چگونه سالوادور آلنده تلاش کرد کودتای احتمالی در شیلی را خنثی کند

نوشته مایکل راث، سانتیاگو

آمریکا ۲۱

ترجمه مجله هفته

یک ضبط صوتی منتشر نشده از اورلاندو لیته‌یر، وزیر سابق شیلی، تأیید می‌کند که سالوادور آلنده، رئیس‌جمهور وقت، قصد داشت برای ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳، یک همه‌پرسی در مورد ادامه دولت و برکناری برخی از ژنرال‌های مظنون به کودتا اعلام کند.
ژنرال‌های ارشد ارتش، نیروی هوایی، نیروی دریایی و پلیس، با نگرانی از تلاش آلنده برای تأیید دولت وحدت مردمی با یک همه‌پرسی و برکناری نظامیان ناراضی، تصمیم گرفتند در صبح روز ۱۱ سپتامبر دولت را سرنگون کنند.
جورج آراته، سیاستمدار چپ و وزیر سابق اخیراً توضیح داد: «همه ما می‌دانستیم که آلنده در ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ اعلام خواهد کرد که یک همه‌پرسی برگزار می‌کند و در صورت شکست، انتخابات جدید برگزار می‌کند. این تصمیمی شناخته شده بود، و به همین دلیل آنها کودتا را زودتر انجام دادند، زیرا می‌ترسیدند که او پیروز شود.»
در پاییز ۱۹۷۳، اوضاع اقتصادی و سیاسی به شدت وخیم شد. اعتصاب شرکت‌های حمل‌ونقل کشور را فلج کرد و خرده‌فروشان به گونه ای مصنوعی با احتکار مواد غذایی اساسی را کم‌یاب کردند، به طوری که علیرغم انبار کامل مواد غذائی، تقریباً چیزی برای خرید وجود نداشت.
در ۲۹ ژوئن، سرهنگ لویtenant Roberto Souper با یک ستون تانک، کودتای دیگری به نام «تانکه‌آتزو» را آغاز کرد که با سرعت توسط سربازان وفادار به دولت سرکوب شد.
آگوستو پینوشه بعداً «تانکه‌آتزو» را به عنوان یک تمرین عمومی برای ضربه نهایی به دولت توصیف کرد تا قدرت سربازان وفادار به دولت و اراده مقاومت نیروهای اجتماعی، اتحادیه‌ها و نیروهای وفادار به طور کلی را آزمایش کند.
با هشدار از این تلاش کودتایی و نگرانی از وضعیت انفجاری کشور، آلنده در ۱۰ سپتامبر برخی از نزدیکترین معتمدانش را برای بحث و بررسی وضعیت و یافتن راه حل فراخواند.
علاوه بر دیگران، اورلاندو لیته‌یر، وزیر دفاع وقت نیز در این جلسه شرکت کرد که آلنده در آن تصمیم گرفت با برکناری شش تا هفت ژنرال احتمالی کودتا، از یک کودتای احتمالی جلوگیری کند و همچنین حرکتی در ساختارهای فرماندهی زیرین ایجاد کند. همچنین تصمیم گرفته شد که فهرست ژنرال‌های برکنار شده با کرلوس پراتس، فرمانده سابق نیروهای مسلح که وفادار بود، هماهنگ شود و نتیجه آن به جانشینش آگوستو پینوشه منتقل شود.
همزمان، قرار بود یک همه‌پرسی برای تصمیم‌گیری در مورد آینده دولت وحدت مردمی اعلام شود.
لیته‌یر در روز کودتا دستگیر شد، در چندین پادگان نظامی شکنجه شد و هشت ماه در اردوگاه کار اجباری در جزیره داوسن زندانی شد. پس از آزادی وی به دلیل فشارهای بین‌المللی و قبل از عزیمت به تبعید در ایالات متحده، وی یک روز قبل از کودتا، یک ضبط صوتی با جزئیات مشورت خود با آلنده ضبط کرد. سه سال بعد، او در واشنگتن به همراه منشی خود رونی موفت توسط سرویس مخفی شیلی با بمبی کنترل از راه دور در ماشینش کشته شد.
فقط اکنون محتوای این ضبط صوت منتشر و عمومی شده است. این بار دیگر نشان می دهد که آلنده در هر زمانی اقدامات قانونی را برای حل بحران در نظر گرفته بود و یک بار دیگر دروغ “طرح Z” را تأیید می کند.
در روزهای کودتا، رسانه‌های همسو از یک طرح ادعایی آلنده برای کشتن فرماندهان نظامی و سیاستمداران مخالف با استفاده از عوامل وفادار برای حفظ قدرت خود سخن می‌گفتند. با این دروغ تبلیغاتی، یک دشمن داخلی اختراع شد که باید با تمام قدرت مبارزه شود. این امر منجر به ۱۷ سال قتل، شکنجه، تبعید اجباری حامیان آلنده و مخالفان دیکتاتوری نظامی شد و همچنین معرفی لیبرالیسم اقتصادی در شیلی را در پی داشت.
اگرچه این صدای ضبط شده کمک می کند تا تاریخ کودتا را روشن تر کند، اما محتوای آن در کشور بازتاب چندانی ندارد. اگرچه در رسانه های آنلاین مورد بررسی قرار می گیرد، اما از سوی سیاستمداران مورد بررسی و توجه قرار نمی گیرد.
رئیس جمهور گابریل بوریچ به سادگی گفت: “وقتی به اعلامیه ای که رئیس جمهور آلنده که قصد داشت کارهایی را در ۱۱ سپتامبر انجام دهد نگاه می کنید، ناگزیر فکر می کنید، “خب، چه چیزی قراربود متوقف شود؟” گویی آیا ۴۰ اقدام اول برنامه دولت آلنده و اصلاحات متعدد دولت یونیداد پوپولار هرگز وجود نداشته است؟