شانگهای به مثابه وزنه متقابل غرب جمعی.

اتحاد کشورهای سازمان همکاری شانگهای در حال رشد است. عضو جدید ایران. پیوستن کشورهای عربی در آینده.

نوشته یورگ کروناور

ترجمه مینا صابری

مجله هفته

مذاکرات دوجانبه

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه نیز روز پنجشنبه برای نشست امسال سازمان همکاری شانگهای وارد سمرقند شد – این شاهدی غیر قابل انکار مبنی بر عدم موفقیت تلاش های غرب برای منزوی کردن کامل روسیه در سراسر جهان است.
پوتین روز پنجشنبه در حاشیه این اجلاس با شی جین پینگ رئیس جمهور چین دیدار کرد.
در طول این گفتگو، او اظهار داشت که می تواند “سوالات و نگرانی های” چین در مورد جنگ اوکراین را درک کند و می خواهد “موضع” روسیه را “توضیح دهد”.
او از پکن به دلیل “موضع متعادل” در مورد جنگ اوکراین تشکر کرد.
چین از مسکو در برابر غرب حمایت می کند، اما بارها از حمله به اوکراین انتقاد کرده و برای راه حلی از طریق مذاکره فشار می آورد.
پوتین با اشاره به غرب گفت که تلاش ها برای ایجاد «جهان تک قطبی» «شکل کاملاً زشت» به خود گرفته و «کاملاً غیرقابل قبول» است.
شی به نوبه خود اعلام کرد که جمهوری خلق آماده است به روسیه بپیوندد تا «نقش قدرت‌های بزرگ را ایفا کند و نقشی پیشرو در آوردن ثبات و انرژی مثبت به جهانی که توسط ناآرامی‌های اجتماعی تکان خورده است، ایفا کند.» پوتین همچنین با ایران گفت‌وگو کرد. رئیس جمهور روسیه در روز پنجشنبه ابراهیم رئیسی در دیدار روز جمعه دو گفت وگوی مهم دوجانبه انجام خواهد داد.
اولاً، او می خواهد با نارندرا مودی، نخست وزیر هند ملاقات کند. مودی پیش از این اشاره کرده بود که می خواهد روابط با روسیه را گسترش دهد.
از یک طرف، این شامل گسترش تجارت – مانند واردات منابع انرژی روسیه و کودهای شیمیایی روسیه – و همچنین همکاری سیاسی فشرده تر، به عنوان مثال در چارچوب سازمان ملل یا G20 است.
از سوی دیگر، پوتین برای دیدار با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه برنامه ریزی کرده است.
موضوع باید صادرات غلات اوکراین، بلکه وضعیت اطراف نیروگاه هسته ای زاپاروژیه باشد.

شوکت میرضیایف، رئیس جمهور ازبکستان، اندکی قبل از نشست سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) که از روز پنجشنبه آغاز شد، با عبارات واضحی برای افکار عمومی بین المللی سخنرانی کرد.
ازبکستان ریاست سازمان همکاری شانگهای را در سال جاری بر عهده دارد.
او در مقاله ای که روز دوشنبه برای پلتفرم آنلاین اینتلنیوز منتشر شد، خاطرنشان کرد: «در دوران تغییرات مهمی در جهان» – در دوره ای از «گسست تاریخی»، زمانی که یک دوره به پایان می رسد و دوره ای دیگر آغاز می شود، هنوز بسیاری از اتفاقات غیرقابل پیش بینی و ناشناخته است.
نظم جهانی سنتی دوران «شکست قابل توجهی» را آغاز کرده است.

یکی از دلایل اصلی این امر بحران عمیق اعتماد در سطح جهانی که به نوبه خود باعث ایجاد تقابل ژئوپلیتیکی می شود و تهدیدی برای احیای کلیشه های تفکر بلوکی است.».

“فرآیند بیگانگی متقابل” را می توان مشاهده کرد که از جمله موارد دیگر، احیای اقتصاد جهانی را که به شدت مورد نیاز است، دشوارتر می کند. وضعیت جدی است.

