به گفته کارشناسان، بعید است که ایران دست بخاطر فروش پهپاد های خود به روسیه دست به این ریسک بزند که روابط تیره خود با غرب را بدتر کند.

در این تحلیل نگاهی به پهپادهای ساخت ایران می اندازیم و می بینیم که آیا این پهپادها می توانند برای روسیه در جریان عملیات ویژه نظامی در اوکراین مورد استفاده قرار گیرند یا خیر.

تحلیلی از الکسی گریازف

راشا تودی انگلیسی

ترجمه مجله هفته

دوشنبه گذشته، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا مدعی شد که ایران در حال آماده شدن برای ارسال «چند صد» هواپیمای بدون سرنشین به روسیه برای استفاده در عملیات نظامی مسکو در اوکراین است. 

ایران صراحتا این ادعا را رد کرد و روسیه هم به خود زحمت اظهار نظر در این باره را نداده است. 

در همین حال، تهران و مسکو اعلام کردند که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه هفته آینده برای گفت‌وگو با ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران به پایتخت ایران سفر خواهد کرد. 

طبق اطلاعات ما… 

سالیوان در گفتگو با خبرنگاران درباره اوکراین ادعا کرد: «اطلاعات ما نشان می‌دهد که دولت ایران در حال آماده‌سازی چند صد پهپاد بدون سرنشین، از جمله پهپادهایی که قابلیت استفاده برای تسلیحات را در کوتاه‌مدت دارند.» بنابراین، اگرچه به طور مشخص بیان نشده است، اما می توان فرض کرد که ایالات متحده اکنون روی پهپادهای ایرانی در منطقه جنگی در اوکراین حساب می کند.

سالیوان گفت: «هنوز مشخص نیست که آیا ایران هواپیماهای بدون سرنشین را به روسیه ارسال کرده است یا خیر.» 

سالیوان گفت: «این تنها یک نمونه از نگاه روسیه به کشورهایی مانند ایران برای توانایی‌های نظامی است که در حال حاضر برای حمله به عربستان سعودی استفاده می‌شود.»

در مسکو، اوایل صبح سه شنبه در زمان کنفرانس مطبوعاتی سالیوان بود، اما مقامات روسی هنوز در این مورد اظهار نظر نکرده اند. 

با این حال، پیام دیگری از سوی کرملین منتشر شد که اعلام کرد پوتین در ۱۹ جولای به تهران سفر خواهد کرد. 

اما دستور کار و جزئیات دیدار دوجانبه پوتین و رئیسی رئیس جمهور ایران فاش نشد. 

نشستی با سران کشورهای ضامن روند آستانه برگزار خواهد شد که همانطور که می دانید، روندی برای پیشبرد راه حل برای بحران سوریه است. 

در واقع دیداری بین پوتین، رئیسی و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه برگزار خواهد شد. 

دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین گفت: علاوه بر نشست سه جانبه، مذاکرات دوجانبه نیز انجام خواهد شد. 

تا آنجایی که به ایران مربوط میشود، این کشور هرگونه طرحی برای همکاری با روسیه از طریق تامین پهپادها را رد کرده است. 

ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در پاسخ به سوال یکی از رسانه‌ها درباره ادعای مشاور امنیت ملی آمریکا گفت:

«همکاری ایران و روسیه در زمینه برخی فناوری‌های پیشرفته به قبل از جنگ اوکراین برمی‌گردد. اخیرا هیچ تحول عمده ای در این زمینه صورت نگرفته است.»

آنچه از برنامه پهپاد ایران می دانیم

حتی پیش از آغاز عملیات نظامی روسیه در اوکراین، واشنگتن به برنامه هواپیماهای بدون سرنشین ایران مشکوک بود. نوامبر گذشته، ایالات متحده تحریم هایی را علیه شرکت های ایرانی که گفته می شود در ساخت و تولید پهپادهای جنگی و شناسایی نقش دارند، وضع کرد.

