قره باغ: اتحادیه اروپا روسیه را متهم می کند – و قدم آذربایجان مبارک را میشمارد.

نویسنده: پیر لوی
ترجمه مجله هفته

اگرچه بروکسل به طور رسمی تصرف قره باغ توسط آذربایجان را محکوم کرده است، اما به احتمال زیاد هیچ اقدام تلافی جویانه ای علیه باکو صورت نخواهد گرفت، زیرا بروکسل قصد دارد گاز روسیه را با گاز آذربایجان جایگزین کند. برای اتحادیه اروپا، اعمال تحریم علیه روسیه اولویت اصلی است.

آذربایجان در تاریخ ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۳ تصرف قره باغ را تکمیل کرد. این استان از نظر اداری متعلق به این کشور است، اما از نظر تاریخی اکثریت را در آن ارامنه دارند – گاهی اوقات حتی این منطقه به عنوان مهد فرهنگ ارمنی نامیده می شود.

اختلافات بین این منطقه و باکو (پایتخت آذربایجان) به فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی باز می گردد. این حتی یک نتیجه مستقیم از آن است، زیرا درگیری مسلحانه بین نیروهای مسلح ارمنی و آذربایجانی، مانند جنگ بین روسیه و اوکراین، در چارچوب اتحاد جماهیر شوروی نمی توانست رخ دهد. آخرین درگیری بزرگ بین دو کشور در پاییز ۲۰۲۰ با ابتکار و حمله آذربایجان رخ داد. در آن زمان، باکو با حمایت نظامی، سیاسی و دیپلماتیک ترکیه و تحویل سلاح های اسرائیلی متعدد، در جنگ پیروز شد.

درگیری ها منجر به کشته شدن نزدیک به ۷۰۰۰ سرباز و غیرنظامی و آواره شدن ده ها هزار نفر شد. درگیری آنها با آتش بسی که تحت حمایت و کارگردانی روسیه منعقد شد، پایان یافت، از آن پس ۲۰۰۰ سرباز روسی به عنوان نیروی حافظ صلح بین طرفین جنگ به منطقه اعزام شدند. باکو مناطقی را که قبلاً تحت کنترل ارمنستان بود، پس گرفت. اما خود قره باغ همچنان توسط ارامنه محلی اداره می شد که رویای الحاق به میهن خود را داشتند.

برای باکو که می خواست کنترل کامل منطقه را به دست آورد، این هنوز هم یک مشکل بود. با این فرض که وضعیت بین المللی به نفع اوست – بویژه مسکو اولویت های دیگری داشت تا فشار بر دو پایتخت را برای مذاکره افزایش دهد – رئیس جمهور آذربایجان در دسامبر ۲۰۲۲ یک محاصره علیه این منطقه جدامانده آغاز کرد. این مانور با این واقعیت تسهیل شد که قره‌باغ تنها از طریق یک جاده (مسیر لاچین) با ارمنستان متصل است. هنگامی که این جاده مسدود شد، تامین مایحتاج روزمره به طور فزاینده ای کاهش یافت، که منجر به کمبود مواد غذایی و داروهای جدی برای جمعیت غیرنظامی شد.

