جرمان فارن پالیسی
ترجمه رضا نافعی
چین و ایران بکمک ترامپ دست به دست هم دادند
چین با خرید نفت و توافق نامه همکاری نفوذ طولانی مدت در ایران را تأمین می کند. برلین و بروکسل به دلیل تحریم های آمریکا شکست می خورند.
برلین و اتحادیه اروپا با از دست دادن دائمی نفوذ سیاسی و تجارت قابل توجه خود در ایران روبرو هستند. این امرحاصل توافق های جدید بین ایران و چین از یک سو و تداوم روش امریکا مبنی برمحاصره ایران از سوی دیگر، در حال تحقق است. جمهوری خلق چین با وجود تحریم های آمریکا نه تنها تا حدی موفق به ادامه خرید نفت از ایران شده ، بلکه از ابتدای سال جاری به میزان قابل توجهی بر میزان آن نیز افزوده است. علاوه بر این چین در آخر هفته یک توافق نامه همکاری جامع با تهران نیز امضا کرد ، که سرمایه گذاری های زیادی را پیش بینی می کند و این امرمی تواند نفوذ اقتصادی چین را در ایران در طول زمان افزایش بخشد. ولی تلاش های جمهوری فدرال آلمان برای بی اثر ساختن تحریم های ایالات متحده از طریق توسعه تجارت آلمان با ایران با شکست مواجه شده و هیچ چشم اندازی برای شروع مجدد فعالیت های سنتی وبسیار سودآور اقتصادی خود در این کشور را نیز ندارد. کارشناسان شکایت دارند که دولت بایدن حتی مانع واردات بشردوستانه مواد غذایی و واکسن Covid-19 به ایران می شود.
شکستن سد صدور نفت
چین قبلاً از ابتدای سال تاکنون در مبارزه برای نفوذ در خاورمیانه – در اختلاف بر سر تأمین نفت از ایران – پیشرفت کرده است. در حالی که واشنگتن هنوز تلاش می کند تا حد امکان از تحقق این امر جلوگیری کند تا تهران را مجبور سازد برای بازگشت امریکا به قرارداداد هسته ای امتیازهائ ویژه به آن دولت بدهد ، پکن از آغاز سال 2020 ، به طور متوسط روزانه درحدود 306،000 بشکه نفت از ایران وارد می کند. تحویل نفت از ژانویه 2021 نیز به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. کارشناسان پیش بینی می کنند که ممکن است در ماه مارس خریدنفت از ایران به طور متوسط به 918000 بشکه در روز برسد. بدیهی است که تحریم های آمریکا دیگر نمی تواند مانع این کار کردد. اسحاق جهانگیری معاون رئیس جمهور ایران توضیح می دهد که «مشکلات خاصی در نقل و انتقالات پول وجود دارد» ، این بدان معناست که «برنامه های خاصی» باید تهیه شود ، یعنی باید «روش هایی برای انتقال درآمد حاصل از صادرات نفت به کشور»A ابداع گردد. بعبارت دیگر: روشن است که تحریم های آمریکا دیگر نمی تواند مانع این امر شود. جزئیات امر مشخص نیست. آنگونه که محافل مالی – نفتی گزارش می دهند شرکت های هندی نیز اکنون علاقه خود را برای از سرگیری خرید نفت از ایران ابراز کرده اند.به طور رسمی ، در هند گفته می شود که انتظار می رود تحریم های ایالات متحده به زودی پایان یابد.
