گردهمایی بین‌المللی «لجستیک حمل‌ونقل منطقۀ خزر – ۲۰۲۳»

ولادیمیر چوشکین (VLADIMIR CHUSHKIN)

ا. م. شیری

روزهای ۲۶ تا ۲۷ آوریل ۲۰۲۳، آستاراخان میزبان مجمع بین‌المللی «لجستیک حمل‌ونقل منطقۀ خزر – ۲۰۲۳» بود. این مجمع برای بحث در مورد مسائل کلیدی اکوسیستم حمل‌ونقل و لجستیک ولگا-خزر و کریدورهای حمل‌ونقل بین‌المللی آوراسیای بزرگ برگزار گردید. مأموریت این انجمن عبارت از گرد هم آوردن کارشناسانی از جامعۀ تجاری، بخش غیرانتفاعی، رؤسای سازمان‌های دولتی از روسیه، ایران، هند، آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان و سایر کشورهای خارجی برای جستجوی استراتژی‌های تجاری مؤثر و تغییر مسیرهای حمل‌ونقل جهانی و تبدیل منطقۀ خزر به یک قطب در جهات‌ اصلی شمال-جنوب، غرب-شرق، شمال-شرق، جنوب-غرب بود.

نمایندگانی از محافل تجاری و کاری کشورهای حاشیۀ خزر و هند در این مجمع شرکت داشتند. مخاطبان مورد نظر این مجمع، کارکنان بنادر، پایانه‌ها، شرکت‌های حمل‌ونقل و لجستیک، حمل‌ونقل و صاحبان کالاها، مالکان کشتی‌ها و کشتی‌سازان، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، سازمان‌های دولتی و ادارات محلی بودند.

برنامۀ کاری این مجمع شامل موارد زیر بود:

ــ ظرفیت حمل‌ونقل و لجستیک منطقۀ خزر. ترکیب بازار حمل‌ونقل و جریان اصلی محموله در منطقه؛

امکانات بندری. نوسازی زیرساخت‌ها؛

مسیرهای رقابتی حمل‌ونقل دریایی و زمینی از طریق کشورهای همسایه؛

مراکز لجستیک و منطقۀ ویژۀ اقتصادی در راهرو بین‌المللی «شمال-جنوب»؛

پایگاه بار و کشتی‌رانی در ولگا. محدودیت‌‌های زیرساختی و سودآوری حمل‌ونقل کالا؛

ویژگی‌های لجستیک در این زمینه: مشکلات و راه‌حل‌ها.

روسیه، ایران و هند در سال ۲۰۰۰، توافقنامه‌ای دایر بر ایجاد یک راهرو حمل‌ونقل بین‌المللی «شمال-جنوب» امضا کردند که خط عبور از دریای خزر، یکی از بخش‌های آن است (قزاقستان در سال ۲۰۰۳، بلاروس و عمان در سال ۲۰۰۴، تاجیکستان در سال ۲۰۰۵ و آذربایجان در سال ۲۰۰۶ به این قرارداد ملحق شد. ارمنستان سوریه و بلغارستان از سال ۲۰۰۶ ناظر بوده‌اند). چهار کشور از پنج کشور عضو آوراسیا به این توافقنامه پیوستند. ترکمنستان با وجود عبور خط راه‌آهن ژاناوزن- قیزیل‌قایا- برکت- اترک- گرگان از خاک این کشور، که در سال ۲۰۱۴ بعنوان یکی از مسیرهای «شمال – جنوب» در سمت شرقی دریای خزر افتتاح شد و قزاقستان، ترکمنستان و ایران را به هم متصل می‌کند، هنوز به این موافقتنامه ملحق نشده است.

