احمد سیف منتشر شده در نقد اقتصاد سیاسی دردنیای امروز ما در پیوند با غذا با مشکل «جالبی» روبه‌رو شده‌ایم. از یک سو دربخش‌هایی از جهان مشکل جدی گرسنگی داریم و بعد در بخش‌های دیگری چاقی و اضافه‌وزن یک گرفتاری اجتماعی و پزشکی شده است. نکته‌ای که درهمین ابتدا باید به آن اشاره کنم این که گرسنگی در قرن کنونی با گرسنگی در قرن نوزدهم و سده‌های پیش از آن، یک تفاوت کیفی دارد. در سده‌های گذشته اگر گرسنگی داشتیم به احتمال زیاد به این خاطر بود که عرضه‌ی مواد غذایی کافی نبوده است یا این که در کشوری یا سرزمینی با سقوط ناگهانی تولید غذا روبه‌رو شده بودیم. به سخن دیگر، این وضعیت احتمالاً در اغلب موارد درست بود که به اندازه‌ی کافی غذا تولید نمی‌کردیم. ولی آیا امروز هم همین علت وجود دارد؟ به‌یقین پاسخ این پرسش منفی است. آن‌چه دراین چند دهه‌ی گذشته اتفاق افتاد نه فقط کالایی‌شدن بیش‌تر مواد غذایی است بلکه تمرکز قدرت در بازارهای مواد غذایی هم بیش‌تر شده است. عمده‌ترین موضوع این نوشته این است که راه‌حل بازار برای …

احمد سيف منتشر شده در نقد اقتصاد سياسي قبل از هرچیز باید بگویم که منبع بخش عمده‌ای از داده‌های آماری که دراین نوشته مورد استفاده قرارگرفته است کتاب «سیاره‌ی پونزی» است که میچ فیرشتاین نوشته و در 2012 برای اولین بار چاپ شده است. منابع دیگر را به جای خویش به دست خواهم داد. برای این که بتوانیم وضعیت کنونی اقتصاد امریکا و شماری دیگر از اقتصادهای سرمایه‌داری را بهتر درک کنیم باید ابتدا به ساکن مختصری درباره طرح پونزی بگویم. این طرح که نامش را از یک امریکاییِ ایتالیایی‌تبار به میراث برده است طرحی است که ممکن است دیر و زود داشته باشد ولی سوخت و سوز ندارد. یعنی سرانجام فرومی‌پاشد. چارلز پونزی، در نوامبر 1903 درحالی که فقط 2.5 دلار پول نقد داشت به بوستون رسید. ابتدا در یک رستوران کار می‌کرد و از ظرف‌شویی به گارسونی رسید ولی چون سر یک مشتری کلاه گذاشت اخراج شد. بعد کارمند بانک شد ولی بانک ورشکست شد و بعد هم به خاطر تقلب در صدور یک چک به زندان رفت. سپس مدتی درتجارت انسان ـ …

احمد سیف .استاد دانشگاه استافوردشر انتشار کتاب حجیم توماس پیکتی، «سرمایه در قرن بیست‌ویکم»، یکی ازاتفاقات نادر یک سال گذشته بود. برخلاف انتظار و بدون هیچ‌گونه سابقه‌ای، این کتاب برای چندین هفته متوالی، پرفروش‌ترین کتاب در مجموعه عظیم کتاب‌های آمازون بود؛ چیزی که قبل از آن سابقه نداشت و بعید است که پس از این هم کتابی از این دست جزو پرفروشترین‌ها باشد. این کتاب حجیم در چهار قسمت ارایه شده است. بخش اول چارچوب نظری را به دست می‌دهد، در دو بخش بعدی شواهد آماری گسترده‌ای ارایه می‌شود و سرانجام آخرین بخش، چارچوب سیاست‌پردازی را مطرح می‌کند. علت توفیق خارق‌العاده این کتاب در چیست؟ چرا با اینکه کتاب پرحجمی است و خواندنش هم ساده و آسان نیست ولی برای هفته‌ها پرفروش‌ترین کتاب آمازون بود. اولین نکته این است که اگرچه شواهد آماری کتاب بسیارگسترده است ولی موضوع آن جدید و تازه نیست. رشد نابرابری درآمد و ثروت به‌دفعات از سوی پژوهشگران مستند شده است ولی در آن دفعات نه عموم و نه دنیای آکادمیک به این بررسی‌ها چنین اقبالی نشان نداده‌اند. درسال‌های اخیر اولین‌بار …

