چندجانبه گرایی جدید

بحث عمومی سازمان ملل
نوشته یورگ کروناور
یونگه وات
حمید علوی
مجله هفته

وقتی سوبراهمانیام جایشانکار صحبت می کند، مفید است که با دقت گوش کنید. وزیر امور خارجه هند روز شنبه در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، اندکی پس از همتایان خود از چین و روسیه سخنرانی کرد.

او با یادآوری اینکه کشورش هفتاد و پنجمین سالگرد استقلال خود را تنها چند هفته پیش جشن گرفته است، تاکید کرد که کار “برای رهایی ما از ذهنیت استعماری” ادامه خواهد یافت.

البته، این امر به یک مؤلفه خارجی نیز نیاز دارد: «چندجانبه‌گرایی اصلاح‌شده» – نوعی که در آن مستعمرات سابق به جایگاه اربابان استعماری سابق تنزل نمی‌دهند، بلکه منافع خود را با صدای خودشان نمایندگی می‌کنند و از این طریق یک حالت مستقل به دست می‌آورندو به موقعیتی  راس نظم جهانی بدست می‌آورد.
سخنانی که جایشانکار بر زبان میراند، کلمات توخالی نبود، بلکه توصیف دقیقی بود از آنچه در حال حاضر، حداقل تا حدی، در مبارزات جهانی پیرامون جنگ اوکراین اتفاق می افتد.
منافع اصلی مستعمرات سابق به وضوح مشهود است. جنگ و جنگ اقتصادی که غرب به آن پاسخ می دهد، قیمت انرژی و مواد غذایی را به طور چشمگیری افزایش می دهد.
و این بیشترین ضربه را به کشورهای نوظهور و در حال توسعه در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین وارد می کنند.
جیشانکار و وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، زمانی که خواستار پایان جنگ در اوکراین و شروع سریع مذاکرات شدند، در نیویورک کاملاً به نفع خود عمل کردند.
وانگ با خطاب به روسیه و غرب تامین کننده تسلیحات اوکراین هشدار داد: “جنگ فقط جعبه پاندورا را باز می کند.”
به هر دوی شما: چندجانبه گرایی جدید، که هم جیشانکار و هم وانگ در نیویورک درباره آن صحبت کردند، با هر شکل گیری بلوک، از جمله تشکیل بلوک سفت و سخت از سوی مسکو در برابر غرب، مخالف است.
در نهایت، خواسته این دو کشور یک چند قطبی و چند جانبه گرایی واقعی است.
رویکردها به چنین چندقطبی در چند روز گذشته چندین بار در نیویورک مطرح شده است.
نانا آکوفو آدو، رئیس جمهور غنا، در سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل، از قوام نکرومه، اولین رئیس جمهور کشورش را که زمانی پیشنهاد ایجاد ایالات متحده آفریقا را برای دادن وزن و صدایی در جهان به این قاره استثمار شده پیشنهاد کرد، تمجید کرد.
اتحادیه آفریقا (AU) تاکنون توانسته موضع خود را در مورد جنگ اوکراین حفظ کند. نانا آکوفو آدو به نیاز برای  وحدت و همبستگی بیشتر تاکید کرد.
جوزف بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به نوبه‌ی خود، – خطاب به جهان غیرغربی – برای پذیرش کشورهای جدید، طبعا تا حد امکان نزدیک به ایالات متحده، به‌عنوان اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل تبلیغ کرد.
سرگئی لاوروف، دیپلمات ارشد روسیه به این طرح پیوست و به طور خاص هند، برزیل و یک دفتر نمایندگی برای آفریقا را پیشنهاد کرد.
اگر این کشورها بتوانند در درازمدت از چنگال قدرت های استعماری سابق خلاص شوند، اکثریت غربی در میان اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد احتمالاً توسعه یافته از بین می رفت.
مبارزه بسیار پیچیده برای این امر در حال حاضر در حال انجام است – با یک نتیجه‌ای نا روشن.