پاشینیان تسلیم باکو شد

نخست وزیر ارمنستان حاضر به به‌رسمیت شناختن مرزهای آذربایجان در سال ۱۹۹۱ از جمله قره باغ شد.

نوشته راینهارد لاوترباخ
یونگه ولت
ترجمه حمید علوی

نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان با به رسمیت شناختن منطقه قره باغ کوهستانی به عنوان بخشی از آذربایجان موافقت کرد. وی روز سه شنبه در پارلمان از طرف آذربایجانی خواست تا مرزهای ارمنستان در پایان اتحاد جماهیر شوروی را به رسمیت بشناسد.
با این بیانیه، پاشینیان خطی بطلانی بر تلاش در نهایت ناموفق ارمنستان برای پیوستن جمهوری به رسمیت شناخته نشده بین المللی آرتساخ، که اکثر ساکنان آن ارمنی‌‌ هستند ، اما از نظر ارضی جدا از جمهوری ارمنستان یا سرزمین مادری است کشید.
رسیدن به این هدف به ویژه پس از جنگ ارمنستان و آذربایجان در پاییز ۲۰۲۰ عملا دست نیافتنی شده بود.
این امر برتری نظامی آذربایجان و متحدش ترکیه را آشکار کرده بود، بویژه که روسیه عملاً از نقش سنتی خود بعنوان ضامن امنیت ارمنستان دست شسته بود.
این موضوع در هفته‌های اخیر برجسته تر شد، زمانی که درگیری‌ها در منطقه مرزی و همچنین در موسوم به کریدور لاچین دوباره بدون دخالت نیروهای روسی مستقر در آنجا از اواخر سال ۲۰۲۰ آغاز و افزایش یافت.
این کریدور تنها راه ارتباطی بین ارمنستان و قره باغ کوهستانی است و از ۱۲ دسامبر توسط طرف جمهوری آذربایجان مسدود شده است.
باید دید پیشنهاد تسلیم شدن ارمنستان پذیرفته می شود یا خیر. الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان در واکنش به این موضوع گفت که پاشینیان مجبور شده اظهارات قبلی خود را تکرار کند.
عبارت «قره باغ متعلق به ارمنستان است – و نقطه»، با عبارت: «قره باغ متعلق به آذربایجان است – علامت تعجب!» جایگزین کنید.
علی اف با بی علاقگی درخواست پاشینیان مبنی بر اعطای حق تعیین سرنوشت به ارامنه ساکن در آرتساخ را رد کرد.
«ساکنان قره باغ کوهستانی «کاملاً آزاد» هستند یا شهروند آذربایجان شوند یا به دنبال مکان دیگری برای زندگی باشند.،» به عبارت دیگر:
وضعیت خودمختاری برای قره باغ کوهستانی که در زمان شوروی ایجاد شد، توسط طرف آذربایجان رعایت نمی‌شود.
نقطه عطف چرخش نگرش ارمنستان به مسئله قره باغ بدون پیامدهای ژئوپلیتیکی نیست.
نشانه هایی وجود دارد که نشان می دهد که این چرخش توسط ایالات متحده مهندسی شده است. یک روز قبل از بیانیه پاشینیان، یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا وارد ایروان شده بود و سپس قصد داشت به باکو سفر کند.
اگر ادامه این طرح منجر به رسمیت شناختن مرزهای دوجانبه و کنار نهادن اختلافات ارضی ارمنستان و آذربایجان شود، این نه تنها به درگیری پایان می دهد آنهم در کیری که به ندرت کسی خارج از منطقه آن را درک نمی کند. بلکه در اینجا یک پیروزی ژئوپلیتیکی بزرگتر برای ایالات متحده اتفاق خواهد افتاد:
«آنها نفوذ روسیه در ماوراء قفقاز را تضعیف خواهند کرد، بویژه پس از آنکه سیاست های محدود مسکو در دو سال گذشته در واقع عماا این کشور را در کنار طرف قوی تر یعنی باکو قرار داد.
به سخنان پاشینیان در توجیه اعلام تسلیم او توجه کنیم:

«آذربایجان به دلیل ثروت نفت و گاز خود برای طرف‌های ذینفع در منطقه به شریکی مهم و معتبر تر تبدیل شده است و ارمنستان باید این واقعیت را قبول کند و هزینه آن را بپردازد.»
چرخش پاشینیان به رئالیسم ژئوپلیتیکی همزمان با تلاش برای عادی سازی روابط با ترکیه صورت میگیرد.
چند هفته پیش از آرارات میرسویان وزیر امور خارجه ارمنستان برای گفتگو در آنکارا مورد استقبال قرار گرفت .
ترکیه در اوایل ماه فوریه تنها گذرگاه مرزی بین دو کشور را برای ارسال کمک‌های ارمنی به قربانیان زلزله در منطقه مرزی ترکیه و سوریه باز کرد.
ارمنستان این گام کوچک را با این امید مرتبط کرد که امکان بازگشایی این گذرگاه مرزی برای گردشگران کشورهای ثالث – یعنی نه گردشگران ترک‌ و نه ارمنی‌ها – قبل از تابستان میسر شود.
روابط ترکیه و ارمنستان برای چندین دهه به دلیل نسل کشی ارامنه توسط امپراتوری عثمانی در طول جنگ جهانی اول تیره شد.
طنز تاریخی این اتفاقات جدید این است که شور و هیجانی که باعث شده بود ناسیونالیست های ارمنی در اواخر دهه ۱۹۸۰ به قره باغ کوهستانی دست یابند، تحت تأثیر تحریک و پشتیبانی مهاجران ارمنی در ایالات متحده، در کنار دیگر نقاط جهان، به شدت اوج گرفته بود.
آنچه در آن زمان اتحاد جماهیر شوروی را تضعیف کرد و ارمنستان را به آغوش روسیه فرستاد، اکنون به نفع طرف مقابل وارد عمل شده و از طریق تنش زدایی آنهم با میانجیگری آمریکا، به یک دستاورد پایدار در منطقه بنفع ایالات متحده تبدیل خواهد شد.