سازمان همکاری شانگهای که نشست سران آن روز جمعه به پایان می رسد، بخشی از تغییری است که میرضیایف بیان کرد.

اتحاد دولت‌ها که در سال ۲۰۰۱ توسط چین، روسیه و چهار کشور آسیای مرکزی تأسیس شد، در سال ۲۰۱۷ به هند و پاکستان گسترش یافت و تولید اقتصادی ۲۳.۳ میلیارد دلاری را در سال ۲۰۲۱ به ثبت رساند – بیش از ایالات متحده آمریکا یا اتحادیه اروپا، اما قبل از هر چیز ۱۳ برابر بیشتر از زمان بنیانگذاری آن.

از دید غرب، سازمان همکاری شانگهای بیشتر به فعالیت های مرتبط با مسائل امنیتی خلاصه می شود، ام در واقع به بسیاری از موضوعات دیگر نیز می پردازد.

به عنوان مثال، در اجلاس سمرقند، تامین انرژی و مواد غذایی و همچنین امنیت زنجیره تامین در دستور کار قرار دارد – موضوعاتی که G7 نیز به آنها پرداخته است.

چین هم‌اکنون می‌خواهد در راستای استراتژی‌های «سبز» و «جاده ابریشم دیجیتال» در مورد توسعه زیست محیطی و دیجیتالی بحث کند. سمرقند، که اکنون دومین شهر بزرگ ازبکستان است، زمانی مرکز تجاری مهمی در جاده تاریخی ابریشم بوده است.

در تلقی غرب، اجلاس سازمان همکاری شانگهای تحت سلطه سران کشورهای میهمان و دیدارهای رو در رو آنهاست – به ویژه به دلیل حضور ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه.

رئیس جمهور چین شی جین پینگ در اولین سفر خارجی خود از زمان شیوع بیماری همه گیر کووید-۱۹، روز چهارشنبه برای گفتگو در قزاقستان بود و نه تنها با پوتین بلکه با نارندرا مودی، نخست وزیر هند در سمرقند – برای اولین بار دیدار می کند. نه تنها به صورت مجازی، بلکه شخصاً، از زمانی که درگیری در مرز هند و چین در هیمالیا بیش از دو سال پیش تشدید شد.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه نیز حضور دارد. ترکیه یکی از شش «شریک گفتگو» سازمان همکاری شانگهای است.

ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران نیز وارد سمرقند شده است. این کشور به عنوان نهمین عضو کامل سازمان همکاری شانگهای پذیرفته شده است.
گسترش سازمان همکاری شانگهای می تواند مهمترین رویداد اجلاس سمرقند در دراز مدت باشد.

ایران با پیوستن به این ائتلاف در حال شکستن انزوای بین المللی است که تحریم های غرب کشور را به آن واداشته است.
اعضای سازمان همکاری شانگهای مدتهاست که بدون دلار آمریکا تجارت با یکدیگر را آغاز کرده اند تا دیگر مجبور نباشند تحریم های ایالات متحده را در نظر بگیرند.
روسیه و چین یا روسیه و هند به طور فزاینده ای تجارت خود را با ارزهای خود انجام می دهند.
این نیز می تواند یک گزینه برای ایران باشد – نه تنها در تجارت با روسیه، که به طور قابل توجهی در حال رشد است و اخیراً معامله با ارزهای خود را نیز تجربه میکنند، بلکه احتمالاً در تجارت با هند نیز احتمال استفاده از ارزهای ملی وجود دارد.
در ماه می ۲۰۱۹ هند واردات نفت از ایران را تحت فشار شدید ایالات متحده متوقف کرد. تهران خواهان از سرگیری صادرات نفتی به هند در اسرع وقت است. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، نه تنها از سوی همتای خود، سوبرهمانیام جایشانکار، بلکه از سوی نارندرا مودی، نخست وزیر، در جریان سفر به دهلی نو در ماه ژوئن مورد استقبال قرار گرفت.

