دشواری فهم متون مالی
والنتین کاتاسانوف (Valentin Katasonov)، پروفسور، دکتر علوم اقتصادی، مدیر مرکز پژوهش‌های اقتصادی «شاراپوف» فدراسیون روسیه، پژوهشگر مسائل پشت صحنه
ا. م. شیری
از مدت‌ها پیش با این واقعیت مواجه شده‌ام که درک بسیاری از متون و در درجۀ اول، متون مرتبط با موضوعات مالی برای مردم روز به روز دشوارتر می‌شود. برخی این مسئله را با این واقعیت توضیح می‌دهند که خواندن و گوش دادن به مخاطب در حال سقوط است. آری، کلمه آسیب دیده است؛ مردم با گفتارنو (زبان ساختگی) صحبت می‌کنند.
مانع غیرقابل عبور بین متن تهیه شده توسط طبقات بالای جامعه و جذب آن توسط افراد وابسته به طبقات پایین به طور هدفمند در ایالات متحده ایجاد شد. امروزه ابزارهایی برای ارزیابی دسترسی به اطلاعاتی که از بالا برای افراد عادی به دست می‌آید، به ویژه در آنجا مورد تقاضا هستند. این‌ها، شاخص خوانایی (Flesh) و شاخص کیفیت (Flesch-Kincaid) هستند. هر دو شاخص با استفاده از آزمون‌های ویژه از خوانندگان (مصرف‌کنندگان) متون تعیین می‌شوند.
آزمون سهولت خواندن با امتیازهای از ۱ تا ۱۰۰ به عمل می‌آید که تقریباً با آسانی یا دشواری خواندن یک متن ارتباط دارد. امتیاز بالاتر نشانۀ خواندن آسان‌تر مطالب و امتیاز کمتر نشاندهندۀ خوانش سخت‌تر آن است.
شاخص کیفیت نشاندهندۀ سطح تحصیلات مورد نیاز خواننده برای خواندن متن است و با تعداد سال‌های تحصیل مورد نیاز برای درک متن سنجیده می‌شود. و در اینجا شاخص‌های به دست‌آمده در ایالات متحده برای انواع خاصی از متون (تعداد سال‌های تحصیل) ارائه می‌شود:
پروژۀ اصلاح مراقبت‌های بهداشتی (طرحی که در زمان رئیس جمهوری باراک اوباما تهیه و علنی شد) – ۱۳؛
مقاله آکادمیک در مورد خواندن – ۱۱.۵؛
آثار جوآن رولینگ (نویسنده کتاب‌هایی در مورد هری پاتر) – ۵.۵؛
آثار استیون کینگ – ۶.۱.
حالا بیائید به سؤال مشخص‌تر- در مورد در دسترس بودن اطلاعات بانک‌های مرکزی برای عموم بپردازیم. تا دهۀ ۱۹۹۰ بانک‌های مرکزی مؤسسات بسته، «یک چیز درون پیلۀ خود» بودند و حداقل اطلاعات را منتشر می‌کردند. تعبیر معروفی هست: «بانک را از مطبوعات و مطبوعات را از بانک دور نگه دارید» (گفته می‌شود این دستوری بود که رئیس بانک انگلستان به اولین دبیر مطبوعاتی بانک انگلستان در دهۀ ۱۹۴۰داد). رئیس فدرال رزرو ایالات متحده، آلن گرینسپن (۱۹۸۷-۲۰۰۶)، نظر خود را حتی با صراحت بیشتری در این زمینه بیان کرد: «اگر فکر می‌کنید که من به اندازۀ کافی واضح بیان نمود‌م، حتماً اشتباه متوجه شده‌اید».
