ضربه به منافع ملی از درون
مجلۀ دانش و اميد

روز چهارشنبه سی آذر ماه ۱۴۰۱، روزنامۀ اطلاعات گزارشی از یک میزگرد منتشر کرد. در این میزگرد، علاءالدین بروجردی –رئیس اسبق کمیتۀ امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس- و محمد حسین ملائک –سفیر پیشین ایران در چین- به بیان نقطه نظرات خود، پیرامون مواضع اخیر چین و مناسبات آن کشور با کشورهای عرب حوزۀ خلیج فارس پرداختند.
شرکت کنندگان، ابتدا دلگیری خود را از رویکرد چین نسبت به مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه – مبنی بر تشویق طرفین بر مذاکره برای حل نهایی مناقشه- اعلام داشتند. گویی انتظار داشتند که کشور چین، به نیابت از ایران وارد درگیری با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس شده و بر مالکیت ایران پافشاری کند.
آنان هیچ انتقادی نسبت به سیاست‌های ایران که هيچ تلاشي براي پيشبرد امر مذاکره برای اثبات حقانیت ایران نمي‌کند، نداشتند.
آنان حتی نسبت به کاربرد نام «خلیج» به‌جای «خلیج فارس» در بیانیه‌های مشترک اعتراض داشتند، اما فراموش کردند یادآوری کنند که برای دهه‌ها که امپریالیست‌های بریتانیایی و آمریکایی، نام «خلیج فارس» را در اسناد خود به‌رسمیت شناخته‌اند اما در همان حال، هرجا که منافع‌شان اقتضا کرده است، در سواحل آن نیرو پیاده کردند (سال ۱۲۳۶) تا ایران را وادار به واگذاری هرات کنند؛ ناوهای جنگی خود را به بصره (سال ۱۳۲۵) و آبادان (۱۳۳۰) اعزام کردند تا اعتصاب کارگران نفت و جنبش ملی کردن نفت ایران را به خاک‌وخون بکشانند؛ بحرین را پس از ۱۵۰ سال اشغال نظامی، از ایران جدا کردند؛ هواپیمای مسافربری را با سرنشینانش بر فراز همین خلیج فارس سرنگون کردند؛ سکوهای نفتی را در آب‌های خلیج فارس نابود کردند؛ کشتی‌های نفت‌کش را به آتش کشیدند؛ کشتی‌های تجاری و نفتی را در دهانۀ خلیج فارس توقیف کردند؛ سپاه واکنش سریع را به خلیج فارس اعزام کردند؛ ناوهای غول پیکرشان را به جولان درآوردند؛ و غيره.
آنان «خلیج فارس» را به دروازۀ تسلط بر ایران و تجاوز به حاکمیت ملی ما تبدیل کردند. اینک که قدرتی فرامنطقه‌ای بدون به‌کار بردن پسوند «فارس» پس از نام خليج، اقدام به برقراری مناسبات صلح‌آمیز و با هدف برد-برد و توسعۀ منطقه کرده است، برای مذمت آن و دادن «هشدار»، صدها صفحه در مطبوعات ایران مي‌نويسند و اقدامات دیپلماتیک متعدد برای تذکر به دولت خطاکار صورت مي‌دهند.
شرکت‌کنندگان پس از ابراز انتقاد خود، در مرحلۀ دوم به نقد منصفانه (و البته تا حدودی سرپوشیده) مواضع ایران پرداختند. آنان با اعلام اینکه «هیچ‌گونه صحنۀ سیاهی در رابطۀ دو کشور، از گذشته‌ها تاکنون وجود نداشته است» و «منحنی سابقۀ روابط با کشور چین، همیشه سیر صعودی داشته است»، به‌شدت کارشکنی شخصیت‌های ضد چینی ایرانی در پست‌های کلیدی را محکوم کردند.
آنان لیستی بالابلند از تسهیلات پیشنهادی کشور چین برای توسعۀ زیرساخت‌های کشور، اعطای اعتبارات کلان بدون پیش‌شرط‌های سیاسی و اسارت‌آور (برخلاف مدل‌های پیشنهادی صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی)، سرمایه‌گذاری‌های سودآور برای دو طرف بر مبنای سند تفاهم ۲۵ سالۀ پر سروصدایی که با دخالت‌های مؤثر نیروهای ضد توسعه در حاکمیت، عقیم مانده است، ارائه کردند.
در پایان این نشست، مدیر جلسه که خود از مسئولان سابق کشور است، چنین جمع‌بندی کرد: «بعد از اعلام قرارداد ۲۵ ساله، هجمه داخلی و خارجی سنگینی ایجاد شد. شما الآن اصلاً چنین چیزی را در مورد عربستان نمی‌بینید در حالی که ابعاد و حجم قرارداد عربستان بیشتر است … نیاز به یک جلسه بحث و نظر داریم تا بدانیم چرا یک جریان تولید محتوای رسانه‌ای به صورت مستمر و منظم و با کلید واژه‌های خاص به زبان‌های مختلف، برای مخاطب‌های مختلف تولید محتوا می‌کند. از متهم‌سازی، ایجاد ابهام، تشکیک و …
نمی‌توان گفت این موضوع رسانه‌ای واکنشی بود؛ بلکه کاملاً کنشی بود و طراحی و برنامه داشت. با ادبیات و کلیدواژه‌های متعدد تولید محتوا می‌کرد. وقتی قرار است مخاطب قانع شود، لازم است محتوای پرتکرار و پرحجم تولید شود و بعد هم کلیدواژه‌سازی و کانون هدف مشخص شود، که این جریان همه اینها را داشت.»
مطالعه نظرات شرکت‌کنندگان در این نشست، حکایت از فاجعه‌ای دارد که در بیش از سه دهه گذشته در عرصه سیاست‌گذاری‌های کلان کشور در جریان است و نتیجه آن تعمیق هرچه بیشتر بحران اقتصادی و پیامدهای فلاکت‌بار آن بوده است. بخش اعظم بورژوازي تجاري، به تجارت خارجي وابسته است و از توسعۀ بازار داخلي مي‌هراسد. سرمايۀ مالي نيز هيچ سودي از توسعۀ درون‌زاي ايرانِ صنعتي‌زدوده شده، نمي‌برد. اين دو قشر از طبقۀ حاکمه، دشمن استحکام و گسترش زيرساخت‌هاي حياتي ايران هستند. هم‌اينان دو پايۀ اقتصادي نئوليبراليسم ايراني‌اند. بدون خلع اينان از قدرت، راه رشد ايران مسدود است.

برای مطالعۀ متن کامل گفت‌وگو، به آدرس زیر مراجعه کنید:

https://www.ettelaat.com/archives/662920#gsc.tab=0