مذاکرات وین برای احیای توافق هسته ای با ایران در آستانه موفقیت بود. اما اکنون این روحیه خوش بینانه در غرب منفی شده است. لابی‌ها در واشنگتن نگرانند که روسیه بتواند از همیاری ایران برای دور زدن تحریم‌های سخت‌تر استفاده کند.

از سید علیرضا موسوی – منتشر شده در راشا تودی

مذاکرات وین برای احیای توافق هسته ای با ایران تا هفته گذشته و پس از اینکه تهران نشانه‌ای ارسال کرد که به آخرین خواسته های آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) عمل خواهد کرد، در آستانه پیشرفت بود. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پایان ماه مارس گفت که مذاکرات چند ماهه بر سر بازگرداندن توافق هسته ای با ایران در شرف اتمام است. بورل در آن زمان تاکید کرد که این یک «مسئله مهم روز» است. نماينده خارجي حتي اعلام كرد كه غرب با ۹۵% خواسته هاي تهران موافق است.
مهمترین نقطه گیر باقی مانده در دستیابی به توافق هسته ای جدید تاکنون درخواست ایران برای حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران از لیست سازمان‌ها گروه ها و نهادهای به اصطلاح تروریستی دولت آمریکا بوده است. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران نیز اخیرا گفته است که موضوع نحوه برخورد با سپاه پاسداران «قطعاً» بخشی از مذاکرات بوده است. وی افزود: ما در این زمینه با آمریکایی ها پیام رد و بدل کرده ایم.

حالا اما این روحیه خوشبینانه که در غرب حاکم بود به ناامیدی تبدیل شده است، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا روز چهارشنبه گفت که نسبت به چشم انداز دستیابی به توافق هسته ای جدید با ایران «بیش از حد خوشبین» نیست. در چند روز گذشته، اظهارنظرها درباره پیامدهای لغو احتمالی تحریم‌ها علیه تهران در پی جنگ اوکراین رسانه های اصلی را پر کرده است.

لابی‌ها در واشنگتن دوباره سخت کار می‌کنند تا توافق احتمالی با تهران را به هم بزنند. دنی دانون، سفیر سابق اسرائیل در سازمان ملل متحد، به فاکس نیوز گفت که لغو تحریم ها علیه تهران می تواند دریچه ای برای روسیه برای دور زدن تحریم های سخت غرب ایجاد کند. دانون توضیح داد: «همه در ایالات متحده روسیه را تحریم می‌کنند، اما از سوی دیگر، در حال همکاری بسیار نزدیک با آن‌ها در مورد توافق با ایران هستند».
جاناتان شانزر، معاون ارشد تحقیقات بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها نیز اخیراً ادعا کرده است که توافق هسته‌ای عملاً یک توافق با میانجیگری روسیه است. پس از امضای توافق جدید، روسیه ذخایر قابل توجهی از مواد رادیواکتیو غنی شده از معادن دریافت خواهد کرد و همچنین تأسیسات هسته‌ای ایران را در ازای میلیاردها دلار حفظ خواهد کرد، آن هم در زمانی که روسیه در بحبوحه جنگ اوکراین شمشیرهای هسته‌ای خود را به به هوا بلند کرده است. « در پایان فوریه، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، نیروهای به اصطلاح بازدارنده این کشور را در حالت آماده باش قرار داد. این نیروها همچنین شامل سلاح های هسته ای می شوند.»

با توجه به تحریم‌های گسترده علیه روسیه، مسکو قبلاً از ایالات متحده درخواست کرده است که تحریم‌ها علیه روسیه به اجرای توافق هسته‌ای جدید آسیبی وارد نکند. به گفته رهبری کرملین، تمرکز اصلی بر حقوق روسیه برای «تجارت، همکاری اقتصادی و سرمایه گذاری نامحدود و همچنین همکاری نظامی-فنی با ایران» است. در عین حال، روسیه و ایران با یکدیگر همکاری می‌کنند تا سیستم‌های پیام‌رسان بین بانکی خود را به هم متصل کنند تا شبکه تراکنش‌های مالی سوئیفت را دور بزنند. هر دو کشور با تحریم‌های شدید غرب روبرو هستند که پردازش پرداخت‌ها برای هر تجارت از طریق سوئیفت را دشوار یا غیرممکن می‌کند.

دولت ایالات متحده نگران است که ایران بر اساس تجربه خود در دور زدن تحریم های سخت غرب، برای روسیه به عنوان یک معلم عمل کند که چگونه تحریم ها را دور بزند. وال استریت ژورنال نیز اخیرا فاش کرد که چگونه ایران با یک سیستم مالی و بانکی مخفی، تحریم های این کشور را دور زده است. (نگاه کنید به اینجا – مجله هفته)

در همین حال، بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، از نفتالی بنت، نخست وزیر اسرائیل و دیگر مقامات اسرائیلی درباره جایگزینی برای توافق هسته ای با ایران که غنی سازی اورانیوم تهران را محدود می کند، سوال کرد. بنا بر گزارش‌ها، بنت به بلینکن گفته است که اگر تهران بداند که آمریکا و کشورهای اروپایی تحریم‌ها را به سطح تحریم‌های روسیه افزایش خواهند داد، اینکار می‌توان مانع از غنی‌سازی اورانیوم تا سطح نظامی ۹۰ درصدی در ایران شود.

این بیانیه به وضوح نشان می‌دهد که اسرائیل می‌خواهد از توافق جدید احتمالی با ایران جلوگیری کند، حتی اگر آمریکا به شدت به توافق با ایران برای مقابله با افزایش قیمت‌های انرژی نیاز دارد. در واقع، جامعه ایالات متحده میتواند از توافق هسته ای با ایران منتفع شود، زیرا ایالات متحده می تواند از آن برای تثبیت نسبی افزایش قیمت نفت با توجه به تحریم های شدید علیه روسیه – با وارد کردن نفت ایران به بازار – استفاده کند. اما لابی‌ها و جنگ‌افروزان در غرب خواهان تشدید تنش‌های پیرامون جنگ اوکراین و مسئله ایران هستند، به این ترتیب رفاه مردم خودشان برای آنها کمتر اهمیت دارد.