اپوزیسیون در بن بست

فقط سرکوب مسئول «شکست» حزب دموکراتیک خلق ها در انتخابات نیست.

امره شاهین
یونگه ولت
ترجمه مجله هفته

برای حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) که طرفدار کردها است، نتایج انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری در ۱۴ مه مانند بیدارباشی بود. این حزب به هر حال در رقابت برای تصدی پست ریاست جمهوری مستقیما با نامزد خود در رقابت ها شرکت نکرد، اما از کاندیدای مخالف کمال قلیچداراوغلو از حزب کمالیست حزب جمهوری خواه خلق حمایت کرد. حزب دموکراتیک خلق ها در انتخابات پارلمانی حداقل ۸.۸۲ درصد آرا را به دست آورد. واژه حداقل به این دلیل که در هنگام رای گیری موارد تقلب در انتخابات ثابت شده است و احتمالا این میتواند منجر به کسب آرای بیشتر و کرسی های بیشتری در پارلمان شود.
در حال حاضر تحقیقات برای حوزه‌های انتخابیه متعددی در جریان است که در آن‌ها آرای حزب دموکراتیک خلق ها و اتحاد حزبی آن ظاهراً به حساب حزب فاشیست حزب جنبش ملی یا حزب اسلام‌گرای رفاه جدید گذاشته شده است. مثلا در قاضی آنتپ، حدود ۲۰۰۰ نفر از رای دهندگان آنها به عنوان کارمندان انتخاباتی حزب طرفدار دولت پدر وطن ثبت نام کردند. مشکل آن است که آنها چیزی در این مورد نمی دانستند که به دلیل نظارت و همکاری انتخاباتی آنها اجازه شرکت در رای گیری را نداشتند.
اما تقلب در انتخابات به تنهایی برای توضیح این «شکست»، همانطور که خود حزب دموکراتیک خلق ها هم گفته است، کافی نیست. این حزب توانست در سال ۲۰۱۸ با ۱۱.۷ درصد آرا به عنوان سومین نیروی قوی از صندوق‌های رای بیرون بیاید ولی این بار در رده پنجم قرار گرفت. چه چیزی دلیل این نزول میتواند باشد؟