«ورق غرب در قمار تجارت»
افزون بر این در توافقنامه ای که روز شنبه امضا شد ، همکاری جامع» سیاسی ، استراتژیک و اقتصادی» بین ایران و چین برای مدت 25 سال پیش بینی شده است –
«شی جین پینگ» رئیس جمهور چین قبلاً در سفر به تهران در سال 2016 توافق نامه همکاری طولانی مدت بین دو کشور را پیشنهاد کرده بود ؛ با این حال ، رهبران ایران در آن زمان بسیار محتاطانه واکنش نشان داده بودند: نفوذ اقتصادی جمهوری خلق پیش از آن نیز قوی بود – و توافق هسته ای امکان همکاری نزدیکتر تجاری و سرمایه گذاری با کشورهای غربی را فراهم کرد ؛ حسن روحانی ، رئیس جمهور ایران ، بلافاصله قبل از مذاکرات خود با»شی» ، در سفرخود به اروپا معاملات اروپائی از جمله با کنسرن های توتال و ایرباس را تدارک دید.(2) در آن زمان شرکت هایی از آلمان نیز در تهران برای مذاکره در صف انتظار ایستاده بودند.(3) تنها پس از ان که ترامپ سیاست تحریم های خود را آغاز کرد ایران سیاست چرخش به شرق را در پیش گرفت و معاملات کنسرن های اروپائی با ایران نیز قربانی سیاست تحریم های ترامپ شدند.(3) یک اقتصاددان ایرانی توضیح می دهد که «ایران مدت زمانی طولانی همۀ تخم مرغ های خود را در سبد کشورهای غربی گذاشته بود» ؛ ایران پس از مشاهدۀ حاصلِ آن سیاستِ دراز مدت امروز به این نتیجه رسیده که باید رو بسوی شرق آورد. حاصلِ آن تغییر جهت نیز قرارداد 25 ساله با چین است.
400 میلیارد 25 ساله
همکاری پیش بینی شده در آن توافقنامه اساساً مربوط به اقتصاد است. از جزئیات آن سخنی به میان نیامده است. درسال گذشته پیش نویس هایی از توافقنامه مذکور به بیرون درز پیدا کرد [5]که گفته می شود تا حد زیادی با توافق نامه ای که اکنون برای سرمایه گذاری چینی ها در ایران، به مبلغ 400 میلیارد دلار آمریکا برای 25 سال آینده امضا شده ، یکسان است.بر این اساس ، توسعه زیرساخت های حمل و نقل مانند راه آهن و بنادر برنامه ریزی شده است. این امورمتناسب با عملکرد ایران به عنوان بخشی از طرح کمربند و جاده چین (BRI) است.هر دو طرف همچنین برنامه ریزی کرده اند که همکاری گسترده ای در زمینه گسترش Telekommunikation)) ارتباطات از راه دور و فناوری اطلاعات داشته باشند. در عوض ، جمهوری خلق چین محموله های طولانی مدت نفت را با بهای تخفیفی دریافت می کند – مشخص نیست که آیا توافق نامه جدید شامل همکاری های نظامی فشرده تری مانند مانورهای مشترک نیز می شود یا نه. با این حال ، حتی این امر نیز تازه نخواهد بود. در پایان سال 2019 ، نیروهای دریایی ایران ، چین و روسیه تمرینات مشترکی در خلیج عمان و در شمال اقیانوس هند برگزار کردند. در آن تمرین ها به طور خاص ، عملیات علیه دزدان دریایی و اقدامات نجات تمرین شد.(6)با این حال ، در مانور ایران و روسیه که در اواسط ماه فوریه برگزار شد ، چین – بر خلاف گزارش هایی که داده شده بود – شرکت نداشت.
