حکم جلب برای پوتین: سخنان صریح از آفریقای جنوبی پیش از اجلاس بریکس
معاون رئیس جمهور آفریقای جنوبی مجبور شده است تناقض کشور خود با دیوان بین المللی کیفری را آشکار کند. هیچ یک از اینها برای روابط دوجانبه با روسیه یا وحدت کشورهای بریکس نوید خوبی نمی دهند.
نوشته آندرو کوریبکو
روزنامه های آفریقای جنوبی میل و گاردین مصاحبه بسیار جالبی را با معاون رئیس جمهور آفریقای جنوبی پل ماشاتیلی در روز چهارشنبه گذشته منتشر کردند. در آن، او صریحاً در مورد تناقض کشورش در مورد مشارکت برنامه ریزی شده رئیس جمهور پوتین در اجلاس سران کشورهای بریکس در ماه آینده در ژوهانسبورگ صحبت کرد. پس زمینه این مصاحبه حکم جلب رئیس جمهور پوتین است که توسط دیوان بین المللی کیفری (ICC) صادر شده است.
ماشاتیلی اعتراف کرد که این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است و او تقریباً هر روز در این مورد با رئیس جمهور سیسیل راماپوزا مشورت می کند. با این حال، دولت آفریقای جنوبی معتقد است که رئیس جمهور روسیه نباید به آفریقای جنوبی سفر کند. ماشاتیلی در این باره گفت:
“رئیس جمهور راماپوزا با رئیس جمهور پوتین صحبت کرده و به او توصیه کرده است که بجای خود یک نماینده را به اجلاس بفرستد، ترجیحاً وزیر امور خارجه خود سرگی لاوروف. طرف روسی از این پیشنهاد راضی نبود، مسکو می خواست که هیئت روسی توسط رئیس جمهور پوتین رهبری شود. این بحث ها هم اکنون ادامه دارد و هنوز به پایان نرسیده است.”
به این ترتیب معاون رئیس جمهور آفریقای جنوبی عملا گزارش های قبلی را در مورد اینکه کشورش حتی پیشنهاد کرده که اجلاس سران امسال توسط کشور دیگری میزبانی شود را نیز تأیید کرد- به عنوان مثال توسط چین – یا اینکه این نشست به صورت آنلاین انجام شود. با این حال، او اضافه کرد که این دو پیشنهاد را توسط یک از کشورهای عضو بریکس حمایت نشده.
معاون رئیس جمهور آفریقای جنوبی امیدوار است که این موضوع قبل از دومین اجلاس روسیه و آفریقا در ۲۷ ژوئیه حل شود، رئیس جمهور آفریقای جنوبی قصد دارد در این اجلاس شرکت کند. او همچنین خواستار درک اوضاع ناگواری شد که آفریقای جنوبی در آن گرفتار آمده. ماشاتیلی به صراحت گفت:
“ما می دانیم که به اساسنامه رم (ICC) متعهد هستیم، اما نمی توانیم یک رئیس جمهور را دعوت کنیم و سپس او را دستگیر کنیم. مطمئناً تناقض ما را درک خواهید کرد. ما ترجیح می دهیم که رئیس جمهور پوتین نیاید. اما ما همچنین مخالف دعوت نکردن او نبوده ایم. ما به مسکو اطلاع داده ایم که رئیس جمهور پوتین دعوت شده است، اما در عین حال این وضعیت هم وجود دارد.”
همه اینها برای روابط دوجانبه یا وحدت کشورهای بریکس نوید خوبی نیستند. زیرا نشان می دهد که آفریقای جنوبی حاضر نیست برای پوتين استثنایی قائل شود و تعهدات خود نسبت به دیوان بین المللی کیفری را در زمان اقامت او نادیده بگیرد. اگرچه این کشور چند سال پیش به عمر البشیر رئیس جمهور سودان اجازه داد بدون هیچ گونه حادثه ای از این کشور بازدید کند، او نیز در آن زمان توسط دادگاه کیفری بین المللی تحت تعقیب قرار داشت و هنوز هم این حکم به قوت خود باقی است. از این منظر، این اتفاقات همه این اتفاقات و پیشنهادات راحتی توهین‌آمیز تر میکند، زیرا روسیه یکی از بنیانگذاران سازمان بریکس است، در حالی که آفریقای جنوبی تنها چند سال پس از تأسیس رسمی به آن پیوست.
