غرب قبلاً به این امر اعتراف کرده است که در سیاست فشار حداکثری و اعمال تحریم ها علیه ایران به تمام اهدافی که پر نظر داشته است نرسیده. اکنون  رهبری جهان غرب که خود درباره موقعیت و برتری اش بشدت اغراق میکند، می خواهد ابرقدرت روسیه را به زانو درآورد.  مسکو از ایران در مورد تحریم های شدید آمریکا چه آموخته است؟

 توسط سید علیرضا موسوی

به گزارش راشا تودی،  در پی جنگ اوکراین، غرب تحریم های سختی را علیه روسیه وضع کرد.  رهبری کرملین اکنون از یک «جنگ اقتصادی کاملا بی سابقه علیه روسیه» صحبت می کند.  هیچ کشور دیگری در حال حاضر بیشتر از روسیه تحریم نیست.  در مجموع، بیش از ۵۵۳۰ تحریم علیه اتباع روسیه گزارش شده است.  لازم به ذکر است که اکثر تحریم ها علیه روسیه در مدت زمان بسیار کوتاهی اعمال شد.  ایران تاکنون بیشترین تحریم ها را داشته است، اما برخلاف روسیه،  تحریم ها علیه. این کشور در یک دوره تقریبا ده ساله اعمال و انباشته شد.  غرب حدود ۳۶۰۰ تحریم علیه ایران اعمال کرده بود، به ویژه به دلیل برنامه انرژی هسته‌ای این کشور و ادعای حمایت ایران از تروریسم.

غرب اکنون می‌خواهد روسیه را با تحریم‌های سخت به زانو درآورد، درست مانند ایران در سال ۲۰۱۸، زمانی که ایالات متحده تحت دولت ترامپ پس از خروج غیرضروری آمریکا از توافق هسته‌ای، این کشور را با تحریم‌های اقتصادی گسترده تحت پوشش قرار داد. با ایران  حتی قبل از امضای قرارداد در سال ۲۰۱۵، بانک های ایران از سیستم تراکنش های مالی سوئیفت حذف شدند و در نتیجه شرکای تجاری ایران از این کشور خارج شدند.  سپس فشار بر ایران به عنوان بخشی از سیاست «فشار حداکثری» آمریکا بر ایران از سال ،۲۰۱۸ تشدید شد، که در واقع به محدود کردن گسترده معاملات ایران با سایر نقاط جهان و کاهش درآمدهای نفتی ایران منجر شد.  از آن زمان، ایالات متحده همچنین شرکت های اروپایی را در صورت عدم رعایت تحریم های ایالات متحده به «مجازات» تهدید کرده است.

 در واقع، تحریم‌ها  مدتی است که به ابزار اصلی غرب در سیاست خارجی تبدیل شده است، و اغلب توسط ایالات متحده و اتحادیه اروپا به‌ویژه برای اجرای برنامه‌های خود در سراسر جهان و برای ادب کردن و به «راه راست» آوردن کشورهایی که مورد تحریم آنها واقع میشوند استفاده میشود.  با این حال، به اعتراف خود مقامات آمریکایی، سیاست فشار حداکثری دولت آمریکا علیه ایران به شکست حداکثری تبدیل شده است، زیرا آمریکا در نهایت نتوانست اقتصاد ایران را به فروپاشی کامل برساند.  ترامپ برای خود هدفی را قرار داده بود که کشور را از نظر اقتصادی ویران کند و در نتیجه احتمالاً جرقه قیام هایی علیه جمهوری اسلامی ایران برانگیزد. این در حالی که تحریم های آمریکا آسیب جدی به ایران وارد کرده است، اما در عین حال اقتصاد ایران در مجموع امروزه نسبتاً انعطاف پذیری بیشتری پیدا کرده است.