ویلیام بلوم – ترجمه‌ی احمد سیف منتشر شده در نقد اقتصاد سياسي لطفا یک بار دیگر به من بگو… راستی جنگ افغانستان برسر چیست؟» حالا که جنگ امریکا در عراق به‌اصطلاح به یک سرانجام خوب رسیده (نسبتاً خوب،… یا بهتر از هیچ چیز… یا تا چندتایی از ما هنوز زنده‌ایم از این جا بزنیم بیرون و چند تا عراقی باقی مانده‌اند که هنوز نکشته‌ایم) بهترین‌ها و زرنگ‌ترین‌ها در دولت و مطبوعات ما توجه‌شان جلب شد که درباره‌ی افغانستان چه کنیم؟ به نظر نمی‌رسد کسی به خاطر داشته باشد که افغانستان به جریان یازده سپتامبر یا مبارزه با تروریسم ربطی ندارد (به غیر از تعداد زیادی تروریست احتمالی که امریکا با اشغال نظامی‌اش تولید کرده است). درگیری امریکا درافغانستان درباره‌ی خط لوله (نفت) است. رییس جمهور اوباما در اوت 2009 اعلام کرد: «هرگز نباید فراموش کنیم که این جنگ جنگی نیست که ما انتخاب کرده باشیم. این جنگ یک جنگ ضروری است. آن‌ها که در 11سپتامبر به امریکا حمله کرده‌اند برای حمله‌ی دیگر آماده می‌شوند اگر این وضعیت کنترل نشود شورش طالبان به این معناست که …

احمد سیف منتشر شده در نقد اقتصاد سیاسی بحران بزرگ 2008 از دو مرحله گذشت که خلاصه‌ی روزشمار آن را در جای دیگر به دست داده‌ام.[1] تصور عمومی این بود که باید برنامه‌ای برای «نجات بخش مالی» در پیش گرفته شود. از همان ابتدا، آلمان با این برنامه موافق نبود اگرچه وقتی LKB، بانکی در دوسلدورف، گرفتاری مالی پیدا کرد دولت آلمان با صرف 500 میلیارد یورو بانک را نجات داد. تا پایان 2009 به نظر می‌رسید که نظام بانکداری آلمان به وضعیت پایداری رسیده است ولی نگرانی دولت آلمان این بود که با انجماد بازارهای اعتباری بر سر صادرات آلمان چه خواهد آمد؟ به نظر می‌رسد که سیاست‌پردازان به این نتیجه رسیده بودند که سیاست‌های پولی به‌تنهایی کافی نیست ولی مشکل اصلی این بود که اقتصاد نولیبرالی که نظام غالب در این موقع بود تمام تمرکزش برروی کنترل تورم بود ولی مشکل اقتصادی اغلب کشورهای سرمایه‌داری رکود و افزایش بیکاری بود. به نظر می‌رسید که سیاست‌پردازان به‌طور کلی تصمیم به مداخله و نجات بخش مالی گرفتند. (2( چین با صرف 13 درصد از تولید ناخالص …

