درون روسیه چه می‌گذرد؟
گزارشی از تأثیرات تحریم و جنگ اوکراین بر روسیه
بن نورتون
دانش و امید-شماره ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲
دو اقتصاددان به نام‌های خانم رادیکا دسای و آقای آلن فریمن، از طرف گروه تحقیقاتی اقتصاد ژئوپلیتیک۲ برای شرکت در چندین کنفرانس و بررسی تأثیر تحریم‌های غرب و جنگ اوکراین، به روسیه اعزام شدند.
آنها طی گفت‌وگویی با بن نورتون از سایت اقتصاد ژئوپلیتیک¬ گزارشی از وضعیت اقتصادی جاری در روسیه، تعمیق ادغام کشور در آسیا، و دور شدن تدریجی اقتصاددانان روسی از نئولیبرالیسم ارائه کردند.۳
آلن فریمن می‌گوید: «اقتصاددانان روسی همواره به شرق چشم دوخته‌اند. خوب است بدانیم که اکنون در رهبری چه می‌گذرد». وی خاطرنشان کرد که مسکو در تلاش است تا برنامۀ صنعتی برای جایگزینی واردات محصولات غربی اجرا کند.
دسای گفت که فرار سرمایۀ سنگینی از روسیه روی داده است و «برخی از مشاغل [غربی] از روسیه خارج شده‌اند، اما نه همه».
او ادامه داد: «مطلب قابل توجه در مورد روسیه این است که درد اقتصادی نسبتاً خفیف بوده و اقتصاد روسیه نشان داده که انعطاف‌پذیر است. همان‌طور که می‌دانید، در بهار سال گذشته صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده بود که رشد اقتصادی روسیه به‌شدت کاهش می‌یابد و این کشور با رشد منفی دوازده درصد (12%-) روبرو خواهد شد. اما روسیه با یک رشد منفی متعادل 2% – جان سالم به‌در برد.
دسای ادامه داد: «اصلاً به‌نظر نمی‌رسد که اقتصاد جنگی وجود داشته باشد. [شاید] مقدار مشخصی از سختی‌ها وجود دارد. مثلاً ما مغازه‌های تخته‌شده‌ای را دیدیم، مغازه‌هایی که علامت‌های پاک‌شده نام‌های تجاری قدیمی را داشتند، نام‌های تجاری غربی که رفته‌اند. اما بسیاری از بِرَندهای تجاری هنوز آنجا هستند. چند عکس گرفته‌ام. ببینید؛ اینجا ساب‌وی¬ برگر کینگ¬ سیتی بانک¬ و بنتون را می‌بینید. منظورم این است که بسیاری از برندهای غربی هستند که هنوز مغازه‌های خود را در اینجا فعال نگه داشته‌اند.
فریمن توضیح داد که در روسیه، «فضای بین اقتصاددانان … بسیار متفاوت از فضایی است که در غرب می‌بینید. اینجا خود اقتصاددانان در حال رادیکال شدن هستند. و هر بار که من به اینجا می‌آیم، آنها را بیشتر و بیشتر نگران اقتصاد روسیه و چالش‌های ساختاری داخلی که روسیه با آن مواجه است، می‌بینم».
دسای تجربه خود در کنفرانس‌های روسیه را به یاد می‌آورد: «نئولیبرال‌های معمولی حضور داشتند، اما به‌تعداد انگشت شمار؛ در حالی‌که اکثریت قریب به‌اتفاق اقتصاددانانی که در آنجا بودند، موضعی کاملاً ضد نئولیبرالی اتخاذ می‌کردند، و درخواست می‌کردند که باید هرچه بیشتر، به کنترل دولتی، جهت‌گیری و بازتوزیع دولتی روی بیاوریم. چرا که برای بقای روسیه در شرایط تحریم، حیاتی هستند».
دسای افزود: «بنابراین اکثریت قریب به اتفاق اقتصاددانان به طور مشخص به سمت چپ -و بسیار بیشتر از آنکه در غرب می‌شنوید- به چپ می‌گروند.
1. https://geopoliticaleconomy.com/2023/04/05/russia-economy-sanctions-ukraine-war/
۲. خانم رادیکا دسای و آقای آلن فریمن، هر دو استادان دانشگاه مانیتوبا در کانادا هستند. هر دو اقتصاددان مارکسیست و متخصص در اقتصاد تطبیقی‌اند.
۳. متن گفت‌وگوی یک ساعتۀ آنان با بن نورتون، به‌زبان انگلیسی در سایت، قابل دسترسی است.