از اواخر قرن گذشته، باید به تدریج باز می‌شدند، به عبارتی آن‌ها «شفاف‌تر»شدند. لازم به ذکر است که در سال ۱۹۸۸ صندوق بین‌المللی پول یک رمز عملکرد خوب در زمینۀ تضمین شفافیت در سیاست پولی و مالی تصویب کرد. در سال ۲۰۱۹، هیئت اجرایی صندوق بین‌المللی پول پیشنهادی را برای جایگزینی رمز شفافیت پولی و مالی سال ۱۹۹۹ با رمز شفافیت بانک مرکزی جدید تصویب کرد که گفته شد «واقعیت‌های جدید بانک مرکزی را بهتر منعکس می‌کند… از اثربخشی سیاست‌ها و پرداختن به مخاطرات کلان اقتصادی حمایت می‌کند».
در اکثر بانک‌های مرکزی، واحدهای ساختاری قدرتمند مسئول روابط عمومی (خدمات روابط عمومی) ظاهر شدند. برخی از بانک‌های مرکزی به توسعۀ استراتژی‌های سیاست اطلاعاتی شروع کردند (به عنوان یک گزینه: استراتژی‌های ارتباطی). با این حال، همۀ این‌ها فقط ظاهری از شفافیت و دسترسی هستند. جاناتان فولوود، همکار بانک انگلستان، در وبلاگ غیررسمی بانک انگلستان مقاله با عنوان «بانک زیرزمینی گربه، کلاه و اندازۀ سادۀ کلام سحرانگیز: متن شما چقدر خوانا است»، منتشر کرد. در این مقاله او خاطرنشان می‌کند که متون بانک مرکزی امروز بی‌جهت پیچیده است. با محاسبات او، درک بیشتر مقالات در رسانه‌ها و متون ادبی که توسط نویسندگان بزرگ خلق شده‌اند، به بیش از ده سال آموزش نیاز ندارد. حتی درک سخنرانی ریچارد فاینمن برندۀ جایزۀ نوبل فیزیک با توضیح اصل عدم قطعیت هایزنبرگ، تنها به هشت سال آموزش نیاز دارد. اما برای درک متون بانک‌های مرکزی به طور متوسط ۱۴ (!) سال آموزش لازم است. این نمرات توسط فولوود با استفاده از شاخص خوانایی کلاسیک فلش-کینکید ساخته شده است (به ویژه در مجموعۀ Microsoft Office برای خواندن استفاده می‌شود).
در دهۀ گذشته، بسیاری‌ها به استفاده از شاخص فلش-کینکید برای ارزیابی اطلاعات دریافتی از بانک‌های مرکزی شروع کرده‌اند. بنابراین، در سال ۲۰۱۴، اقتصاددانان در بانک فدرال رزرو سنت لوئیس اظهارات کمیتۀ بازار آزاد فدرال رزرو ایالات متحده را با استفاده از شاخص فلش-کینکید تجزیه و تحلیل نمودند. آن‌ها دریافتند که با جزئیات بیشتر بیانیه‌های کمیتۀ بازار آزاد فدرال نیز کمتر قابل درک می‌شوند. در پایان دورۀ ریاست آلن گرینسپن در ژانویه ۲۰۰۶، بیانیه‌های کمیته بازار آزاد فدرال به طور متوسط ۲۱۰ کلمه بود و درک آن‌ها به ۱۴ سال تحصیل نیاز داشت. در سال‌های بعد، در شرایط بحران مالی جهانی، حجم و پیچیدگی متون به طور چشمگیری افزایش یافت. در زمان ریاست بن برنانکه تا ژانویه ۲۰۰۹، میانگین حجم بیانیه به ۴۰۰ کلمه رسید و در زمان ریاست جانت یلن بر فدرال رزرو (۲۰۱۴-۲۰۱۸) از ۸۰۰ کلمه فراتر رفت و درک این متون به ترتیب به ۱۶ و ۱۸ تا ۱۹ سال تحصیل نیاز دارد.
به عبارت دیگر، اظهارات کمیتۀ بازار آزاد فدرال رزرو حتی برای فارغ التحصیلان دانشکده نیز مبهم است. و با هر رئیس جدید فدرال رزرو، مانع فهم بالاتر می‌رود و درک از دسترسی بیشتر دور می‌شود.
برگرفته از: وبگاه بنیاد فرهنگ راهبردی
۶ خرداد-جوزا ۱۴۰۲