به گفته ایالات متحده، این شرکت‌ها ادعا می‌کردند که در «تحقیقات خصوصی» شرکت می‌کنند، در حالی که به طور مخفیانه از توسعه هواپیماهای بدون سرنشین برای سپاه پاسداران ایران و انجام معاملات مالی بین‌المللی به نفع دولت ایران حمایت می‌کنند. 

گفته می شود که دومی به نوبه خود هواپیماهای بدون سرنشین را به متحدان ایران، از جمله گروه هایی که توسط ایالات متحده به عنوان سازمان های تروریستی طبقه بندی شده اند، تحویل داده است. 

«قابل ذکر است، وزارت خزانه‌داری آمریکا که بر پایبندی به تحریم‌ها نظارت می‌کند، حتی در آن زمان نیز اصرار داشت که پهپادهای ایرانی «صلح و ثبات بین‌المللی را تهدید می‌کنند». 

دنیس فدوتینوف، سردبیر مجله هوانوردی بدون سرنشین، به روسیه امروز گفت که پهپادهای ایرانی قطعا ارزش بررسی دارند – این کشور از دهه ۱۹۸۰ آنها را توسعه داده است. وی گفت: در حال حاضر ایران چندین نوع پهپاد مختلف دارد که از پهپادهای کوچک گرفته تا مدل‌های دوربرد و ارتفاع متوسط ​​را شامل می‌شود. 

برخی از پهپادهای ایرانی از طراحی پهپادهای آمریکایی الهام گرفته شده اند. 

به عنوان مثال، قدس یاسر پس از هواپیمای بوئینگ Insitu ScanEagle که در سال 2012 توسط ایرانی ها در حریم هوایی خود رهگیری شد، طراحی شده است، در حالی که شاهد ۱۷۱ سیمرغ و صاعقه-۲ شباهت زیادی با RQ-170 Sentinel دارند که در سال ۲۰۱۱ حریم هوایی ایران را نقض کرد. 

پهپادهای تهاجمی شاهد ۱۲۹ که از نظر ظاهری مشابه هواپیمای آمریکایی MQ-1 Predator هستند، از اهمیت خاصی برخوردار هستند، زیرا از سال ۲۰۱۴ نقش فعالی در جنگ داخلی سوریه ایفا کرده اند. 

«ایران علاقه خاصی به اشتراک گذاری اطلاعات فنی در مورد پهپادهای خود ندارد و تنها در مواردی حاضر به همکاری است که برایش مزیتی داشته باشد». 

«اما شکی نیست که همکاری با ایران این مزیت را به همراه خواهد داشت که این کشور تجربه زیادی در توسعه پهپادها دارد.» فدوتینوف خاطرنشان کرد. با این حال، فناوری ایرانی هنوز نمی‌تواند با پهپادهای ترکیه ای رقابت کند.

پهپادسازان ترکیه با سازندگان پیشتاز پهپاد در جهان برای زیرسیستم های مختلف پهپاد همکاری می کنند که این امر ساخت دستگاه های پیچیده تر را برای آنها آسان تر می کند. که ایران بدلیل تحریم های آمریکا از چنین امتیازاتی محروم است.

آیا ایران می تواند نیاز روسیه به هواپیماهای بدون سرنشین را برآورده کند؟

«به نظر می رسد شرکت های ایرانی تولید انبوه پهپادها را آغاز کرده اند. 

و حتی به نظر می رسد که آنها شروع به فروش سیستم های پهپاد خود به مشتریان خاصی کرده اند.» لیتوفکین موافق است. به گفته وی، «ایران تعداد قابل توجهی پهپاد ساخته است که در حال حاضر در حال ذخیره سازی آنها می باشد». 

ایران در هیچ جنگی شرکت ندارد، بنابراین نیازی به این هواپیماهای بدون سرنشین ندارد، در حالی که روسیه می تواند از آنها در عملیات اوکراینی خود استفاده کند. 