با این حال، اما تفاوتی هم وجود دارد برخلاف مورد رئیس جمهور سودان در آن زمان، اگر این کشور تعهدات خود در اساسنامه رم نقض کند و از دستگیری و استرداد رئیس جمهور پوتین به لاهه خودداری کند، ممکن است برای آفریقای جنوبی عواقب بسیار جدی داشته باشد.
بلومبرگ در اوایل ژوئن گزارش داد که آفریقای جنوبی می تواند تا ۳۲.۴ میلیارد دلار درآمد خود از صادرات از دست بدهد – تقریباً یک دهم تولید ناخالص داخلی خود – البته اگر “برخی از شرکای تجاری مهم آن اقدامات تلافی جویانه علیه آفریقای جنوبی انجام دهند.”
این درک بر اساس برآورد یک اقتصاددان استوار است که معتقد است این حداکثر آسیبی است که غرب جمعی می تواند به آفریقای جنوبی به خاطر سرپیچی از دستورات ژئوپلیتیکی غرب وارد کند. اگر رئیس جمهور پوتین بتواند به راحتی شخصا در اجلاس شرکت کند و به این ترتیب غرب را در صحنه جهانی تحقیر کند، این کاملا قابل تصور است که غرب حداقل برخی از تحریم ها را علیه آفریقای جنوبی اعمال کند.
آفریقای جنوبی متوجه شده است که در یک تنگنا قرار دارد، جایی که باید تصمیم بگیرد که آیا شهرت ضد امپریالیستی خود را قربانی کند و احتمالاً با تحریم های اقتصادی شکننده مقابله کند یا از این شهرت خود دفاع کند و به اصول خود در برابر فشار بین المللی پایبند بماند. معاون رئیس جمهور ماشاتیلی با اظهارات خود نشان داد که کشورش ترجیح می دهد هیچ خطر اقتصادی و مالی ای را ریسک نکند و بنابراین گزینه اول را انتخاب کند، آنهم به قیمت تیره‌گی روابط دوجانبه با روسیه و خدشه به وحدت کشورهای بریکس.
اغلب ادعا شده است که آفریقای جنوبی خود را به عنوان یک رهبر در قاره آفریقا می بیند. اما پس از انتخاب راه‌حل اول آفریقای جنوبی دیگر قادر به ادای این نقش غیررسمی خود به طور معتبر نخواهد بود چرا که در برابر فشار غرب تسلیم شده است. به همین دلیل، کشور باید خوب فکر کند که در نهایت چگونه عمل خواهد کرد. شمشیر داموکلس تحریم های غربی ممکن است صرفاً یک بلوف باشد، زیرا چین می تواند در هر زمانی شکاف هایی را که تحریم های غربی ایجاد می کنند پر کند. این به نوبه خود منجر به این خواهد شد که غرب فضای اقتصادی استراتژیک خود را به یک رقیب سیستماتیک واگذار کند.
البته غرب ممکن است آماده باشد که دومی را هم بپذیرد. از آنجایی که فلج شدن اقتصاد آفریقای جنوبی می تواند سناریوی تغییر رژیم در این کشور را راه اندازی کند و شانس اینکه حزب حاکم فعلی با یک دولت طرفدار غرب جایگزین شود، به طور چشمگیری افزایش یابد. اما تحریم ها علیه آفریقای جنوبی نیز ممکن است به نفع آفریقای جنوبی تمام شود. در هر صورت، باید منتظر ماند و دید که آفریقای جنوبی در نهایت چه تصمیمی می گیرد. اما حداقل اکنون درک واضح تری از تنگنای این کشور داریم، پس از آنکه ماشاتیلی حقایق را بی پرده آشکار کرد به احتمال زیاد در مسکو را ناراحت کرد.
اندرو کوریبکو یک کارشناس آمریکایی مستقر در مسکو است که در استراتژی ایالات متحده در آفریقا و اوراسیا، ابتکار کمربند و جاده چین، تعادل ژئوپلیتیکی روسیه و جنگ هیبریدی تخصص دارد.