دیگر نمی خواهیم عروسک خیمه شب بازی کسی باشیم.

مستعمرات سابق فرانسه کودتا کردند تا از استثمار، کنترل امپریالیستی و فساد دور شوند.

توسط ویجی پراشاد و کامباله موساولی
یونگه ولت
ترجمه مجله هفته

وقایع روزهای آخر
در ساعت سه صبح روز ۲۶ ژوئیه، گارد ریاست جمهوری محمد بازوم، رئیس جمهور نیجر را دستگیر کرد. سربازان به رهبری سرتیپ عبدالرحمانه چیانی مرزهای کشور را بستند و حکومت نظامی را اعمال کردند. این کودتا بلافاصله توسط جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا، اتحادیه آفریقا و اتحادیه اروپا محکوم شد. فرانسه و امریکا که پایگاههای نظامی در نیجر دارند، میگویند وضعیت را از نزدیک زیر نظر دارند. درگیری بین ارتش، که خود را طرفدار بازوم توصیف می کرد، و گارد ریاست جمهوری مخالف بازوم پایتخت را تهدید میکرد، اما به زودی به پایان رسید. در ۲۷ ژوئیه، ژنرال عبدو سیدیکو عیسی، رئیس ستاد نیروهای مسلح نیجر، بیانیه ای صادر کرد و اظهار داشت که او این وضعیت را به منظور “جلوگیری از رویارویی مرگبار بین نیروهای مختلف که می تواند منجر به حمام خون در کشور شود، می پذیرد.” سرتیپ چیانی در تلویزیون در تاریخ ۲۶ ژوئیه اعلام کرد که او رئیس جدید شورای ملی حفاظت از سرزمین پدری است.
ویجی پراشاد و کامباله موساولی


کودتا در نیجر به دنبال کودتاهای مشابه در مالی (اوت ۲۰۲۰ و مه ۲۰۲۱)، بورکینافاسو (ژانویه ۲۰۲۲ و سپتامبر ۲۰۲۲) و گینه (سپتامبر ۲۰۲۱) است. هر یک از این کودتاها توسط مردان نظامی رهبری می شد که از حضور نیروهای فرانسوی و امریکایی و بحران های اقتصادی مداوم در کشورهایشان خشمگین بودند. این منطقه از آفریقا – ساحل – با ابشاری از بحران ها مواجه است: خشک شدن کشور در پی فاجعه آب و هوایی، ظهور شبه نظامیان اسلامی به دلیل جنگ ناتو در لیبی از سال ۲۰۱۱، افزایش شبکه های قاچاق قاچاقچیان سلاح، پناهجویان و مواد مخدر از طریق بیابان، تخصیص منابع طبیعی – از جمله اورانیوم و طلا – توسط شرکت های غربی که به اندازه کافی برای این ثروت ها پرداخت نکرده اند، و استقرار نیروهای غربی از طریق ایجاد پایگاه ها و اقدامات بدون مجازات این ارتش ها در خاک این کشورها.

رهبری با تجربه
دو روز پس از کودتا، اسامی ده افسری که شورای ملی حفاظت از سرزمین پدری را رهبری خواهند کرد (Conseil National pour la Sauvegarde de la Patrie، CNSP)، که از ۲۸ ژوئیه در قدرت است، اعلام شد. آنها از کل طیف نیروهای مسلح، از ارتش (ژنرال محمد تومبا) تا نیروی هوایی (سرهنگ آماد ابورامانه) و پلیس ملی (معاون مدیر کل آساهامبا ابانکوال) تشکیل شده است. اکنون روشن است که یکی از تاثیرگذارترین اعضای CNSP ژنرال سالیفو مودی، رئیس سابق ستاد کل ارتش و رهبر شورای عالی بازگرداندن دموکراسی است که کودتا علیه رئیس جمهور مامودو تندجا را در فوریه ۲۰۱۰ رهبری کرد و تا زمان پیروزی ماهامادو ایسوفو، سلف بازوم در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۱، بر نیجر حکومت کرد. در زمان تصدی ایسوفو، دولت ایالات متحده بزرگترین پایگاه هواپیماهای بدون سرنشین جهان را در اگادز ساخت و نیروهای ویژه فرانسه شهر ارلیت را از طرف شرکت معدن اورانیوم اورانو (که قبلا متعلق به اروا بود) اشغال کردند.

لازم به ذکر است که ژنرال سالیفو مودی به دلیل نفوذ در ارتش و ارتباطات بین المللی خود به عنوان یک عضو با نفوذ CNSP در نظر گرفته می شود. در ۲۸ فوریه، مودی با مارک میلی، رئیس ستاد ارتش آمریکا در کنفرانس رؤسای دفاع آفریقا در رم دیدار کرد تا درباره ثبات منطقه ای، از جمله همکاریهای ضد تروریستی و ادامه مبارزه با «افراط گرایی خشونت آمیز در منطقه» بحث کند. در ۹ مارس، مودی برای دیدار با رئیس جمهور موقت سرهنگ اسمی گویتا و رئیس ستاد ارتش مالی، ژنرال اومار دیارا، برای تقویت همکاری نظامی بین نیجر و مالی به مالی سفر کرد. چند روز بعد، در ۱۶ مارس، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا برای دیدار با بازوم به نیجر سفر کرد. در ۲۸ ژوئن، مودی به عنوان سفیر نیجر در امارات متحده عربی منصوب شد، که توسط بسیاری در کشورش به عنوان اخراج تلقی شد. آنها در نیامی می گویند، مودی، صدایی در گوش سرتیپ عبدورحمانه چیانی ایت، در واقع چیانی فقط رئیس اسمی دولت است.

