استعمار ۲.۰

ماداگاسکار: فرانسه چندین دهه است که جزایر مهم استراتژیک را اشغال کرده است. آلمان در کنار قدرت استعماری ایستاده است.

نوشته یورگ کروناور
یونگه ولت
ترجمه مجله هفته

همه این داستان را می‌دانند: یک کشور ادعای مالکیت بر جزایر کوچک و خالی از سکنه‌ای را می‌کند، حتی یک پایگاه نظامی در آنجا تأسیس می‌کند – و این در حالی است که کشورهای دیگر، که به‌طور قابل توجهی نزدیک‌تر هستند، ادعا می‌کنند که این جزایر متعلق به آنها است. غارت خاک – چه وحشتناک! آیا این در مورد چین و بسیاری از جزایر کوچک در دریای چین جنوبی است که پکن سال‌هاست با برخی دیگر از کشورهای ساحلی بر سر آنها اختلاف دارد؟ اما نه: این در مورد جزایر کوچک و تقریباً ناشناخته Îles Éparses است، که به طور کامل Îles Éparses de l’océan Indien، “جزایر پراکنده در دریای هند” نامیده می‌شوند، که در فاصله نزدیکی از ماداگاسکار قرار دارند. ماداگاسکار ادعای مالکیت بر آنها را دارد، اما نه چین، بلکه فرانسه آنها را اشغال کرده است.

این پنج جزیره کوچک، غربی (Île Europa، Bassas da India، Juan de Nova)، شمالی (Les Glorieuses) و شرقی (Tromelin) از ماداگاسکار، که خالی از سکنه هستند و در مجموع کمتر از ۵۰ کیلومتر مربع وسعت دارند، تاریخ پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشته‌اند. در قرن شانزدهم، دریانوردان پرتغالی در سفرهای استعماری خود به آنها برخورد کردند؛ به همین دلیل نام‌های پرتغالی برخی از جزایر را دارند. هنگامی که فرانسه در سال ۱۸۹۷ پادشاهی ماداگاسکار را به عنوان مستعمره تحت انقیاد خود درآورد، Îles Éparses نیز تحت کنترل فرانسه قرار گرفت. آنها قرار بود با ماداگاسکار در ۲۶ ژوئن ۱۹۶۰ به استقلال برسند. با این حال، رئیس‌جمهور شارل دوگل آنها را در ۱ آوریل ۱۹۶۰ با فرمان دولت فرانسه به زیرمجموعه خود اضافه کرد. اینکه این غیرقانونی بود، برای پاریس اهمیتی نداشت و دوگل را آزار نداد.

حتی اگر این جزایر نامحسوس به نظر برسند، اهمیت ژئواستراتژیکی آنها بالا است. به‌ویژه، آنها اجازه می‌دهند تا کنترلی نسبی بر تنگه موزامبیک اعمال شود. حدود ۳۰ درصد از نفت جهان که از طریق دریا حمل می‌شود، از طریق این گذرگاه مهم بین ماداگاسکار و قاره آفریقا توسط کشتی‌های نفتی منتقل می‌شود. اهمیت استراتژیک این مسیر دریایی باعث شده است که فرانسه حتی نظامیان را در Îles Éparses مستقر کند.

ماداگاسکار از سال ۱۹۷۳ تلاش می‌کند تا این جزایر را بازپس گیرد و از سال ۱۹۷۹ می‌تواند به قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل استناد کند که پاریس را به تخلیه فوری آنها فراخوانده است. این تخلیه نه تنها به طور اصولی مطلوب است – به منظور ادامه استعمارزدایی – بلکه برای ماداگاسکار نیز از نظر عملی مفید است: منطقه دریایی اطراف جزایر دارای ذخایر گاز طبیعی است که با ذخایر دریای شمال قابل مقایسه است. استخراج گاز راه را برای ماداگاسکار برای رهایی از فقر طاقت‌فرسای آن هموار می‌کند.

در سال ۲۰۱۹، دولت ماداگاسکار موفق شد رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل ماکرون را به مذاکره در مورد جزایر وادار کند. اما این مذاکرات عملاً شکست خوردند: ماکرون تا به امروز به طور موفقیت‌آمیزی این موضوع را به تعویق انداخته است. در این امر، او به بریتانیا می‌پیوندد که نه تنها از سوی مجمع عمومی سازمان ملل، بلکه از سوی دو دادگاه بین‌المللی سازمان ملل نیز به بازگرداندن جزایر چاگوس در وسط اقیانوس هند به موریس که هنوز آنها را به عنوان مستعمرات نگه می‌دارد، فراخوانده شده است. بریتانیا از بازگرداندن آنها خودداری می‌کند، زیرا ایالات متحده در یکی از آنها، دیه‌گو گارسیا، یک پایگاه نظامی استراتژیک دارد.
و آلمان؟ همانطور که پاسخ دولت فدرال به درخواست سویم داغدلن، رئیس فراکسیون حزب چپ در کمیته امور خارجه بوندستاگ نشان می دهد، آلمان فدرال آماده حمایت از ماداگاسکار در روند استعمارزدایی جزایر خود نیست. با این حال، وقتی با رقبای راهبردی روبرو می شود، همیشه مشتاقانه در اختلافات جزایر درگیر می شود – به عنوان مثال، دریای چین جنوبی. و نه، چین در آنجا قدرت استعماری نیست. داغدالن به یونگه ولت گفت «این نشان دهنده دوگانگی اخلاقی دولت فدرال است که در اختلافات مربوط به Îles Éparses که به زور و خلاف حقوق بین الملل از ماداگاسکار جدا شده اند، عملاً در کنار قدرت استعماری سابق فرانسه قرار می گیرد» و ادامه می دهد: «در عوض اینکه مانند مورد جزایر چاگوس که به طور غیرقانونی توسط ایالات متحده و بریتانیا اشغال شده اند، منافع ژئوپلیتیک شرکای ناتو خود را بر حقوق بین الملل مقدم بداریم، دولت فدرال – حتی به خاطر اعتبار خود – باید به فرانسه اصرار کند که Îles Éparses را طبق قطعنامه های مجمع عمومی سازمان ملل متحد به ماداگاسکار بازگرداند و مستعمره زدایی کند.»