احمد سيف بربریت مدرن : اروپا در هزاره سوم این مقاله را 16 سال پیش نوشتم هنوز هم فکر می کنم اغلب نکته هایش درست اند. از ديدگاه هابسبام، « همان گونه كه تجربه نشان داده است، دموكراسي ها به دشمنان ديو هيبت نيازمندند. اين نياز، همان گونه كه در طول جنگ سرد به نمايش درآمد، بربريت را تسهيل مي كند».[2] توضيح اين كه چرا اين نيازوجود دارد چندان ساده نيست. يك توضيح احتمالي مي تواند اين باشد كه برخلاف تبليغاتي كه مي شود دموكراسي هاي غربي به وجود تنش دائمي نيازمندند كه به نوبه براي برآوردن اهداف شركت هاي عظيم نطامي صنعتي ضروري است. بيان شده به صورت اقتصاديات كينزي نظامي سالار – كه تا به همين اواخر شيوة غالب انديشيدن اقتصادي در اين كشورها بود- تاريخ اقتصادي معاصر اين جوامع در سلطة منافع همين شركت هاي عظيم نظامي صنعتي بود. هر چه كه دامنة ادعاها باشد، واقعيت اين است كه در دنيائي پرتنش براي سلاح و سيستم هاي نظامي تقاضاي بيشتري وجود خواهد داشت. با اين همه، البته كه انگيزه هاي اقتصاد سياسي …

احمد سیف* در اقتصاد جریان اصلی، تنها نقش مزد کارگران این است که بخشی از هزینه تولید است و چون این چنین ارزیابی می‌شود پس مزد ثابت یا حتی کاهش یابنده نه فقط مخرب نیست که در اداره اقتصاد پیامدهای مثبت هم دارد. وقتی مزد ثابت می‌ماند یا میزان واقعی‌اش کاهش می‌یابد از منظری که اقتصاددانان جریان اصلی به دنیا می‌نگرند توان رقابتی بنگاه بیشتر می‌شود. صادرات افزایش می‌یابد و چون سودآوری هم بیشتر می‌شود پس سرمایه‌گذاری هم افزایش خواهد یافت. این نگرش به مزد و نقش اش در مدیریت اقتصاد اگرچه دیدگاه غالب است ولی براساس برداشتی از نظام بازار اتکا دارد که قیچی بازارش یک تیغه بیشتر ندارد- تیغه عرضه. درواقعیت زندگی، مزد دراداره نظام سرمایه‌داری نقشی دو گانه دارد. از سویی بخشی از هزینه تولید است. درعین حال برای بخش عظیمی از جمعیت که به غیر از نیروی کار خود چیزی برای فروش ندارند منبع درآمدی آنهاست. به عبارت دیگر اگر مزد ثابت بماند یا میزان واقعی‌اش کاهش داشته باشد، بدون تردید مصرف داخلی هم کاهش می‌یابد. همه شواهد موجود نشان می‌دهد …

احمد سيف تاجائی که من خبردارم درایران حدودا 70 سال پیش و برای اولین بار زنده یاد ابوالفضل لسانی، نفت را طلای سیاه یا بلای ایران خواند و درمیان معاصران هم گمان می کنم اولین دفعه آقای حسین مهدوی درمقاله ای که در1970 به انگلیسی منتشر کرد از دولت رانتی سخن گفت و این نکته را پیش کشید که پرسشی که باید به آن پرداخت این است که چرا کشورهای صادرکننده نفت که منابع زیادی دراختیار دارند جزو کشورهای با رشد بالا درجهان نیستند ودرخصوص ایران هم نوشت که نرخ رشد اقتصادی ایران بطور متوسط در طول 1955-1965 سالی 2 درصد بوده است. دراین مقاله مهدوی ازموانع اجتماعی و سیاسی برسرراه رشد اقتصادی سخن گفت و ادامه داد تا این موانع برطرف نشود، درآمدهای نفتی تاثیر قابل توجهی برروی نرخ رشد نخواهد داشت. درهمین راستا به ترکیب هزینه های دولت درآن دوره اشاره کرد و افزود افزایش هزینه های غیر مولد نمی تواند برروی نرخ رشد اقتصادی اثر مثبتی داشته باشد[1].  اگرچه این حرفها دربیش از 40 سال پیش گفته شد ولی به گمان من هنوز …

