شیلی: آمریکا باید نقش خود در کودتا علیه سالوادور آلنده را افشا کند

پاگینا
ترجمه مجله هفته

خوان گابریل والدس، سفیر شیلی در ایالات متحده از دولت جو بایدن، رئیس جمهور این کشور خواست، اندکی قبل از پنجاهمین سالگرد کودتا علیه دولت سوسیالیست سالوادور آلنده، ایالات متحده اسناد جدیدی را منتشر کند که سؤالات مربوط به دخالت کاخ سفید را روشن میکند.

او در مصاحبه ای با خبرگزاری اسپانیایی افه گفت: ما هنوز نمی دانیم که ریچارد نیکسون، رئیس جمهور آمریکا صبح کودتای نظامی چه چیزی روی میز خود داشت و چگونه از کودتا مطلع شد.

والدس، وزیر خارجه سابق و سفیر شیلی در ایالات متحده، رسماً از دولت بایدن خواسته است تا اسنادی را در سال‌های ۱۹۷۳ و ۱۹۷۴ درباره آنچه در دفتر بیضی قبل و بعد از کودتا مطرح شده را منتشر کند. “جزئیاتی وجود دارد که برای ما جالب است. آنها برای بازسازی تاریخ خود ما مهم هستند.”

او دستور محرمانه سازی اسناد سیا در مورد کودتا در شیلی را صادر کرده بود. این شامل صدها “گزارش روزانه رئیس جمهور” (PDB) است که سرویس اطلاعاتی خارجی روزانه به طور مستقیم به رئیس جمهور اطلاع می دهد. با این حال، بخش ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ “گزارش روزانه رئیس جمهور” در شیلی به طور کامل سانسور شد، برای مثال یک صفحه کامل که از شیلی در ۸ سپتامبر ۱۹۷۳ به نیکسون ارسال شد.
اندکی پس از کودتای نظامی، نیکسون و کیسینجر به یکدیگر تبریک می گویند. کیسینجر خاطرنشان کرد: اگر زمان آیزنهاور بود با ما مانند قهرمانان رفتار می شد.

متن آن مکالمه که ده ها سال مخفی نگه داشته شد، تنها یکی از بیش از ۲۵۰ هزار سند ایالات متحده در مورد شیلی است که به لطف کار مورخ آمریکایی پیتر کورنبلوه در دسترس قرار گرفته است. او در سطح بین‌المللی به عنوان یکی از کارشناسان روابط ایالات متحده و شیلی شناخته می‌شود و در مؤسسه «آرشیو امنیت ملی» دانشگاه واشنگتن کار می‌کند که در تحقیق اسناد محرمانه سابق از آرشیوهای ایالات متحده تخصص دارد.

این اسناد در سال ۲۰۱۰ به “موزه یاد و حقوق بشر” در سانتیاگو پایتخت شیلی تحویل داده شد. به گفته کورنبلوه، آنها به وضوح نشان دادند که هنری کیسینجر، وزیر امور خارجه وقت آمریکا، طرح های واشنگتن علیه دولت آلنده را توسعه داده است. کیسینجر همچنین مسئول تضمین کمک های اقتصادی و نظامی ایالات متحده به دیکتاتوری پینوشه (۱۹۷۳-۱۹۹۰) بود.

هیچ مدرکی دال بر دخالت مستقیم نیکسون در کودتای ژنرال آگوستو پینوشه وجود ندارد. با این حال، هزاران سند از طبقه بندی خارج شده نشان می دهد که نیکسون و دست راستش کیسینجر قبل از روی کار آمدن آلنده با او خصومت عمیقی داشتند. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد سیا از گروه‌هایی برای بی‌ثبات کردن دولت آلنده حمایت کرده و از آنها حمایت مالی کرده است.

با این حال، بسیاری از سوالات بی پاسخ مانده است. برخی از اسناد منتشر شده نمایش داده شده در “موزه یاد و حقوق بشر” حاوی قطعات سیاه شده است، برخی دیگر حذفیات آشکار را نشان می دهند. والدس درباره بخش‌های سانسور شده اسناد ۱۱ سپتامبر گفت: «ما می‌خواهیم بتوانیم آنها را ببینیم و بخوانیم، تا دقیقا بدانیم در ذهن کسانی که در آن زمان بر ایالات متحده حکومت می‌کردند چه می‌گذشت.»

والدس از واشنگتن عذرخواهی نمی‌خواهد، بلکه از واشنگتن می‌خواهد که نقش خود را بیشتر به رسمیت بشناسد: “ایالات متحده باید تا حد امکان واضح بگوید که آنها حتی قبل از آلنده مسئول تضعیف دموکراسی شیلی بودند.”

برای این دیپلمات، مداخله در شیلی در دوران نیکسون-کیسینجر “به خوبی برنامه ریزی شده بود و به وضوح با هدف جلوگیری از انتخاب سالوادور آلنده به عنوان رئیس جمهور بود”. اسناد موجود تا کنون نشان می‌دهد که چگونه ایالات متحده «مقاومت را ترویج کرد و از جنبش راست‌گرایانه علیه آلنده حمایت کرد»، برای مثال با تأمین مالی اعتصابات و اقدامات خرابکارانه.

والدس وحشت دیکتاتوری شیلی را خودش تجربه کرد: او در تبعید برای اورلاندو لتلیر وزیر سابق آلنده کار می کرد که او و دستیارش رونی کارپن موفیت توسط سرویس مخفی شیلی در واشنگتن با یک خودروی بمب گذاری شده در ۲۱ سپتامبر ۱۹۷۶ به قتل رسیدند.

چهل سال بعد او به عنوان سفیر در دولت میشل باشله به واشنگتن بازگشت. والدس موفق شد ایالات متحده را متقاعد کند که اسناد بمب گذاری و رابطه واشنگتن با دیکتاتوری را منتشر کند.

این اسناد که سپس به شیلی تحویل داده شد، شامل متن گفتگوی پینوشه و رئیس سازمان اطلاعاتی دینا، مانوئل کنتراس، درباره ترور برنامه ریزی شده اورلاندو لتلیر است.