اول از همه، حزب دموکراتیک خلق ها برای مدت کوتاهی تحت عنوان حزب چپ سبز (YSP) بخاطر ادامه روند ممنوعیت در فعالیت های سیاسی شرکت کرد – این نهمین حزب کردی در نوع خود خواهد بود که از دهه ۱۹۹۰ تاکنون ممنوع شده است. در همان زمان، او به یک اتحاد انتخاباتی با دیگر احزاب چپ، «اتحاد برای کار و آزادی» پیوست.
اما در اتحاد با حزب کارگران ترکیه (TIP) اختلافاتی وجود داشت. پس از حضور این حزب در برنامه توسط یوتیوبر محبوب اوگوژان اوگور، حزب کارگران ترکیه هیاهوی رسانه ای را به راه انداخت و تصمیم گرفت در ۴۹ استان علیه اتحاد خود وارد رقابت شود زیرا ادعا کرد می خواهد «قدرت حزب خود» را بسنجد و یا به نمایش بگذارد. اگر این حزب در سال ۲۰۱۸ با بلیت حزب دموکراتیک خلق ها وارد پارلمان نمی شد، تنها یک پدیده حاشیه ای بود. اختلاف بین دو حزب باعث نارضایتی به ویژه رای دهندگان حزب دموکراتیک خلق ها شد.
گفته می شد که حزب دموکراتیک خلق ها به یک حزب کوچک «چپ ترکیه» که خود را «تنها حزب سوسیالیست» در پارلمان نیز توصیف می کند، زیادی میدان داد.
گلتان کیساناک، سیاستمدار باتجربه حزب دموکراتیک خلق ها، که از سال ۲۰۱۶ به عنوان یک گروگان سیاسی در زندان به سر میبرد، مقاله ای مورد توجه برای روزنامه طرفدار کردها ینی یاسم نوشت. به گفته کیسانک، بر خلاف ادعای حزب کارگران ترکیه این حزب تنها حزب سوسیالیست ترکیه است و نه می توان در چنین شرایطی از اتحاد با این حزب اصلا صحبت کرد.
اظهارات احمد شیک، نماینده حزب کارگران ترکیه، که بر اساس آن او ادعا کرد حزب دموکراتیک خلق ها بدون صلاح الدین دمیرتاش، سیاستمدار محبوب خود هیچ چیز نیست و شیک نمی تواند » در کنار ترک های فاشیست های مراقب کردهای همتای آنها باشد» به تنش زدایی بین طرفین یاری نرساند.
سبک سیاسی بچه‌گانه حزب کارگران ترکیه برای اتحاد در نهایت به قیمت از دست دادن ۱۲ کرسی در پارلمان تمام شد – در برخی موارد حزب فاشیستی جنبش ملی حتی از آن سود برد. آخر ماجرا هم حزب کارگران ترکیه خلاف این را ادعا مطرح کرد و اعلام کرد که «پس از ۶۰ سال» یک «حزب سوسیالیست به تنهایی» با چهار نماینده به مجلس راه یافته است.
جالب توجه است که اگر حزب کارگران ترکیه در ائتلاف با احزاب دیگر قرار نداشت، حتی نمی توانست از مانع هفت درصد برای ورود به پارلمان عبور کند!
حزب دموکراتیک خلق ها در استان‌های غربی عمدتاً ترک‌نشین کشور شکست خورد و به بحث طولانی در مورد اینکه آیا حزب دموکراتیک خلق ها حزبی برای کل ترکیه است یا فقط برای کردها، دامن زد. آنچه واضح است این است که حزب دموکراتیک خلق ها فضا را برای حزب کارگران و حزب جمهوری خواه خلق باز کرده است – و از این طریق به خود آسیب رسانده است. در حالی که حزب جمهوری خواه خلق در سال ۲۰۱۸ در سه شهر بزرگ کردنشین دیاربکر، مردین (ماردین) و وان دو تا سه درصد به دست آورد، این بار این رقم به هفت تا نه درصد رسید. رویکرد حزب تا حدودی ساده لوحانه بود، همچنین در مورد انتخابات ریاست جمهوری. این واقعیت که حزب دموکراتیک خلق ها کاندیدای خود را مطرح نکرد و از همان ابتدا از قلیچداراوغلو حمایت کرد، از این حزب ابزار چانه زنی برای مذاکره را گرفت.
آنچه را که نباید فراموش کرد: تعداد کمی از احزاب می توانند در برابر این همه سرکوب دولتی روی پای خود باقی بمانند. هزاران نفر از اعضای حزب دموکراتیک خلق ها، از جمله کادرهای کلیدی، در زندان هستند و این حزب را از استفاده از تجارب با ارزش کادرهایش محروم میکند و این در رفتارها و تصمیمات انتخاباتی کاملا مشهود بود.
اگر در کردستان از یک نفر بپرسید به کدام حزب رای می دهد، بعید نیست که جواب «برای من» را بگیرید. برای چندین دهه، «رای دادن به من» به معنای رأی دادن به سنت سیاسی حزب دموکراتیک خلق ها – یعنی «برای ما کردها» بوده است. شکی نیست که رای دهندگان حزب دموکراتیک خلق ها جزو وفادارترین افراد در کشور هستند، اما حتی این پیوند می تواند شکسته شود.
به عنوان مثال، لیست های نامزدها در آستانه انتخابات به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. گارو پایلان، سیاستمدار ارمنی، یکی از موفق‌ترین نمایندگان پارلمان به حساب می‌آید، اما در فهرست نامزدی مجدد قرار نگرفته است، چه رسد به افراد دیگری از جامعه ارمنی. در عوض، حزب دموکراتیک خلق ها، روزنامه‌نگار بدنام ترک، چنگیز جاندار را نامزد کرد. آنهم درست در سنگر مهم حزب یعنی در دیاربکر.
یکی دیگر از نقاط ضعف در مبارزات انتخاباتی این بود که حزب دموکراتیک خلق ها برای مدت طولانی حرف جدیدی برای گفتن نداشت، چشم اندازهای مشخص برای کردستان ترسیم نشد و حزب عموماً در یک بن بست استراتژیک دست وپا میزد، زیرا اکثر احزاب ترکیه این حزب را طرد میکردند. که این رویه کار با هم را دشوارتر می کند. در آینده ایجاد انگیزه در رای دهندگان برای رفتن به پای صندوق های رای بیشتر خواهد بود. به خصوص اکنون که به جای حداقل ۱۰ درصد برای ورود به پارلمان این به ۷ درصد تنزل یافته است و نتیجتا هیچ نگرانی وجود ندارد که حزب نتواند به مجلس راه پیدا نکند.