بدین ترتیب، باکو توانست ضربه مرگبار را به منطقه وارد کند: در تاریخ ۱۸ سپتامبر، رئیس جمهور آذربایجان، الهام علی‌اف، تحت پوشش یک عملیات ضدتروریسم، یک عملیات نظامی نهایی را دستور داد. ارمنستان متعاقباً “تجاوز گسترده” را که پیامدهای آن به ویژه فاجعه‌بار بود، محکوم کرد.
تعادل قدرت، جدایی طلبان را مجبور به تسلیم خود و تسلیم سلاح هایشان کرد. باکو قول داد که برای ارمنی هایی که می خواستند در کشور بمانند، حقوق مدنی و مذهبی را تضمین کند، اما انتظار داشت که بسیاری از آنها به ارمنستان بگریزند.
در فرانسه، جایی که جامعه ارمنی به شدت حضور دارد، اکثر نیروهای سیاسی – به ویژه نمایندگان پارلمان اروپا – سخنان بسیار تندی علیه رئیس جمهور علی اف ابراز کردند، برخی حتی به خطر “پاکسازی قومی” اشاره کردند. نماینده عالی اتحادیه اروپا، ژوزف بورل، حمله نظامی آذربایجان را محکوم کرد و خواستار از سرگیری گفتگو شد. این دیپلمات ارشد به ویژه عصبانی بود زیرا بروکسل گفتگوهای بین باکو و ایروان را حمایت مالی می کرد و در ماه اوت حتی لاف زد که در آستانه توافق قرار دارد.
یکی از معاونان بورل با عصبانیت مسکو را متهم کرد که مسئول حمله نظامی آذربایجان است، زیرا او “بی عملی” نیروی حافظ صلح روسیه را محکوم کرد. محاسبه کرملین این است که خشم جریان های ملی گرایانه ترین ارمنی را تحریک کند تا سقوط رئیس جمهور فعلی ارمنستان را که به عنوان غربگرا تلقی می شود، تسریع کند.
با این حال، این اتهام ممکن است یک مانور انحرافی باشد. زیرا با وجود محکومیت های رسمی، همه فهمیده اند که بروکسل هیچ اقدام تلافی جویانه ای علیه باکو انجام نخواهد داد. و برای این کار هم به دلایل خوبی دارد: گاز این کشور قرار است جایگزین گازی شود که بروکسل دیگر نمی خواهد از روسیه بخرد. به این ترتیب، اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ نزدیک به ۱۱.۳ میلیارد متر مکعب گاز آذربایجانی دریافت کرد که در مقایسه در سال گذشته ۸ میلیارد متر مکعب بود. اتحادیه اروپا قصد دارد تا سال ۲۰۲۷ به یک نرخ سالانه ۲۰ میلیارد برسد.
اولویت اصلی اتحادیه اروپا اعمال تحریم علیه روسیه است، حتی اگر این امر به زیان مصرف کنندگان اروپایی باشد که از افزایش قیمت ها رنج می برند. حتی اگر این امر به معنای اتکا به کشوری باشد که رهبری آن اخیراً از خشونت شدید برای حل تقریبا هر مشکلی استفاده کرده است که می توانست و باید از طریق دیپلماسی حل شود، همانطور که هم مسکو و هم پایتخت های غربی خواستار آن بودند.
علاوه بر این، آذربایجان نمونه ای برای “دولتی قانونی” نیست که بروکسل آن را معیار خود قرار میدهد و ظاهرا بسیار ارزشمند می داند. این امر به طور عمومی شناخته شده است که این کشور از فساد، خویشاوندسالاری و دیکتاتوری رنج می برد. و وضعیت رفتار با مخالفان سیاسی چندان قابل تحسین نیست – البته که سرکوب ادامه دارد.

با این حال، این امر مانع از سفر رئیس کمیسیون اروپا، اورسولا فون در لاین، به باکو در تاریخ ۱۸ ژوئیه ۲۰۲۲ برای امضای و صدور یک بیانیه مشترک در زمینه انرژی نشد. فون در لاین اظهار داشت:

“با این توافق جدید، امروز فصل جدیدی از همکاری ما در زمینه انرژی با آذربایجان، شریک مهم ما در تلاش های ما برای دور شدن از سوخت های فسیلی روسیه آغاز می شود. … با این حال، حوزه انرژی تنها یکی از زمینه هایی است که می توانیم همکاری خود را با آذربایجان تقویت کنیم و من مشتاقانه منتظر هستم تا پتانسیل روابط خود را به طور کامل به کار بگیرم.”
باکو – یک “همکار قابل اعتماد”؟ یک نمونه خوب از اینکه چگونه غرب به طور کلی و رهبران اتحادیه اروپا به طور خاص با معیار دوگانه رفتار می کنند.
و بعداً آنها از شکاف رو به رشد بین خود و “جهان جنوبی” تعجب هم خواهند کرد …