احمد سیف منتشر شده در نقد اقتصاد سياسي  بررسی بازارهای مالی پدیده‌ی به‌نسبت تازه‌ای در اقتصاد مدرن سرمایه‌داری است. در وارسیدن مقوله‌های کوتاه‌مدت اقتصادی بررسی بخش مالی اساسی نیست، ولی وارسی توسعه‌ی اقتصادی به بررسی فرایند انباشت سرمایه می‌رسد و در این نوع بررسی‌ها نقش بخش مالی که منابع را بین پروژه‌های مختلف تقسیم می‌کند مهم و اثرگذار می‌شود. اگر از استعاره‌ی هایک استفاده کنم که اقتصاد بازار آزاد را یک «نظام ارتباطی» می‌دانست، در دیدگاه جریان اصلی به اقتصاد بخش مالی پردازش‌کننده‌ی اصلی اطلاعات در این نظام ارتباطی است. بخش مالی همه‌ی اطلاعات موجود درباره‌ی بنگاه‌های اقتصادی را گردآوری کرده به صورت قیمت سهام، قیمت اوراق قرضه و قیمت دیگر اوراق بهادار دگرسان می‌کند. اگر بخش مالی درست کار کند اقتصاد از آن بهره‌مند می‌شود و به‌عکس اگر منابع موجود را به‌شایستگی توزیع نکند اقتصاد زیان می‌بیند. در دهه‌های 1960 و 1970 گروهی از اقتصاددانان ـ به‌طور عمده از دانشگاه شیکاگو ـ این پیش‌گزاره را مطرح کردند که این پردازش‌کننده‌ی اطلاعات به‌طورکامل و با کارآمدی عمل می‌کند و در نتیجه حباب‌های مالیِ سوداگرانه دربازار شکل نمی‌گیرد. …

احمد سيف نياك مقدمه: گمان نمی کنم درشرایط امروز جهان بتوان به غیر از ایران کشوری را یافت که سیاست پردازان و قدرتمندانش چپ و راست به لیبرالیسم و نئولیبرالیسم و سرمایه داری بدو بیراه بگویند و در عین حال، برای اجرای راست روانه ترین سیاست های نئولیبرالی که درصورت موفقیت قرار است باعث گسترش مناسبات سرمایه داری دراین جامعه بشود همه امکانات مملکتی را بسیج کرده باشند. فهرست وعده هائی که می دهند هم تمامی ندارد. قراراست تا سه سال دیگر- درصورت اجرای همین سیاست ها- نه فقیر داشته باشیم و نه بیکار و نه این که کسی بی خانه و به اصطلاح اجاره نشین باشد. تازه آموزش و بهداشت هم قرار است « مجانی» بشود! با این حساب، چرا درهرفرصتی هم چنان به نئولیبرالیسم و سرمایه داری بد و بیراه می گویند، نمی دانم. تازه ترین نمونه ای که داریم برنامه حذف یارانه هاست که با تبلیغات گسترده و حتی با سوء استفاده از « امام زمان» آن را اجرا کرده اند! اگرچه قراربود که پس از واقعی کردن قیمت ها- یعنی افزایش …

  اقتصادایران: نگاهی با دوربین به دعوت – حامیان آزادی و حقوقمداری درایران متن سخن رانی در لندن 24 ژانویه 2014 در کتابخانه مرکزی کینزینگتون حدودا 5 سال قبل – یعنی اندکی پیش از انتخابات کذائی آن سال- درجلسه ای در لندن شرکت کردم. اگرچه دیگر سخن رانان نامزد انتخاباتی مورد نظر خودشان را داشتند من در آن جلسه به عنوان آدمی که چند کلمه اقتصاد خوانده ام شرکت کرده بودم. متاسفانه حرفهای کلی من امشب با آن چه در آن شب گفته بودم تفاوت ماهوی ندارد. درآن شب گفتم که برنامه هدفمند کردن یارانه سراز فاجعه در می آورد و همین طور گفتم که مشکل اصلی اقتصاد ایران این است که بین مصرف و تولید درآن شکاف وجود دارد و تا زمانی که این مشکل رفع نشود ما گرفتاری خواهیم داشت. این کمبود باعث شد تا دولتمردان درایران به دنبال یک الگوی اقتصاد واردات سالار بروند. یعنی روی دلارهای نفتی تکیه کنند و بعد با واردات بخواهند این کمبود را جبران بکنند. این الگوست که در عمل به صورت بیکاری گسترده و حتی تورم …