توافق روسیه و ایران برای احداث خط ریلی رشت – آستارا – چوشکین – ا. م. شیری

ولادیمیر چوشکین (VLADIMIR CHUSHKIN)- رئیس سابق بخش سیاست تجاری دبیرخانۀ مجمع اقتصادی آوراسیا، مشاور رئیس بخش اروپا، آمریکای شمالی و سازمان‌های بین‌المللی وزارت توسعۀ اقتصادی فدراسیون روسیه

ا. م. شیری

در ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ بین دولت فدراسیون روسیه و دولت جمهوری اسلامی ایران توافقنامۀ همکاری در زمینۀ تأمین مالی طراحی، ساخت و تأمین کالا و خدمات برای احداث خط رشت-آستارا در خاک ایران در جهت توسعۀ حمل‌ونقل در مسیر گذرگاه بین‌المللی «شمال – جنوب» در تهران به امضا رسید.

در مراسم امضای قرارداد با حضور ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران، رئیس‌جمهور روسیه خطاب به حاضران در این مراسم خاطرنشان کرد: امضای توافقنامۀ روسیه و ایران موجب اجرای یک پروژۀ واقعاً بزرگ برای ایجاد کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال- جنوب می‌شود. ما در مورد اهمیت ساخت این شریان حمل‌ونقل که برای اتصال بنادر روسیه در بالتیک و دریاهای شمال با بنادر ایران در سواحل خلیج فارس و اقیانوس هند طراحی شده است، صحبت کردیم. یادآوری می‌کنم که تصمیم اساسی در راستای کار مشترک روسیه و ایران در جریان مذاکرات اجلاس سران در تهران در ژوئیۀ ۲۰۲۲ اتخاذ گردید.

امروز شاهد آن هستیم که این ایده بالاخره اجرایی می‌شود. خط ریلی به طول ۱۶۲ کیلومتر بین شهرهای رشت و آستارا احداث خواهد شد. اگر چه این بخش کوچکی است، اما راه‌اندازی آن امکان برقراری ارتباط ریلی مستقیم و بدون وقفه در تمام طول مسیر شمال – جنوب را فراهم می‌کند. این واقعیت که ما در چارچوب چنین پروژۀ بزرگی با موفقیت همکاری می‌کنیم، نشاندهندۀ ماهیت روابط سطح عالی، مثمر ثمر و متقابلا سودمند روسیه و ایران است. هم در روسیه و هم در ایران، تقویت روابط تجاری، اقتصادی و سایر روابط دوجانبه واقعاً از اهمیت بالایی برخوردار است. این روابط بر اساس اصول حسن‌همجواری، احترام و توجه به منافع یکدیگر بنا شده است».

راهرو بین‌المللی «شمال – جنوب» در مقایسه با مسیر سنتی از طریق کانال سوئز

شریان حمل و نقل منحصر به فرد شمال- جنوب که راه‌آهن رشت – آستارا بخشی از آن خواهد بود، کمک قابل توجهی به تنوع جریان ترافیک جهانی خواهد کرد و حمل‌ونقل در طول گذرگاه جدید، مزایای رقابتی قابل توجهی خواهد داشت. به عنوان مثال، تحویل کالا از سن‌پترزبورگ به بمبئی (هند) به جای ۳۰ تا ۴۵ رو از طریق مسیرهای تجاری سنتی کانال سوئز، تنها حدود ۱۰ روز طول می‌کشد. حجم محموله‌ها نیز افزایش محسوسی خواهد داشت، ظرفیت ترانزیتی روسیه و ایران تقویت می‌شود و کالاهای آن‌ها دسترسی راحت و متنوع‌تری به بازارهای خارجی خواهند داشت.

بزرگراه جدید از جمله برای حمل‌و‌نقل مواد غذایی و سایر محصولات کشاورزی برای مصرف‌کنندگان در ایران و در سایر کشورهای حوزۀ خلیج فارس و آفریقا در نظر گرفته شده است. این کریدور حمل‌ونقل کمک محسوسی به امنیت غذایی خواهد داشت.

منافع اقتصادی این راهرو برای روسیه و ایران نیز آشکار است. درآمدهای حاصل از حمل‌ونقل کالا در امتداد گذرگاه شمال-جنوب و بارگیری فشرده‌تر بنادر دو کشور، موجب تشدید توسعۀ انواع تجارت مرتبط خواهد شد. تشکیل شاخه‌های تدارکاتی و تولیدی بزرگ مورد نیاز خواهد بود. و این بدان معنی است که مشاغل جدید ایجاد می‌شود و جذابیت سرمایه‌گذاری در مناطق روسیه و ایران نیز که مسیرهای حمل‌ونقل جدید از طریق آن‌ها عبور خواهد کرد، افزایش می‌یابد.

رئیس جمهور ایران در سخنان متقابل خاطرنشان کرد: «بی‌شک، این توافق یک گام بسیار جدی در توسعۀ سریع همکاری‌های دوجانبۀ ایران و روسیه است. این کریدور و همۀ کشورها چه در بخش غربی و چه در بخش شرقی این کریدور که به پروژه متصل هستند، در واقع نماد دوستی چندوجهی بین کشورهای ما است. این پروژه انگیزۀ زیادی به توسعۀ همکاری‌های همه‌جانبه خواهد داد.

تاکید می‌کنم این پروژه مرکب از سه بخش است. بخش شرقی این مسیر شامل روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و ایران است که بلطف تلاش‌های به عمل آمده، در حال حاضر مورد بهره‌برداری قرار گرفته است…

بخش مرکزی نیز شامل دریای خزر و از ظرفیت بالایی برخوردار است. با این حال، ما باید ظرفیت بنادرمان را تقویت کنیم. با مشارکت شرکت‌های روسی، این بخش نیز فعال است و کار می‌کند.

بخش غربی این مسیر بین رشت و آستا هنوز ساخته نشده است. با اجرای این توافقنامه می‌توانیم این خلأ را پر کنیم تا سه بخش فعال داشته باشیم و از طریق آن کالاها را حمل کنیم و پروژه‌های خود را ارتقا دهیم… در واقع، این تنها یک پروژه ممکن است که ما به تازگی توانسته‌ایم روی آن به توافق برسیم، اما پروژه‌هایی از این دست بسیار زیاد هستند.

پروژۀ مشترک دیگری بین ایران، پاکستان و ترکیه وجود دارد. ما باید زیرساخت‌های ریلی ایران و عراق را تقویت کنیم. تمام تلاش‌ها در این راستا انجام می‌شود. بندر چابهار در خلیج فارس به دریای خزر متصل می‌شود و سپس از طریق خاک فدراسیون روسیه تا اروپا ادامه می‌یابد. این‌ها همه گزینه‌های ممکن برای همکاری با کشور بزرگی مانند فدراسیون روسیه هستند. من فکر می‌کنم که همۀ این پروژه‌ها در راستای منافع تجاری و اقتصادی کشورهای ما خواهد بود. من در این مورد مطمئن هستم. ما ظرفیت اقتصادی بالایی داریم… باید از همه نیروها، ابزارها و فرصت‌ها برای اجرای همۀ این پروژه‌ها استفاده کنیم».

برگرفته از: بنیاد فرهنگ راهبردی

۳۰ اردیبهشت-ثور ۱۴۰۲