جنگ سرد در مدیترانه: آیا غرب و ترکیه واقعاً در حال نزدیک شدن هستند؟

غرب از گسترش شمال ناتو به عنوان یک «لحظه تاریخی» به لطف تایید ترکیه استقبال می کند، در حالی که ترکیه آن را موفقیت خود می نامد. با این حال، با ادامه جنگ اوکراین، درگیری بین ترکیه و یونان در حال تبدیل شدن به یک جنگ سرد بر سر سرزمین های مدیترانه است.

تحلیلی از سید علیرضا موسوی

ترجمه مینا صابر

مجله هفته

با پیوستن سوئد و فنلاند به ناتو به لطف توافق نهایی ترکیه، غرب در تلاش است تا از گزارش های رسانه ای خود برای نشان دادن اتحاد همه اعضای ناتو علیه روسیه در جریان بحران اوکراین استفاده کند:

به گفته رسانه‌های غربی، در صورت پیوستن اسکاندیناوی‌ها، مرز زمینی کنونی بین روسیه و ائتلاف از ۱۳۰۰ کیلومتر به ۲۶۰۰ کیلومتر افزایش می یابد یعنی دو برابر می‌شود. 

در این میان، گمانه زنی ها در مورد نزدیکی جدید بین غرب و ترکیه در جریان جنگ اوکراین پس از اینکه ترکیه اخیراً یک کشتی ساحلی با پرچم روسیه به نام ژیبک ژولی را در بندر کاراسو دریای سیاه متوقف کرد، افزایش یافته است. 

گفته می شود که کشتی غلات بارگیری کرده است. 

دولت اوکراین مدعی است که روس ها آن را «دزدیده اند». متوقف کردن و مصادر موقت یک کشتی باری روسی توسط ترکیه آنهم «به درخواست اوکراین» توازن قوا در روابط دو کشورر را تغییر خواهد داد. 

در سطح ژئوپلیتیک، رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، در سال های اخیر همواره بین روسیه و ایالات متحده در نوسان بوده است. اکنون سوال این است که آیا ترکیه به دلیل جنگ اوکراین در حال پایان دادن به سیاست الاکلنگ خود به نفع غرب است؟

در حالی که ترکیه عملیات نظامی روسیه در اوکراین را محکوم کرده است، این کشور همچنان از تحریم های غرب علیه هم روسیه حمایت نمی کند. 

ترکیه در حال میانجیگری بین اوکراین و روسیه برای از سرگیری صادرات غلات از اوکراین است و آنکارا از درخواست مسکو برای کاهش تحریم‌های جنگی اوکراین برای کاهش صادرات غلات از اوکراین حمایت می‌کند.  

در مورد توقیف کشتی باری (ژیبک ژولی)، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز دوشنبه تایید کرد که این کشتی دارای مالکان روسی است، اما افزود: فکر می‌کنم این کشتی متعلق به قزاقستان است و محموله بر اساس معاهده بین استونی و ترکیه حمل و نقل شده است». 

با این کار دیپلمات ارشد روسیه از اتخاذ موضع انتقادی در قبال اقدام ترکیه اجتناب کرد.

در مورد چراغ سبز دولت ترکیه برای ورود فنلاند و سوئد به ناتو، باید توجه داشت که ترکیه اعلامیه مقاصد ناتو را متفاوت از شرکای غربی خود تفسیر می کند. 

در حالی که غرب گسترش شمال ناتو را به عنوان یک «لحظه تاریخی» جشن می گیرد، ترک ها اضافه شدن جدید به ناتو را به سادگی «پیروزی ترکیه» توصیف می کنند. 

شبکه تلویزیونی TRT ترکیه از این واقعیت انتقاد می کند که رسانه های غربی می خواستند گفتمان پیوستن سوئد و فنلاند به ناتو را در مسیری کاملاً متفاوت هدایت کنند. 

اردوغان به عنوان «برنده آشکار» ظاهر می شود «زیرا کشور به آنچه می خواست می رسد» – از جمله استرداد چند فعال کرد پ.ک.ک به ترکیه و لغو تحریم تسلیحاتی علیه آنکارا. 

کشورهای عضو ناتو اکنون شروع به تصویب پروتکل های سوئد و فنلاند برای پیوستن به ناتو کرده اند. 

چندین کشور عضو می خواهند این کار را با سرعت بی سابقه انجام دهند. با این حال، دولت ترکیه اکنون اعلام کرده است که تنها زمانی پروتکل را به پارلمان ارسال خواهد کرد که دو کشور عضو جدید به «قول» خود عمل کنند. 

به نظر می رسد اردوغان هنوز در مکان مناسبی برای گرفتن امتیازات بیشتر از غرب است. اتفاقاً این اساساً ایده مشارکت ترکیه با غرب در داخل ناتو است.

با ادامه جنگ اوکراین، درگیری بین ترکیه و یونان به جنگ سرد بر سر سرزمین های مدیترانه تبدیل شد. چیزی از تعهد این دو کشور ناتو در ماه مارس برای تلاش برای بهبود روابط دوجانبه خود با توجه به جنگ اوکراین باقی نمانده است. 

در ماه مه، وضعیت بین یونان و ترکیه پس از سفر نخست وزیر یونان، کیریاکوس میتسوتاکیس به واشنگتن دی سی، به شدت تشدید شد. مخالفت با قراردادهای تسلیحاتی آمریکا با آنکارا – با این حال، بدون نام بردن از ترکیه. 

آتن به ویژه به هواپیماهای جنگنده آمریکایی مانند ترکیه علاقه دارد. 

در آنکارا، ترس خاصی وجود دارد که واشنگتن یونان را با جت های F16 مسلح کند و به دوره برتری قطعی نیروی هوایی ترکیه بر جزایر استراتژیک دریای اژه پایان دهد.

آتن اخیراً تلاش کرده است تا آنکارا را به عنوان مهمترین شریک امنیتی ایالات متحده در شرق دریای مدیترانه به چالش بکشد – همچنین با این استدلال که ترکیه با «انزوای روسیه» مخالفت کرده است. 

کمک های نظامی به اوکراین عمدتا از طریق بنادر یونان انجام می شود. اردوغان در استراتژی جدید یونان در ناتو خطری برای ترکیه می بیند، زیرا ناتو نگرانی های امنیتی آنکارا را در منطقه نیز هدف قرار می داد. 

همچنین این سوال وجود دارد که ترکیه با مفهوم استراتژیک اخیر ناتو که روسیه را «تهدیدی» برای این ائتلاف نشان می دهد، تا کجا همراهی خواهد کرد. 

رهبری آنکارا آگاه است که در یک جنگ احتمالی بین ناتو و روسیه، ترکیه در خط مقدم چنین درگیری قرار خواهد گرفت.