ساختار فاسد
به گفته یک منبع آگاه در نیجر، دلیل اقدام ارتش علیه بازوم این است که او فاسد و عروسک خیمه شب بازی فرانسه است. نیجریه ای ها از او و گروهش خسته شده بودند. آنها در حال دستگیری اعضای سیستم برکنار شده هستند که بودجه عمومی را اختلاس کرده اند و بسیاری از آنها به سفارتخانه های خارجی پناه برده اند. مسئله فساد در نیجر، کشوری با یکی از پرسود ترین ذخایر اورانیوم در جهان، همه جا حضور دارد. “فساد” که ما در اینجا از آن صحبت می کنیم در مورد رشوه های کوچک از مقامات دولتی نیست، بلکه در مورد یک ساختار کامل توسعه یافته در طول حکومت استعماری فرانسه است که مانع از دستیابی نیجر به حاکمیت بر مواد خام و توسعه آن می شود.

در قلب “فساد” به اصطلاح سرمایه گذاری مشترک بین نیجر و فرانسه، Société des mines de l’Aïr (Somaïr) – مالک و اپراتور صنعت اورانیوم کشور است. قابل توجه است که ۸۵ درصد Somaïr متعلق به کمیسیون انرژی اتمی فرانسه و دو شرکت فرانسوی است، در حالی که تنها ۱۵ درصد متعلق به دولت نیجر است. نیجر بیش از پنج درصد اورانیوم جهان را تولید می کند، اما مواد خام ان از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است. نیمی از درآمد صادرات نیجر از فروش اورانیوم، نفت و طلا حاصل می شود. از هر سه لامپ در فرانسه یک لامپ از اورانیوم نیجر استفاده می کند، در حالی که در عین حال ۴۳ درصد از جمعیت این کشور آفریقایی زیر خط فقر زندگی می کنند. تنها در ده داوری که توسط شرکت‌های چند ملیتی به مرکز بین‌المللی حل و فصل اختلافات سرمایه‌گذاری و اتاق بازرگانی بین‌المللی ارائه شده است، این کشور در دهه گذشته بیش از ۹۰۶ میلیون دلار ضرر کرده است.

فرانسه استفاده از فرانک را در سال ۲۰۰۲ با تغییر به یورو متوقف کرد. با این حال، ۱۴ مستعمره سابق فرانسه همچنان از Communauté Financière Africaine (CFA) استفاده می کردند و این برای فرانسه مزایای زیادی دارد: ۵۰ درصد از ذخایر این کشورها باید در خزانه فرانسه نگهداری شود و کاهش ارزش فرانسه از فرانک CFA – مانند سال ۱۹۹۴ – اثرات فاجعه باری بر کشورهایی که از آن استفاده می کنند دارد. در سال ۲۰۱۵ ادریس دیبی اینو، رئیس جمهور چاد، گفت که CFA “اقتصاد آفریقا را تضعیف می کند” و “زمان آن فرا رسیده است که طناب را که مانع از توسعه آفریقا می شود، قطع کنیم.” در ساحل، اکنون نه تنها از خروج نیروهای فرانسوی صحبت می شود – همانطور که در بورکینافاسو و مالی این اتفاق افتاد – بلکه از قطع قدرت اقتصادی فرانسه در منطقه نیز صحبت می شود.

متحدان قابل اعتماد
در نشست روسیه و آفریقا در پایان هفته گذشته، ابراهیم تراوره، رئیس جمهور بورکینافاسو، کلاه قرمزی به سر داشت که یادآور یونیفرم توماس سانکارا، رهبر سوسیالیست ترور شده کشورش بود. تراوره به محکومیت کودتاهای نظامی در ساحل، از جمله سفر اخیر یک هیئت اتحادیه آفریقا به کشورش، به شدت واکنش نشان داد. او گفت: “برده ای که شورش نمی کند سزاوار ترحم نیست.” اتحادیه آفریقا باید محکوم کردن افریقایی هایی را که تصمیم به مبارزه با رژیم های دست نشانده خود در غرب گرفته‌اند را متوقف کند.

در ماه فوریه، بورکینافاسو میزبان نشستی با حضور دولتهای مالی و گینه بود. در دستور کار این اتحادیه ایجاد یک فدراسیون جدید از این کشور ها است. این احتمال وجود دارد که نیجر نیز به این مذاکرات دعوت شود.