روسیه و امپریالیسم
ترجمه و گردآوری: ساروج افخم
دیباچه
سیاست طبقاتی در دوران سرمایه‌داری مستلزم شناخت زمین مبارزه طبقاتی معاصر است. امکان‌های سیاست‌ورزی عصر امپریالیسم در شکاف‌ها و توان بالقوه و بالفعل نیروهای سیاسی بورژوازی و پرولتاریا منکشف می‌گردد. در دوران معاصر شاهد جابجایی و افت و خیز سریع جناح‌های بورژوازی در بازآرایی صف‌بندی‌های سرمایه‌داری و در مقابل شورش‌های کور یا اخته طبقه کارگر در فقدان سازمان‌های انقلابی پرولتری هستیم.
در این میان انگاره‌های معیوب چپ‌گرایان به غایت پروغرب هر دم در به کجراهه کشاندن مسیر مبارزاتی پرولتاریا غالب است و سیاست‌های خرده بورژوایی و بورژوایی چپ در قالب سازمانی و محفلی با حرکات آونگی چپ‌روی و راست‌روی آفت پراتیک طبقاتی کمونیستی گشته است. گفتن حقیقت در زمانه ما، وظیفه‌ای انقلابی است.
انگاره‌های عام و سبک‌سرانه‌ی «قطب روسیه»، «امپریالیسم روسیه»، «نقش امپریالیستی روسیه در ایران» را چپ پروغرب در بوق و کرنا کرده است. ریشه‌ی ایدئولوژیک این انگاره‌ها، بیرونی کردن شکاف ژئوپلتیک ترانس‌آتلانتیک و کشورهای غیرهمسو از مبارزه طبقاتی و ادعای کذب بی‌طرفی در مواجهه با سیاست‌های بین‌الملل و پاک کردن صورت مساله است. بی‌ربط جلوه دادن شکاف‌ها ژئوپلتیک و مبارزه طبقاتی، از طریق یک کاسه کردن دولت‌های بورژوایی، حاصلی جز گمراهی در پیچیدگی‌های سیاست کمونیستی ندارد. آگاهی مارکسیست-لنینیستی از سرمایه‌داری معاصر تن به این لودگی نمی‌دهد و همواره پایبند به «رادیکال بودن به اندازه واقعیت» است.
شناخت نقش بورژوازی روسیه در جهان و رابطه اقتصادی روسیه با ایران، طبقه‌ی کارگر را در سیاست خود نسبت به خطرات بالقوه روسیه آگاه کرده و از ارزیابی شتاب‌زده نسبت به نقش روسیه پیشگیری می‌کند. بزرگ‌نمایی پروغرب‌ها از خطر روسیه که با هم ارز قرار دادن روسیه با آمریکا و حتی در مواردی پررنگ‌تر از امپریالیسم آمریکا و متحدینش صورت می‌گیرد، این توهم را ایجاد کرده که رابطه روسیه با ایران یا سایر کشورها شکل امپریالیستی به خود گرفته است. کارکرد چنین ادعاهای کذبی در خصوص روسیه، تطهیر امپریالیسم آمریکا به مثابه حافظ نظم جهانی سرمایه‌داری است. اطلاق صفاتی بی‌اساسی همچون «خرده امپریالیسم» و «امپریالیسم منطقه‌ای» روی دیگر سکه «فوق امپریالیسم» کائوتسکی مرتد در توجیه حمایت و پشتیبانی تلویحی پروغرب‌ها از تجاوزات و دخالت‌گری امپریالیستی است. چه بسا اگر واکنش روسیه در اوکراین و سوریه نبود، روند پیشروی ماشین سیاسی-نظامی امپریالیسم بسیار آسوده‌تر رژیم چینج‌ها و کودتاهای موفق‌تری به پیش می‌برد و افسار بریده‌ی امپریالیسم را هارتر از اکنون به جان جهان ما می‌انداخت. ارزیابی صحیح کمونیستی از روسیه و کشورهایی که این‌گونه تقابل‌های مشابه با امپریالیسم دارند، به پرولتاریا اجازه تبیین سیاسی متناسب با استراتژی سوسیالیستی جهت اتخاذ موضع کمونیستی در دوران کنونی می‌دهد.
***
مجموعه حاضر مشتمل بر ترجمه مقاله‌ای از استنفیلد اسمیت در خصوص موقعیت روسیه در نظم امپریالیستی جهان معاصر و یک ترجمه و یک گزارش(با تغییراتی فرمی) برگرفته شده از معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه ایران، در خصوص رابطه اقتصادی روسیه و ایران است.
مقاله ایران و روسیه، ترجمه شده از مجموعه مقالات «Regional Russia»، شماره 3 سال 2019، یک نشریه اقتصادی روسی است و دومی گزارش از سفارت ایران در مسکو است. رویکرد طبقاتی این دو با توجه به منابع دولتی آن‌ها از دو زاویه منافع بورژوازی خودی مشخص است اما اطلاعات ارزشمندی از سطح روابط اقتصادی دو کشور و افق‌های تجاری آن‌ها در اختیار ما قرار می‌دهد که به عنوان داده‌های قابل دسترس، در تحلیل مارکسیستی قابل استفاده خواهد بود.
این مقالات از آن جهت مورد توجه قرار گرفته است که اطلاعات ارزشمندی در شناخت موقعیت روسیه در جهان و در رابطه با ایران به خواننده انتقال داده و از باورهای رایج چپ کلیشه‌زدایی می‌کند. با وجود این لازم به ذکر است ارزیابی اسمیت در خصوص «مقاومت سازش‌ناپذیر آن‌ها(روسیه و چین) زمینه را برای مردم و کشورهای دیگر فراهم می‌کند که حاکمیت ملی خودشان را اعلام کنند» ریشه در گرایش طرفداران جهان چندهژمونی دارد که با لغزش‌های معاصر امپریالیسم آمریکا در ریاست بر جهان، جانی دوباره گرفته‌اند.
سیاست طبقاتی راه خود را در تدقیق مناسبات جهانی می‌یابد و تنها در رئال پولتیک انقلابی لنینی به وضعیت پاسخ خود را تثبیت می‌کند. گام‌های سنجیده در مبارزه ضدسرمایه‌داری پرولتاریا، با امتناع از سیاست‌های امپریالیستی رژیم چینجی و آغشته نگشتن به سیاست‌های محور مقاومتی انحلال‌طلبانه، کمونیسم را سازمان می‌دهد.