راهرو حمل‌ونقل بین‌المللی «شمال-جنوب» انتخاب یکی از سه مسیر تحویل- شامل زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی، جاده‌ای و مسیرهای آبی داخلی، بنادر دریایی در دریای خزر (آستراخان، اولیا، ماخاچ‌قلعه، باکو، آلیات، آکتائو، / کوریک ، ترکمن‌باشی، انزلی، نوشهر، امیرآباد)، بنادر خلیج فارس (بندرعباس و چابهار)، پست‌های بازرسی جاده‌ای و ریلی و همچنین فرودگاه‌های بین‌المللی را امکان‌پذیر می‌سازد. این راهرو از فوریه ۲۰۲۲ پس از اعمال تحریم‌های اقتصادی متعدد علیه روسیه اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. حمل‌ونقل از طریق دریای خزر در مقایسه با مسیرهای سنتی از ایران و هند به روسیه و کشورهای اروپایی، فرصت‌های بسیار خوبی فراهم می‌آورد. با این حال، با توجه به محدودیت شرایط کشتی‌رانی در ولگا، این مسیر همیشه سودآور نیست.

اتحادیۀ اقتصادی آوراسیا یک سیاست حمل‌ونقلی هماهنگ را دنبال می‌کند که مجموعه‌ای از تدابیر و اقدامات مشترک کشورهای عضو اتحادیۀ اقتصادی آوراسیا را در برمی‌گیرد. تضمین یکپارچگی اقتصادی، تشکیل تدریجی یک فضای حمل‌ونقل واحد بر اساس اصول رقابت، شفافیت، ایمنی مطمئن، قابل دسترس و سازگاری با محیط زیست، هدف این سیاست است. فضای حمل‌ونقل واحد، حرکت بدون مانع مسافران، جابجایی کالاها و وسایل نقلیه، سازگاری فنی و فن‌آوری سامانه‌های حمل‌ونقل کشورهای اتحادیۀ را تضمین می‌کند.

اجرای پروژه‌های زیربنایی بزرگ، توسعۀ موفقیت‌آمیز ساختارهای حمل‌ونقل کلیۀ کشورهای عضو اتحادیۀ اقتصادی آوراسیا، تشکیل بازار مشترک خدمات حمل‌ونقل و فضای حمل‌ونقل واحد در اتحادیه را تضمین می‌کند. در چارچوب دستورکار دیجیتال (رقومی) کشورهای اتحادیۀ اقتصادی آوراسیا، توسعۀ حمل‌ونقل سریع و پرسرعت، سامانه‌های حمل‌و‌نقل و ناوبری هوشمند، وسایل نقلیۀ بدون سرنشین و ایجاد مناطق ترافیکی بدون سرنشین برنامه‌ریزی شده است. این امر باعث تسریع تحویل کالا، کاهش وزن بار در حمل‌ونقل و بهبود سطح خدمات عمومی می‌شود. در نتیجۀ کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، بهره‌وری نیروی کار و کیفیت زندگی شهروندان افزایش خواهد یافت. فن‌آوری‌های رقومی در تمام مراحل حمل‌ونقل کالا تطبیق خواهند شد.

هدف از اجرای سیاست هماهنگ حمل‌ونقل عبارت است از توسعۀ یکپارچگی در همۀ شیوه‌های حمل‌ونقل. فهرستی از پروژه‌های زیربنایی اصلی اتحادیه در زمینۀ حمل‌ونقل برای پیوند آوراسیا با کمربند اقتصادی جادۀ ابریشم با کشورهای «پنج» مورد توافق قرار گرفت. برای آزادسازی مرحله به مرحلۀ حمل‌ونقل مساحله (کابوتاژ) برای دورۀ ۲۰۱۶-۲۰۲۵ نیز برنامه‌ریزی شده است که طرح‌های تحویل کالا به کشورهای اتحادیۀ اقتصادی آوراسیا را ساده‌تر نموده و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.

استفاده از فن‌آوری‌های دیجیتال (رقومی) در زمینۀ حمل‌ونقل و اجرای پروژه‌های زیرساختی بزرگ، ضامن توسعۀ موفقیت‌آمیز ساختارهای حمل‌ونقل در همه کشورهای عضو اتحادیۀ اقتصادی آوراسیا است. این فرآیندها به شکل‌گیری یک بازار مشترک برای خدمات حمل‌ونقل و ایجاد یک فضای حمل‌ونقل واحد در اتحادیه کمک خواهد کرد.

منبع: وب‌سایت بنیاد فرهنگ راهبردی

۱۲ اردیبهشت- ثور ۱۴۰۲