نخست وزیر ارمنستان، نیکول پاشینیان، دست به رفتارهای عجیب و گرفتن تصمیمات کم اهمیت اما جنجالی گرفت:
او از شرکت در رزمایش های سازمان پیمان امنیت جمعی امتناع ورزید و اشاره کرد که نیروهای حافظ صلح روسیه در قفقاز جنوبی می توانند با نیروهای سازمان ملل جایگزین شوند.
چرا تمایل پاشینیان برای کاهش نفوذ مسکو در منطقه و سپردن حل و فصل مشکلات ایروان با باکو و آنکارا به غرب، ارمنستان را در معرض خطر از دست دادن دولت قرار می دهد؟

تحلیلی از گئورگ میرزایان
ترجمه یاسمین نازاروآ برای مجله هفته
منبع روزنامه اقتصادی روسیه

نیکول پاشینیان اخیراً اعلام کرد که ارمنستان رزمایش CSTO «برادری ناگسستنی ۲۰۲۳» را که برای این ماه برنامه ریزی شده و قرار بود در خاک ارمنستان برگزار شود، برگزار نخواهد کرد.
این بیانیه در ارتباط با ابراز نارضایتی از مواضع روسیه در مورد کریدور لاچین (منطقه مسئولیت نیروهای حافظ صلح روسیه است که در واقع توسط به اصطلاح محیط بانان آذربایجان و محاصره قره باغ کوهستانی تصرف شده است.) صادر شد.
پاشینیان همچنین دورنمای ماموریت آتی صلحبانی روسیه در قره باغ کوهستانی (که ممکن است به جای روس ها از حافظان صلح سازمان ملل دعوت کند) را مطرح کرد و به این ترتیب حضور نظامی روسیه در خاک ارمنستان را زیر سوال برد.
اخیراً آذربایجان اقدامات جنگ افروزانه خود را با ترس از تدارک اقدامات تهاجمی مشترک ارمنستان و روسیه علیه آذربایجان با تماس های غرب توجیه کرد.
پاشینیان در سخنانی مدعی شد، در شرایط سکوت همکاران روسی، حضور نظامی روسیه در ارمنستان نه تنها تضمینی برای امنیت ارمنستان به نظر نمی رسد، بلکه برعکس تهدیدی برای امنیت جمهوری است.
سخنان پاشینیان نتیجه منطقی دو جریان است.
اولین مورد، سیاست سیستماتیک آذربایجان و ترکیه برای تضعیف روند صلح قره باغ است، که هم بعد تاکتیکی و هم بعد استراتژیک دارد.
از نظر تاکتیکی، آذربایجان از تمرکز نیروهای روسیه در منطقه عملیات ویژه نظامی برای معکوس کردن نتیجه پیروزمندانه جنگ دوم قره باغ استفاده می کند. به ویژه، آنها تلاش می کنند تا بخشی از قره باغ کوهستانی را که توسط مسکو حفظ شده است را با مجبور کردن ارامنه آنجا به ترک خانه های خود محاصره کنند. ظاهرا آذربایجان بر این باور است که مسکو مانع چنین سیاستی نخواهد شد.
«روسیه که درگیر درگیری در اوکراین است و با تشدید رویارویی با غرب مواجه است، در اینجا و اکنون بیشتر به طرف آنکارای و باکو وابسته است.»
سرگئی مارکدونوف، کارشناس علوم سیاسی، می گوید.
از منظر استراتژیک، هدف سیاست ترکیه شکستن اتحاد روسیه و ارمنستان و بیرون راندن روسیه از قلمرو قفقاز جنوبی است.
پس از اتمام عملیات ویژه، روسیه باید با اوضاع به طور عمیق برخورد کند.
با این حال، اگر روسیه اکنون از ارمنستان رانده شود، حضور خود در منطقه و به همراه آن فرصت مقابله با این موضوع را از دست خواهد داد.
هایک خلاتیان، روزنامه نگار ارمنی به Vsglyad میگوید.
لازم به تذکر است که با کمک حاکمان منطقه و به تحریک طرف آذربایجان، تلاش برای بیرون راندن روسیه از ارمنستان در حال انجام است.
«کنترل از راه دور احساسات ضد روسی در ارمنستان اکنون در دست باکو است. آذربایجان با اقدامات خود سعی دارد روسیه را در چشم جامعه ارمنستان بدنام کند تا در روابط دوجانبه تفرقه ایجاد کند. می توان فکر کرد که برخلاف شهروندان عادی، رهبری ارمنستان باید با پیچیدگی های ژئوپلیتیک آشنا باشد.
و آنها باید درک کند که گسست در روابط روسیه و ارمنستان مشکلاتی را برای مسکو ایجاد می کند، اما این یک فاجعه واقعی برای ارمنستان خواهد بود، نتیجه آن مساوی با از دست دادن حاکمیت در ارمنستان است.
اما یک روند دوم وجود دارد.
به گفته برخی کارشناسان، خود دولت پاشینیان ممکن است علاقه مند به بیرون راندن روسیه از ارمنستان باشد.
تا حدی به دلایل شخصی نخست‌وزیر (قبل از روی کار آمدن او با CSTO و ادغام اوراسیا مخالف بود)، آنهم با هدف برآورده کردن تمناهای آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها، که نخست‌وزیر کنونی ارمنستان از آنها الگوبرداری میکند.

