هشدار اقتصاددان انگلیسی؛ آمریکا و اروپا در سراشیب ناگزیر رکود اقتصادی

گلوبال تایمز
«کالین اسپیکمن» اقتصاددانی انگلیسی و استاد بین‌المللی متخصص در حوزه چین طی یادداشتی در روزنامه «چاینا دیلی» تحت عنوان «این بار رکود اقتصادی فرق دارد» به بررسی اوضاع نابسامان اقتصادی در جهان به‌ویژه در کشورهای غربی پرداخته است.

در نشست اخیر «صندوق بین‌المللی پول» هشدارهایی درباره وقوع رکود اقتصادی در میان کشورهای غربی صادر شد. ایالات متحده تابستان امسال وارد رکود شد و «بانک مرکزی انگلیس» به تازگی تایید کرد که بریتانیا با دو سال رکورد مواجه می‌شود. انتظار می‌رود آلمان نیز اوایل سال 2023 دچار رکود اقتصادی شود و دیگر کشورهای غربی نیز به همین منوال وارد رکود خواهند شد.

مردم دنیا پیش از این هم رکودهای اقتصادی را چشیده‌اند و مهم‌ترین آن پس از بحران مالی جهانی 2008 به وقوع پیوست اما این بار فرق می‌کند. هیچ رکودی خوشایند نیست اما گاهی اوقات باعث اصلاحات مفید برای قیمت‌های نجومی مسکن و حباب‌های دارایی در بازارهای مالی می‌شود.

شهروندان کمی در تنگنا قرار می‌گیرند اما معمولا هزینه‌های خود را با کاهش سفرهای خارجی تفریحی، رفتن به رستوران‌های لوکس، تعویق خرید گوشی همراه جدید یا یک خودروی جدید و پایین آوردن هدف‌های پس انداز خود، تنظیم می‌کنند.

این بار اوضاع متفاوت به نظر می‌رسد. سه نیاز اساسی غذا، گرمایش (در فصل زمستان) و در برخی نقاط محلی برای زندگی، همگی در معرض تهدید قرار دارند. ما شاهد افزایش سرسام آوری در قیمت غذا بوده‌ایم و شمار زیادی از خانواده‌ها سراغ مراکز خیریه غذا می‌روند.

دولت‌های غربی در حال افزایش یارانه اختصاصی به قیمت‌های بالای انرژی هستند و کاربران بیشتر و بیشتری در حال فرو رفتن در بدهی هستند. افزایش‌های چشمگیر در نرخ‌های بهره در حال آسیب زدن به کسانی است که وام‌های مسکن با نرخ بهره متغیر گرفته‌اند و متعاقب آن هزینه اجاره بها نیز افزایش داشته است.

واقعا باورش سخت است که ببینیم بعد از دهه‌ها پیشرفت اقتصادی، پیشرفت‌های فناوری و توسعه کلی چشمگیر در اقتصاد جهانی، زندگی تا این اندازه در بسیاری از اقتصادهای پیش رو، برای کم در آمدها و کسانی که در آمد متوسط دارند، سخت شده باشد.

این مساله احتمالا باید به عنوان یک کیفرخواست علیه سرمایه‌داری بدون محدودیت تلقی کنیم، به ویژه در اقتصادهای غربی که به نظر می‌رسد به شکلی واقعی ثروتمند‌ان پولدارتر می‌شوند و فقیران، فقیرتر.

واقعیت امروز کشورهای غربی در تضادی آشکار با دو دهه قبل در چین و دیگر کشورهای آسیایی قرار دارد. طی بیست و چند سال گذشته یعنی زمانی که چین به «سازمان تجارت جهانی» پیوسته، این کشور رشد اقتصادی چشمگیری را به دست آورده، گاهی اوقات رشد دورقمی، که معمولا دستکم هشت درصد بود و هنوز هم با توجه به چالش‌‌های بزرگ جهانی با قدرت به پیش می‌رود.

شایان توجه این است که چین از این رشد برای تضمین شرایط زندگی فقیرترین قشر جامعه بهره برده و کمک کرده تا آنها از فقر رهایی یابند و به هدف تامین شرایط برای زندگی نسبتا مرفا بیشتر شهروندان موفق بوده است. چین در دوره‌ای که این بحران اقتصادی گریبان اقتصادهای غربی را گرفته موفق شده تا نرخ تورم خود را حدود 2.5 درصد نگه دارد و حتی قادر بوده نرخ بهره را پایین بیاورد و این در حالی است که کشورهای غربی در فواصل متناوب در حال افزایش نرخ تورم خود هستند.

مقابله با تاثیر منفی بی سابقه بر نیازهای اساسی معیشتی ناشی از رکود در کشورهای غربی به سیاست‌های قاطعانه احتیاج دارد و ما به راه‌حل‌های کوتاه مدت نیاز داریم و نباید این جمله معروف «جان مینارد کینز» اقتصاددان مشهور را فراموش کنیم که گفته «در بلند مدت همه ما مرده‌ایم».

او در دهه 1930 با پیامی آشکار و بدون ابهام بیان کرد که سطح عمومی تولید و اشتغال را هیچ دست نامرئی به تعادل نمی‌رساند و اگر بخواهیم به امید آن باشیم که شاید زمان ما را به تعادل برساند زنده نخواهیم بود. درواقع کینز جمله «در بلندمدت همه ما مرده‌ایم» را در انتقاد از کسانی گفته بود که فکر می‌کردند، تورم درنهایت به‌خودی‌خود و بدون هیچ‌ سیاست دولتی حل می‌شود و به تعادل می‌رسیم.

نکته مهم این است که آسیب‌پذیرترین قشرهای جامعه در کشورهای غربی اکنون باید تحت محافظت و پشتیبانی قرار بگیرند.