آخرین تلاش برای احیای توافق هسته ای ایران؟ سفر امیر قطر به تهران

امیر قطر روز پنجشنبه برای میانجیگری میان واشنگتن و تهران وارد تهران شد. سفر او به عنوان آخرین تلاش برای احیای توافق هسته ای ارزیابی می شود. با این حال، گمان میرود ایران دیگر انگیزه ای برای دستیابی به توافق هسته ای با غرب ندارد، زیرا این کشور صادرات نفت خود را در بحبوحه جنگ اوکراین به شدت افزایش داده است.

توسط سید علیرضا موسوی
منتشر شده در راشا تودی
مترجم مینا صابری

انریکه مورا، مذاکره‌کننده ارشد اتحادیه اروپا، این هفته در تهران برای دستیابی به توافق در مذاکرات هسته‌ای با ایران تلاش می‌کند. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، پیش از سفر مورا گفت که این سفر «آخرین تیر ترکش» برای خروج از بن بست در دستیابی به توافق با ایران است.
به گزارش رسانه های ایران، مورا روز چهارشنبه برای اولین بار با علی باقری معاون وزیر امور خارجه و مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران دیدار کرد. مورا در توییتی نوشت که هدف از این دیدار، بستن «شکاف‌های باقی‌مانده» در مذاکرات بود.

مهم‌ترین موضوع مورد اختلاف باقی‌مانده در مذاکرات توافق هسته‌ای جدید، درخواست ایران برای حذف نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران از «لیست تروریستی» دولت آمریکا است. ایالات متحده اخیراً به تلاش بیهوده ای برای حذف سپاه پاسداران از لیست سیاه، دست زد تا به مصالحه با ایران دست یابد،مشکل طرح آمریکا این است که قصد دارد یگان نخبه سپاه ایران «سپاه قدس»، را پس از احیای احتمالی توافق هسته ای، همچنان در زمره «سازمان های تروریستی» طبقه بندی کند.

با این حال، مورا اندکی پیش از دیدار خود در تهران بار دیگر تاکید کرد که در خصوص حذف سپاه پاسداران از لیست سازمان های تروریستی خارجی، مقامات آمریکایی به صراحت اعلام کرده اند که این گزینه فعلا روی میز مذاکره نیست.
بنا بر گزارش ها، مورا پس از توقفی در دوحه به مقصد تهران حرکت کرده است، همزمان اما پرواز دیگری از دوحه جلب توجه همگان را می‌کند.

شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر روز پنجشنبه وارد تهران شد. اکنون این سوال مطرح می شود که آیا قطر نقش واسطه ای بین آمریکا و جمهوری اسلامی ایفا میکند؟

گمانه زنی هایی وجود دارد که آیا امیر قطر می تواند برخی از توافق ها را که می تواند به احیای توافق هسته ای کمک کند، را زنده کند. مشخص نیست که قطر برای این کار چه برنامه‌ای دارد، اما مسلم است که دوحه علاقه واقعی به ایجاد فضایی برای گفت‌وگو بین دو رقیب دارد که روابط خوبی با آنها دارد.

امیر قطر آخرین بار در ژانویه ۲۰۲۰ برای کاهش تنش بین تهران و واشنگتن پس از ترور ژنرال قاسم سلیمانی توسط آمریکا به ایران سفر کرد.

در عین حال این سوال در ایران مطرح می شود که آیا این کشور هنوز به چنین توافق هسته ای نیاز دارد؟ مقامات غربی تا حد زیادی امید خود را نسبت به احیای این توافق از دست داده اند. اصلی‌ترین اهرمی که قدرت‌های بزرگ برای تحت فشار گذاشتن ایران برای سازش استفاده می‌کنند، محدود کردن صادرات نفت این کشور است. با این حال، تهران دیگر انگیزه ای برای دستیابی به توافق هسته ای با غرب ندارد، زیرا این کشور صادرات نفت خود را در بحبوحه جنگ اوکراین به شدت افزایش داده است.

سال گذشته، چین یک شراکت استراتژیک ۵۰ ساله با ایران منعقد کرد و از آن زمان تاکنون بدون نگرانی از تحریم ها، انرژی از این کشور وارد می کند. اخیراً وال استریت ژورنال گزارش داد که ایران در بحبوحه بحران اوکراین صادرات نفت خود را افزایش می دهد و حتی از افزایش قیمت نفت سود می برد زیرا خریدار اصلی آن چین خرید نفت روسیه را به دلیل جنگ با اوکراین کاهش می دهد.

به گفته وال استریت ژورنال، ایران اکنون نفت بیشتری به چین می فروشد، علیرغم اینکه قیمت نفت ایران بالاتر از قیمت نفت روسیه است.

همچنین این احتمال داده میشود که ایران زمان جهش هسته ای – زمانی که طول می کشد تا اورانیوم با درجه تسلیحاتی کافی برای ساخت یک بمب هسته ای برسد – به طور چشمگیری کاهش یافته است،
پس از خروج ترامپ از توافق هسته ای، رئیس جمهور سابق آمریکا. جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید در اواخر آوریل گفت که دوره غنی سازی و جهش اتمی ایران اکنون «فقط چند هفته یا حتی کمتر است». برای دمیدن جان تازه ای به توافق، ایالات متحده باید تحریم ها علیه تهران را لغو کند، در حالی که ایران در ازای آن دوباره برنامه هسته ای خود را به شدت محدود می کند. با این حال، حتی در آن زمان نیز نمی توان به عقب بازگشت کرد. زیرا پیشرفت های فنی که ایران در زمینه غنی سازی داشته است قابل برگشت نیست.

به دلیل اقدامات برجام در سال ۲۰۱۵ زمان جهش هسته ای بالقوه ایران را به دوازده ماه در آن زمان افزایش پیدا کرد. اکنون اما ایران می تواند از واقعیت جدید به عنوان اهرمی برای متقاعد کردن آمریکا به پذیرش شرایط تهران برای احیای توافق هسته ای استفاده کند.