جدای از آن، سه کشور قرار است به «شریک های گفتگو» جدید سازمان همکاری شانگهای در سمرقند تبدیل شوند – عربستان سعودی، مصر و قطر.
این از این زاویه بسیار قابل توجه است، زیرا که سه کشوری که مدت‌هاست با غرب همکاری نزدیک داشته‌اند، اکنون بیشتر به سمت یک اتحاد غیرغربی سوق داده شده اند.
همچنین این نکته هم جالب است که عضویت جدید ایران در سازمان همکاری شانگهای مانع نزدیک شدن عربستان سعودی نمی شود.
بر اساس گزارش رسانه ها، امارات متحده عربی که متحد نزدیک با عربستان سعودی است، حتی به دنبال عضویت کامل در سازمان همکاری شانگهای است.
در چارچوب جهت گیری جدید به سمت شرق، ممکن است فرصت های جدیدی برای ایجاد آرامش در خلیج فارس نیز وجود داشته باشد.
عربستان سعودی مدتی است که در حال مذاکره با ایران برای از بین بردن درگیری بین دو کشور است، اما هنوز به پیشرفتی دست نیافته است.
اما چند روزی است که امارات پس از وقفه ای چند ساله دوباره سفیر خو را به در تهران ارسال کرده است.
اعضای قدرتمند سازمان همکاری شانگهای – چین، روسیه، شاید هم به زودی هند – روابط خوبی با امارات و عربستان سعودی و همچنین با ایران دارند.

---

دیدار رؤسای جمهوری چین و ایران

رادیو بین المللی پکن

 صبح روز جمعه  16 سپتامبر به وقت محلی، شی جین پینگ رئیس جمهوری خلق چین در مهمانسرای دولتی سمرقند با ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران دیدار کرد.

شی جین پینگ با اشاره به اینکه چین و ایران از دوستی سنتی برخوردار هستند و روابط دو کشور آزمون تغییر شرایط بین المللی را تجربه کرده است، گفت: این انتخاب استراتژیک مشترک ما برای تحکیم و توسعه مشارکت راهبردی همه جانبه چین و ایران است. چین به روابط خود با ایران از یک افق استراتژیک و بلندمدت می نگرد و مایل است ارتباطات راهبردی و هماهنگی با ایران را تقویت کند و برای دسترسی پیشرفت جدید در روابط دوجانبه تلاش کند.

شی جین پینگ تاکید کرد که چین از ایران در حفاظت از حاکمیت ملی و عزت ملی حمایت می کند و مایل است با ایران برای حفظ اصل عدم مداخله در امور داخلی و حفظ منافع مشترک کشورهای در حال توسعه همکاری کند. دو طرف باید به طور فعال طرح همکاری جامع  دو کشور را اجرا کنند، به طور فعال در ساخت مشترک “کمربند و جاده” همکاری کنند و نتایج همکاری بیشتری به دست بیاورند. چین  از مشارکت ایران در ابتکارتوسعه جهانی و ابتکار امنیت جهانی استقبال می کند. چین عضویت قریب الوقوع ایران در سازمان همکاری شانگهای را تبریک می گوید و مایل به تقویت هماهنگی و همکاری در چارچوب سازمان همکاری شانگهای است. چین به مشارکت سازنده در مذاکرات برای ازسرگیری برجام ادامه خواهد داد و از ایران در حفظ حقوق و منافع مشروع خود حمایت خواهد کرد.

رئیسی نیز گفت: ایران و چین دوستی سنتی عمیقی دارند و روابط دوجانبه از اهمیت راهبردی بالایی برخوردار است. ایران قاطعانه متعهد به تقویت همکاری‌ها با چین در زمینه‌های مختلف و مبادلات مختلف در همه سطوح و توسعه مشارکت راهبردی جامع ایران و چین است. ایران قاطعانه بر این باور است که چین تحت رهبری خردمندانه رئیس جمهور شی جین پینگ، با قدرت از حق حاکمیت و تمامیت ارضی محافظت خواهد کرد و به هدف بزرگ ساخت کشوری مدرن  خواهد رسید. از چین برای رعایت انصاف و عدالت در امور بین المللی تشکر می کند. ایران به زودی به عضو اصلی سازمان همکاری شانگهای تبدیل خواهد شد که به ایران و چین کمک خواهد کرد تا همکاری های خود را در چارچوب چندجانبه بین المللی و منطقه ای تقویت کنند. ایران از ساخت مشترک ابتکار «کمربند و جاده»، ابتکار توسعه جهانی و ابتکار امنیت جهانی حمایت می کند و مایل به تعمیق همکاری با چین و حمایت از چندجانبه گرایی واقعی است.

