نسل جدید سلاح‌های شیمیایی آمریکا

ولادیمیر پراخواتیلوف (VLADIMIR PROKHVATILOV)

ا. م. شیری

به گفتۀ ارتش روسیه، در آمریکا کار تحقیقات بر روی سلاح‌های شیمیایی و مطالعه در مورد ترکیبات فسفری فوق سمّی بطور مخفیانه انجام می‌شود.

ترکیبات فسفری فوق سمّی یک گروه رایج از ترکیبات مورد استفاده به عنوان حشره‌کش‌های خانگی و کشاورزی و همچنین، عوامل جنگ شیمیایی است. رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از: دی کلرووس، تیوفوس، کلروفوس، کاربوفوس، متافوس، پیروفوس، سارین، سومان، وی ایکس. سمّیت داروها بسیار متفاوت است.

ترکیبات فسفره‌های صنعتی سمّوم عصبی هستند که در اولین ساعات تماس باعث مرگ می‌شوند. ترکیبات فسفری فوق سمّی با تأثیر بر روی دستگاه مرکزی اعصاب، می‌تواند باعث تشنج، از دست دادن حساسیت به نور، از دست دادن تعادل، اختلال حواس، از دست دادن خواب و اغما شود. سمّ می‌تواند به راحتی از طریق پوست، معده یا مجاری تنفسی وارد بدن شود.

عناصرجنگی مواد سمّی گروه ترکیبات فسفری فوق سمّی برای اولین بار در سال ۱۹۳۶ در آلمان ترکیب شدند و طبق کنوانسیون تسلیحات شیمیایی ۱۹۹۳ تولید و نگهداری آن‌ها منع شده است. بیشترین مقدار در زرادخانه‌های اتحاد شوروی و ایالات متحدۀ آمریکا ذخیره شده بود. روسیه در سال ۲۰۱۷ ذخایر تسلیحات شیمیایی خود را به طور کامل از بین برد، اما ایالات متحده قول داد زرادخانۀ خود را تا سال ۲۰۲۳ بطور کامل نابود کند.

در نیروهای مسلح ایالات متحده، راکت‌های ۱۱۵ میلی متری ام ۵۵ به عنوان وسیلۀ نقلیۀ انتقال مواد سمّی فلج‌کنندۀ اعصاب مورد استفاده قرار گرفت. شلیک آن‌ها از پرتابگر ام ۹۱ یدکش که مخصوص این کار طراحی شده بود، انجام شد. رگبار یک جنگ‌افزار متشکل از هشت تجهیزات این چنینی قادر است غلظت کشنده‌ای از مواد سمّی را در مساحت حداقل ۵۰ هکتار ایجاد کند.

نیروی هوایی قادر است مواد سمّی را به مساحت بسیار بزرگتر منتقل کند. توانایی‌های رزمی یک اسکادران بمب‌افکن بی-۵۲د در هنگام استفاده از همین بمب‌ها به ۱۷ کیلومتر مربع می‌رسد.

وزارت دفاع ایالات متحده در تارخ ۱۹ ماه مه ۲۰۲۲، از انهدام آخرین موشک ام ۵۵ در زرادخانۀ ایالات متحده با کلاهک عامل فلج‌کنندۀ اعصاب وی ایکس خبر داد.

پنتاگون گزارش داد که «ایالات متحده در حال حرکت به سمت نابودی کامل تسلیحات شیمیایی خود تا ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۳ است. انهدام موشک‌های موشک ام ۵۵ در انبار بلوگراس ارتش از ۹ ژوئیه ۲۰۲۱ آغاز شد… سازمان جایگزین تسلیحات شیمیایی مسئول انهدام ایمن و زیست محیطی، تسلیحات شیمیایی باقیمانده در انبارهای ایالات متحده است که در انبار شیمیایی پوئبلو ارتش ایالات متحده در کلرادو و انبار بلوگراس در کنتاکی ذخیره شده است».

با این حال، شرکت‌های جایگزین تسلیحات شیمیایی اجازه ندارند بدانند شیمیدان‌های نظامی ایالات متحده چگونه تعهد خود را برای محو کامل سلاح‌های شیمیایی انجام می‌دهند. بنابراین، آن‌ها چیزی برای پنهان کردن دارند.

گزارش پنتاگون نشان نمی‌دهد که سازمان منع تسلیحات شیمیایی انهدام آخرین موشک را تأئید کرده است. ایگور نیکولین، عضو سابق کمیسیون تسلیحات بیولوژیکی سازمان ملل متحد، به رسانه‌‌های روسی گفت که انهدام سلاح‌های شیمیایی بدون نظارت و تأئید سازمان منع سلاح‌های شیمیایی، نابودسازی محسوب نمی‌شود.

این کارشناس روس همچنین با ابراز تردید درباره بی‌طرفی سازمان منع سلاح‌های شیمیایی گفت: «سازمان منع سلاح‌های شیمیایی وظایف نظارتی خود را حفظ می‌کند. در مورد بی‌طرفی، من حرف برای گفتن دارم. آن‌ها مأموریت دارند که نابودی سلاح‌های شیمیایی را کنترل کنند… آمریکا در عراق از گلوله‌های فسفری استفاده کرد، اما برای این سازمان اهمیتی نداشت، اسرائیل هم از آن‌ها استفاده کرد. برخی می‌‌توانند، برخی نمی‌‌توانند».