تاب‌آوری اقتصاد ایران بر سطح نسبتاً پیشرفته‌ای از تنوع استوار است.  این امر همچنین در افزایش صادرات محصولات داخلی منعکس شده است.  ایران در سال‌های اخیر سعی کرده است با استفاده از مفهوم «اقتصاد مقاومتی» با تقویت تولید داخلی، اقتصاد ایران را از تحریم‌های غرب مصون نگه دارد.  بر این اساس ایران از دیرباز در صدد است تا اقتصاد را به گونه ای متحول کند که بیشترین استقلال ممکن از واردات حاصل شود و برنامه ریزی برای دوران پس از نفت نیز مورد توجه آنان قرار گرفته است.  اکنون که شرکت‌ها و شرکت‌های بزرگ غربی (مک‌دونالدز، کوکاکولا و سایر زنجیره‌های غربی) اعلام کرده‌اند که روسیه را ترک می‌کنند، رهبری کرملین می‌تواند این اقدام را فرصتی بلندمدت برای شکستن موقعیت انحصاری شرکت‌های غربی و ارتقای برای جبران تولید داخلی ارزیابی کند.

 دولت جدید ایران تحت ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی بر تجارت با همسایگان و جهت گیری کشور به سمت شرق تکیه دارد، هدف اینست که تا آنجا که ممکن است از کشور در برابر تحریم های غرب محافظت کند.  به عنوان مثال، با تقویت اتصالات برق ایران با روسیه و ترکمنستان، گاز بیشتری به کشورهای همسایه مانند ترکیه و عراق صادر می شود.  در نبود تحریم های ارزی و مالی، ایران نیز در برخی موارد سعی در دور زدن تحریم معاملات نقدی داشته است.

 ممنوعیت سوئیفت در سال‌های اخیر آسیب شدیدی به اقتصاد ایران وارد کرده بود.  در سال ۲۰۱۲، سوئیفت برای اولین بار بانک های ایرانی را از پرداخت های بین المللی مسدود کرد.  سوئیفت تراکنش های مالی بیش از ۱۱۰۰۰ موسسه مالی را در بیش از ۲۰۰ کشور در سراسر جهان از طریق شبکه های ارتباطی امن انجام می دهد.  صادرات نفت ایران در نتیجه حذف سوئیفت سقوط کرد، زیرا فروش نفت معمولاً تنها در صورتی انجام می‌شود که تراکنش‌های پرداخت بین بانک‌ها به طور همزمان بدون مانع باشد.  در همین راستا، ایران در جریان مذاکرات جدید هسته‌ای برای لغو تحریم‌ها علیه کشور، بارها تاکید کرده است که لغو تحریم‌ها برای کشور باید به‌ویژه به معنای این باشد که جمهوری اسلامی دوباره بتواند نفت خود را تحت شرایط عادی و در ازای  دریافت مستقیم و بلامانع ارز  بفروشد.

با توجه به تجربه ایران، رقبای ایالات متحده در مقیاس جهانی قبلاً خود را برای جدا شدن از سیستم پرداخت جهانی تحت سلطه غرب آماده کرده‌اند.  بنابراین، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در جریان سفر رسمی خود به چین در مارس ۲۰۲۱ اعلام کرد که هر دو کشور در صورت تقویت استقلال مالی خود می توانند خطر تحریم ها را کاهش دهند.  این ایده نه تنها به نفع این دو قدرت بزرگ است، بلکه برای کشورهای دیگری که می توانند قربانی تحریم های غرب شوند، گزینه های جایگزینی برای پردازش پرداخت های بین المللی در آینده ارائه دهد.

 همچنین سال گذشته، گروهی متشکل از ۱۶ کشور از جمله ایران، ونزوئلا، روسیه و چین به دنبال تشکیل ائتلافی در سازمان ملل برای مقابله با تهدیدات تحریم‌های یکجانبه غرب بودند.  این ائتلاف در قالبی پیشرفته، همچنین می تواند به اتحادیه اقتصادی بسیاری از کشورهای تحریم شده توسط غرب تبدیل شود تا به طور دائم تحریم های ایالات متحده و اتحادیه اروپا علیه کشورهای مستقل را دور بزند.

 اما در پایان نباید کتمان کرد که بین تحریم های  ایران و روسیه نیز تفاوت های وجود دارد.  تحریم‌ها علیه روسیه با اینکه  تا حد بسیار زیادی علیه مسئولین این کشور اثر گذار خواهد بود اما منجر به پیامدهای منفی اقتصادی قابل توجهی در غرب و به‌ویژه در کشورهای اتحادیه اروپا خواهد شد که این ویژگی به هیچ وجه شامل تحریم های آمریکا و غرب علیه ایران نمی شد.