دیدار روسای جمهوری چین و روسیه

رادیو بین المللی پکن

بعد از ظهر پانزدهم سپتامبر به وقت محلی، شی جین پینگ رییس جمهوری خلق چین با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در مهمانسرای دولتی سمرقند دیدار و در مورد روابط چین و روسیه و مسایل بین المللی و منطقه ای مورد علاقه مشترک تبادل نظر کردند.

شی جین پینگ خاطرنشان کرد که امسال، چین و روسیه ارتباطات راهبردی موثری را حفظ کرده اند. همکاری‌های دو کشور در زمینه ‌های مختلف به ‌طور پیوسته پیش رفته، فعالیت‌های سال تبادل ورزشی به ‌طور منظم گسترش یافته ، همکاری‌های محلی و تبادلات مردمی و فرهنگی پرشورتر شده و دو کشور در صحنه بین المللی هماهنگی نزدیک داشته و از هنجارهای اساسی روابط بین الملل دفاع کرده اند. در مواجهه با تغییرات در جهان، زمان و تاریخ، چین مایل است با روسیه همکاری کند تا مسئولیت یک کشور بزرگ را نمایان سازد، نقش هدایتگر را ایفا کند و به جهان آشفته آرامش و ثبات تزریق کند.

شی جین پینگ تاکید کرد که چین مایل است از روسیه در موضوعات مربوط به منافع اصلی یکدیگر حمایت کرده و همکاری عملی در زمینه های تجاری، کشاورزی، پیوندها و اتصالات و سایر زمینه ها را تعمیق بخشد. دو طرف باید هماهنگی و همکاری را در چارچوب‌های چندجانبه مانند سازمان همکاری شانگهای، سیکا و بریکس تقویت کنند، همبستگی و اعتماد متقابل را بین همه طرف‌ها ترویج کرده وهمکاری‌های عملی را گسترش دهند، از منافع امنیتی منطقه محافظت کنند و از منافع مشترک کشورهای در حال توسعه و کشورهای بازارهای نوظهور دفاع کنند.

ولادیمیر پوتین نیز برای بیستمین کنگره ملی حزب کمونیست چین آرزوی موفقیت کامل و ابراز اطمینان کرد که تحت رهبری رئیس جمهور شی جین پینگ، توسعه اقتصادی و اجتماعی چین به دستاوردهای جدید نائل خواهد آمد. پوتین گفت که تغییرات زیادی در جهان امروز در حال رخ دادن است. تنها مساله ای که بدون تغییر و ثابت باقی مانده، دوستی و اعتماد متقابل بین روسیه و چین است. همکاری استراتژیک همه جانبه روسیه و چین همچون کوهی استوار است. روسیه و چین هر دو از ترویج نظم بین المللی عادلانه تر حمایت می کنند و الگویی برای روابط بین الملل ایجاد کرده اند. روسیه قاطعانه از اصل چین واحد تبعیت می کند و برخی کشورها را به دلیل انجام اقدامات تحریک آمیز در مورد مسائل مربوط به منافع اصلی چین محکوم می کند. روسیه مایل است ضمن تقویت ارتباطات و هماهنگی دوجانبه و چندجانبه با چین همکاری در زمینه ‌های کلیدی مانند اقتصاد، تجارت و انرژی را افزایش دهد. روسیه مایل است به اتفاق چین به ادامه تعمیق همکاری کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای بر اساس اصل عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر و ایجاد یک پلت فرم معتبر برای حفظ امنیت و ثبات منطقه ای کمک کند.

شی جین پینگ ضمن تقدیر از پایبندی روسیه به اصل چین واحد تاکید کرد که تایوان بخشی از چین است، چین قاطعانه با نیروهای تجزیه طلب تایوان و مداخلات خارجی مخالف است.