«تصمیماتی مبنی بر اینکه ارمنستان هیچ کاری در رابطه با سازمان پیمان امنیت جمعی انجام نخواهد داد، به هیچ وجه ارمنستان را تقویت نمی‌کند. این فقط نشان می دهد که دولت پاشینیان در تلاش برای جذب غرب به منطقه، یک مسیر خائنانه را نسبت به متحد خود دنبال می کند. به امید اینکه غرب، آمریکا و فرانسه مسئله ترکیه و آذربایجان را از سر راه بردارند. اما آنها هرگز این کار را نکردند و نخواهند کرد. زیرا تنها چیزی که برای آنها به خصوص برای آمریکا مهم است، بیرون راندن روسیه از منطقه است. هر چیز دیگر – سرنوشت جمعیت ارمنی و قره باغ کوهستانی – برای آنها چندان جالب نیست. کنستانتین زاتولین، معاون اول کمیته دومای دولتی در CIS و روابط با شهروندان روسیه در خارج از کشور گفت. من شک دارم که صلح‌بانان دیگری وجود داشته باشند. غرب با حضور آنها موافقت کند و آذربایجان اجازه آنرا بدهد.»
خلاطیان موافق است.
به هر حال، فرانسه و ایالات متحده (که در حرف از ایروان حمایت می کنند) می توانند از تبلیغات (به ویژه از طریق رسانه های ضد روسی) برای مطرح کردن خود به عنوان جایگزینی مناسب برای حافظان صلح روسی در ارمنستان استفاده کنند.
مردم با انتخابی روبرو می شوند که در واقعیت وجود ندارد و بر این اساس خواستار خروج نیروهای روسیه و ساختارهای یکپارچه آنها از ارمنستان می شود.
مسکو از این موضوع آگاه است، اما در حال حاضر سعی می کنند از تشدید تنش جلوگیری کنند.
این اظهارات نخست وزیر ارمنستان کاملا تازه است.
«من فکر می کنم که همکاران از طریق CSTO در تماس خواهند بود و جزئیات موضع ارمنستان را روشن خواهند کرد. (…) در هر صورت، ارمنستان متحد بسیار نزدیک ما است و ما به گفت وگوها، از جمله در مورد موضوعاتی که اکنون بسیار پیچیده به نظر می رسند، ادامه خواهیم داد.»
با این حال، جبهه های دیگری نیز وجود دارد که نسبتاً از قره باغ کوهستانی دور هستند، که رفتار می تواند تحت تأثیر ایروان و باکو باشد.
هرچه عملیات ویژه نظامی روسیه در اوکراین موفقیت آمیزتر باشد، دشمنان مسکو در قفقاز جنوبی محتاط تر خواهند بود.
چرا که برنامه ریزی علیه روسیه به این امید که قدرت پیگیری این طرح ها را نداشته باشد
درک این نکته کاملاً ضروری است که روسیه پس از پیروزی قطعاً به همه کسانی که سعی در زمانی که روسیه نیاز به کمک داشت دست به سوء استفاده از «فرصت» پیش آمده زدند پاسخ خواهد داد. اتفاقاً این فقط در مورد ارمنستان و آذربایجان صدق نمی کند.