این کارشناس نظامی گفت: بنابراین هیچ شکی وجود ندارد که بتوانیم انواع پهپاد را از ایران خریداری کنیم. ولادیمیر ساشین از مؤسسه شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه، کارشناس مسائل ایران، با این نظر مخالف است:

«ایران مخالفان زیادی در منطقه از جمله اسرائیل، کشورهای خلیج فارس، اردن و مصر دارد. حتی پیشنهادهایی برای ایجاد ناتو در خاورمیانه وجود دارد. 

با وجود همه این واقعیت ها که بر ایران مانند تهدیدی سایه افکنده، فکر نمی‌کنم ایران با واگذاری پهپادهای خود به کشور دیگری، توان دفاعی خود را به خطر بیندازد.»

ساشین همچنین در مورد توانایی تهران در تولید و صادرات انبوه پهپاد تردید دارد:

«ایران هواپیماهای بدون سرنشین را برای متحدان خود، به ویژه حوثی‌ها در یمن تأمین می‌کند. و این تعداد به سختی صدها میرسد، شاید هم ده ها پهپاد تخمینی واقعی تر باشد، اگرچه ما حتی نمی دانیم کدام مدل ها تحویل داده می شوند. »

ایران علاوه بر پهپادهای نظامی، مدل های ساده تری را نیز تولید می کند که تقریباً می توان آنها را اسباب بازی توصیف کرد. 

فکر نمی‌کنم ایران بتواند در این مدت کوتاه مقیاس تولید را افزایش دهد. 

سیستم هایی که در حال حاضر در ایران تولید می شوند به سختی قابل صادر کردن هستند.

چه چیزی چنین ادعایی را رد میکند؟

«فکر نمی‌کنم قبل از ۲۴ فوریه هیچ برنامه‌ای برای فروش هواپیماهای بدون سرنشین به روسیه وجود داشته باشد. شاید بعداً در مورد آن صحبت شده باشد، اما من شک دارم که واقعاً اتفاقی بیفتد.»

او معتقد است که ملاحظات سیاسی نیز دخیل است:

«ایران در مورد درگیری بین روسیه و اوکراین بی طرف است. موضع ایران این است که باید هر چه سریعتر آتش بس حاصل شود. بنابراین من فکر نمی‌کنم که ایران از تأمین پهپادها برای روسیه و در نتیجه مخالفت با غرب، طرفداری کند.»

ساشین همچنین هشدار داد که تهران به شدت در مذاکرات وین درباره از سرگیری توافق هسته ای ایران که دولت دونالد ترامپ به طور یکجانبه آن را لغو کرده بود، درگیر است. 

«ایران می‌خواهد این از سرگیری اتفاق بیفتد زیرا منجر به لغو تحریم‌های غرب علیه این کشور می‌شود. اتحادیه اروپا، ژاپن و سایر کشورها در این زمینه از تهران حمایت می کنند. آنها برای برداشتن تحریم ها لحظه شماری می کنند زیرا این امر به آنها امکان دسترسی فوری به اقتصاد ایران را می دهد که در حال حاضر در وضعیت بسیار بدی قرار دارد. تهران نیاز فوری به سرمایه گذاری خارجی در همه بخش ها دارد. و ایران به فناوری نیاز دارد. 

در این وضعیت، واضح است که روسیه نمی تواند به این کشور کمک کند در حالی که اتحادیه اروپا و ژاپن می توانند. »

ایران با عرضه هواپیماهای بدون سرنشین به روسیه با فشار بیشتری از سوی غرب مواجه خواهد شد و شراکت های آینده این کشور با کشورهایی که می توانند سرمایه گذاری و فناوری ارائه دهند، به خطر خواهد افتاد. ساشین افزود: «این خطری نیست که ایران مایل به پذیرش آن باشد، هیچ سودی برای آن ندارد.»

این کارشناس گفت: تجارت پشت صحنه بین مسکو و تهران نیز امکان پذیر نیست. 

«در دنیای امروز، چنین تجارتی فقط برای چند ساعت مخفی باقی می ماند. 

حتی اگر ایران پهپادهای خود را مخفیانه به روسیه تحویل می داد، حداکثر در منطقه جنگی کشف می شد. »

ساشین گفت: این امر ایران را در شرایط سخت تری قرار می دهد.