 

بیچاره ایزاک دویچر. مردک نمی داند که چطور جنس اش را قالب کند تا نه سیخ بسوزد و نه کباب. نه بنیاد راکفلر… برنجد و نه دست مرشد فقید رو شود. بمصداق این ضرب المثل فارسی: نمی توان دو هندوانه را با یکدست برد…    

از شما چه پنهان که لنین خیلی با فرهنگ تر از آن بود که برسر اصول ایدولوژیک، دستاوردهای سیاسی و تاریخی حزب بلشویک با تروتسکی بیمار و جاه طلب و مشنگ، یا چند فیلسوف ابن الوقت معامله کند؟ خیر، لنین اینکاره نبود…  

حزب « نوین »!   

ولی چه می شود کرد. چرا که ایزاک دویچر، مامور بر قرار کردن « تعادل تاریخ »! دست بردار نیست. مثل مرشد فقید، سفارش گرفته، بیعانه وصول کرده… تا رمان های پلیسی خود در باره انقلاب سوسیالیستی اکتبر، در باره دیکتاتوری انقلابی پرولتاریا را به آخر برساند، دستاوردهای طبقه کارگر، مارکسیسم و بلشویسم را به لجن بکشد، کمونیسم را « آلوده و زائد، یک هیولا »! قالب کند. 

بدنبال جفنگ فوق الذکر، یعنی انگ « سوسیال – میهن پرستی »! تروتسکی به لنین، می فرماید: مثل اینکه تروتسکی از تغییر جهت رادیکالی که لنین در حزب بلشویک بوجود آورده بود، دقیقا خبر نداشت. 

چون لنین، یک ماه پیش از ورود تروتسکی، بدنبال مشاجره تندی که با جناح راست حزب اش با رهبری کامنف داشت، حزب را متقاعد کرد که تز « کهنه بلشویکی » راجع به دورنمای های انقلاب را رها کند. 

می توان حدس زد که تروتسکی، چیزهائی در این باره… بگوشش خورده بود. معذالک، در نبود سایر هواداران، کامنف، شوهر خواهرش، می بایست باو گفته باشد که بلشویک های مخالف لنین، از جمله خود کامنف، ولادیمیر ایلیچ را مورد سرزنش قرار داده اند که او اصلا تئوری « انقلاب پرمنات » را پذیرفته… با این تفاصیل، پیداست که لنین یک ماه پیش، با بلشویسم بسود تروتسکیسم وداع کرده بود. 

در حقیت، راههای لنین و تروتسکی، بعد از مدت ها دوری، بهم رسیدند. هر یک با روش خودش بجائی رسید که دیگری، خیلی پیشتر، همان چیزی را دریافت، که مدت ها و بشدت با آن مخالفت کرده بود. اما نه این و نه آن، بدرستی نمی داست که نقطه نظر دیگری را پذیرفته است… 

( پیامر مسلح، مجلد دوم، بزبان فرانسه )

گویا چندی بعد و در همان سال… لنین ضمن قدر دانی از تروتسکی… چنین گفته است: حال که تروتسکی رابطه خود را با منشویک ها قطع کرده، پس بلشویکی بهتر از او دیگر وجود ندارد… 

( تروتسکی، مکتب جعلیات استالین، نقل از منبع فوق الذکر )

امان از این « تقدیر »! خدایا تو آنی، تو آنی توانی به آنی چپانی جهانی ته استکانی. مابقی برای بعد…                       

رضا خسروی