کنوانسیون منع سلاح‌های شیمیایی در سال ۱۹۹۷ لازم الاجرا شد. در روسیه، آخرین مهمات سلاح‌های شیمیایی در سپتامبر ۲۰۱۷ منهدم شد. بازرسان سازمان منع سلاح‌های شیمیایی تأئید کردند که مسکو به تعهدات خود به طور کامل عمل کرده است. از سوی دیگر، پنتاگون چندین بار پایان برنامۀ حذف زرادخانه مواد سمّی خود را به تعویق انداخته است: از سال ۲۰۰۷ به ۲۰۱۲، سپس به ۲۰۱۷، به ۲۰۲۱ و در نهایت به ۲۰۲۳.

ایالات متحده بارها و بدون مدرک روسیه و سوریه را به استفاده از سلاح‌های شیمیایی در عملیات علیه شبه‌نظامیان متهم کرده است. اما در اکتبر ۲۰۱۸، ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا با استفاده از فسفر سفید به شهر هجین سوریه حمله کرد. در اوایل سپتامبر همان سال، مرکز روسیه برای آشتی طرف‌های متخاصم در سوریه گزارش داد که دو فروند هواپیمای اف-۱۵ آمریکایی با مهمات فسفری به هجین حمله کرد.

در نوامبر ۲۰۱۹، ویکی‌لیکس ایمیلی از یکی از شرکت‌کنندگان در مأموریت راستی آزمایی استفاده از سلاح‌های شیمیایی در شهر دومای سوریه منتشر کرد. نویسندۀ نامه عمیق‌ترین نگرانی خود را در مورد وجود ارزیابی‌های عمدی و مغرضانه در نسخۀ ویرایش‌شدۀ گزارش سازمان منع سلاح‌های شیمیایی ابراز می‌کند.

نویسندۀ نامه ادعا می‌کند که نسخۀ ویرایش‌شدۀ گزارش واقعیت‌هایی را که او و همکارانش در صحنه پیدا کرده‌اند، به اشتباه بیان می‌کند. در این نامه آمده است که موارد کلیدی باقی‌مانده در نسخۀ ویرایش‌شده «به چیزی کاملاً متفاوت از متن اصلی گزارش تبدیل شده است».

به گفتۀ ویکی‌لیکس، جعل گزارش سازمان منع سلاح‌های شیمیایی به دستور دفتر مدیر کل این سازمان، دیپلمات ترکیه‌ای، احمد اوزومجو انجام شده است.

آمریکا در استفاده از سلاح‌های شیمیایی پیشرو جهان است. در طول جنگ در جنوب شرقی آسیا به مدت سیزده سال از سال ۱۹۶۰، پنتاگون یک «جنگ اکولوژیک» به راه انداخت و باعث تغییر در محیط زیستی از طریق استفاده از برگ‌زدا‌ها و علف‌کش‌ها برای از بین بردن گیاهان و جانوران شد.

ارتش ایالات متحده در قلمرو ویتنام، لائوس، کامبوج و تایلند از مواد سمّی مختلف، شامل علف‌کش‌ها، برگ‌زداها و محلول‌های آتش‌زای بسیار سمّی استفاده کرد. به گفتۀ آکادمی ملی علوم ایالات متحده، تا سال ۱۹۷۰، هواپیماهای آمریکایی ۷۱.۹۲۱ تن علف‌کش و برگ زدا در ویتنام جنوبی رها کردند. این رقم شامل ۴۲.۴۷۲ تن ماده نارنجی به نام عامل نارنجی است که حاوی ناخالصی‌های دیوپسین است که یک سمّ قوی علیه انسان و حیوانات است. آمریکایی‌ها علاوه بر «علف‌کش‌های تاکتیکی»، از بمب‌های ناپالم نیز استفاده می‌کردند. ارتش ایالات متحده همچنین به گستردگی از بمب‌های ناپالمی استفاده می‌کرد که به طور خود به خود در هوای آزاد مشتعل می‌شدند.

سال‌های طولانی جنگ خونین در جنوب شرقی آسیا «ننگ آمریکا» تلقی می‌شد. به گفته منابع ما، اکنون پنتاگون به روش‌های قبلی، اما بر پایۀ آخرین پیشرفت‌ها در شیمی نظامی بازگشته است.

به گفتۀ کارشناسان نظامی بلاروس، ایالات متحده سال‌ها مخفیانه برای ساخت سیستم‌های مزدوج سلاح‌های شیمیایی که به عنوان بدیل امیدوارکننده برای سلاح‌های هسته‌ای محسوب می‌شود، کار می‌کند.

آزمایشگاه‌های مخفی پنتاگون برنامه‌های جدیدی برای «تسلیح مجدد شیمیایی» تنظیم کرده‌اند که از آخرین پیشرفت‌های علم شیمی، بیوشیمی و سمّ‌شناسی استفاده می‌کنند. تولید نسل جدید مواد سمّی با سمّیت بسیار بالا در حال انجام است. گازهای-وی (Vi)، فلج‌کنندۀ اعصاب، سارین و سومان، داروهای روان‌گردان، محرک‌ها و انواع دیگر تأثیرگذاری جزو سلاح‌های «دیروز» محسوب می‌شوند.

به عقیدۀ کارشناسان نظامی روسیه، مهمات شیمیایی فوق سمّی جفتی ساخته شده توسط ایالات متحده می‌تواند برای تحریکات در خاک اوکراین استفاده شود تا نیروهای مسلح روسیه را مقصر آن جلوه دهند.

منبع: بنیاد فرهنگ راهبردی

۲۲ فروردین- حمل ۱۴۰۲