غرب زیر فشار
از نظر قدرتهای غربی ، پیشروی های چین با عقبگردهای جدی همراه است.این امر در حال حاضر در مورد گسترش سریع تحویل نفت ایران به جمهوری خلق چین صدق می کند:این پیشروی ها فشار تحریم های آمریکا را تضعیف می کند و بنابراین احتمال اینکه دولت بایدن بتواند تهران را مجبور به دادن امتیازات سیاسی سازد ، تضعیف می کند.اخیراً ، یک مقام دولتی در واشنگتن خاطر نشان کرد که خریدهای نفتی پکن از ایران «نیاز ایران به مذاکره درباره تحریم های نفتی را کاهش داده است». (7)این امر در مورد همین توافق نامه همکاری جدید نیز صدق می کند: اگر پکن با وجود ادامه تحریم های آمریکا موفق شود تجارت و سرمایه گذاری در ایران را به میزان مطلوب گسترش دهد ، احتمالاً در تهران موقعیت برجسته اقتصادی پیدا می کند. برای شرکت هایی از اتحادیه اروپا ، بویژه آلمان ، که بلافاصله پس از انعقاد توافق هسته ای به کسب و کار میلیاردی امیدوار شده بودند ، فقط جائی در حاشیه باقی می ماند.علیرغم سالها تلاش ، برلین نتوانسته است ابزارهای مناسبی برای غلبه بر تحریم های فراسرزمینی آمریکا ایجاد کند.(8) و این همان عاملی است که روسیه و چین اخیراً دست یابی به آن را هدف مشترک خود اعلام کردند.(9)
» یک رویه خطرناک»
کارشناسان اتحادیه اروپا با توجه به از دست دادن نفوذ طولانی مدت خود در ایران ، خواستار این هستند که واشنگتن سرانجام حرکت کند و به توافق هسته ای با تهران برگردد. بنا به قضاوت میشل دوکلوس ، دیپلمات دیرینه فرانسوی ، این تنها راه امیدواری برای تأمین «استقلال ایران» از پکن است.(10)قضاوت دوكلوس و همچنین تحلیل داغ شورای روابط خارجی اروپا (ECFR) نشان می دهد كه دولت » جو بایدن » حتی حاضرنیست دسترسی تهران به، حداقل، بخش اندکی از دارایی های خارجی خود را، ممکن سازد. در حالی که این مبلغ برای واردات بشردوستانه مواد غذایی و محصولات پزشکی از جمله واکسن Covid-19 ضروری است . . ایران تاکنون حدود دو میلیون دوز واکسن از چین ، روسیه و هند دریافت کرده است. هرچند که سرانجام ، ارسال واکسن از هند، بدلیل همین تحریم های امریکا صورت نگرفت. وزیر امور خارجه آمریکا آنتونی بلینکن اخیراً تأیید کرد که واشنگتن تنها در صورت پیروی کامل از مفاد توافق هسته ای از طریق آزاد کردن دارایی های خارجی ایران ، خرید تجهیزات بشردوستانه را امکان پذیر می کند ، در تحلیل شورای روابط خارجی اروپا ECFR تصریح شده است : این واقعیت که دولت بایدن حتی تأمین نیازهای بشردوستانه مردم را به شرایط سیاسی وابسته می کند – در واقع با این کار مردم ایران را به گروگان می گیرد – و با این کار «یک رویه خطرناک» ایجاد می کند.(12) تحادیه اروپا باید قاطعانه با این مسئله مقابله کند. با این حال ، تاکنون نه برلین و نه بروکسل آماده برای انجام این کار نیستند.
[1] Benoit Faucon, Ian Talley: China Buys More Iranian and Venezuelan Oil, in a Test for Biden. wsj.com 19.03.2021.
[2] Jane Perlez: President Xi Jinping of China Is All Business in Middle East Visit. nytimes.com 30.01.2016.
[3] S. dazu Eine neue Ära in Mittelost und Wettlauf ums Iran-Geschäft.
[4] Farnaz Fassihi, Steven Lee Myers: China, With $400 Billion Iran Deal, Could Deepen Influence in Mideast. nytimes.com 27.03.2021.
[5] Farnaz Fassihi, Steven Lee Myers: Defying U.S., China and Iran Near Trade and Military Partnership. nytimes.com 11.07.2020.
[6] Ben Westcott, Hamdi Alkhshali: China, Russia and Iran hold joint naval drills in Gulf of Oman. edition.cnn.com 27.12.2019.
[7] Benoit Faucon, Ian Talley: China Buys More Iranian and Venezuelan Oil, in a Test for Biden. wsj.com 19.03.2021.
[8] S. dazu Sanktionskrieg um Iran (III) und Vor dem Scheitern.
[9] S. dazu Mit gleicher Münze.
[10] Michel Duclos: Rising concerns over the US-Iran impasse: A European view. atlanticcouncil.org 23.03.2021.
[11] Coronavirus weltweit: Die neuesten Entwicklungen. nzz.ch 27.03.2021.
[12] Esfandyar Batmanghelidj: Why Biden should not treat humanitarian trade as a concession to Iran. ecfr.eu 25.03.2021.
