در همایش ژوهانسبورگ یک تغییر پاردایم صریح در روابط اقتصادی صورت گرفت. چین در افریقا از خدمات ساختمانی کناره‌گیری کرده و در عوض با قدرت به سرمایه‌گذاری در تولید روی می‌اورد و آن هم بدون وابستگی به دلار. پرداخت‌کمک‌های کلاسیک و اعتبارات بی‌بهره نصف شد ولی هنوز بالغ بر ۵ میلیون دلار باقی ماند. برعکس حجم مالی بنیاد توسعه چین ـ افریقا برای سرمایه‌گذاری‌های خصوصی ، که در سال ۲۰۰۷ تاسیس شد از ۵ میلیارد به ۱۰ میلیارد دلارافزایش یافت. علاوه برآن با ۱۰ میلیارد دلار دیگر بنیاد کمک به شرکت‌های نوبنیاد به ویژه در بخش‌های فن‌آوری اطلاعاتی IT اختصاص داده شد. قرار است ۳۵ میلیارد دلار بعنوان اعتبار ویژه در اختیار پروژه‌های زیرساختی قرار گیرد.
منبع: دنیای جوان
۱۸ مه ۲۰۱۶
رئیس جمهور چین «شی جین‌پینگ» در همایش همکاری چین ـ افریقا FOCAC در دسامبر ۲۰۱۵ در ژوهانسبورگ با این تعهد که چین طی سه سال آینده ۶۰ میلیارد دلار در رشد و توسعه این قاره سرمایه‌گذاری خواهد کرد، خبرگان افریقا را متعجب کرد. «شی» گفت چین به عنوان بزرگترین شریک تجارتی افریقا در چارچوب نفع متقابل و تساوی حقوق در جستجوی راهی برای آینده‌ای صلح‌آمیز است. دوران استعمار زیریوغ سلطه قدرت‌های امپریالیستی و مبارزه برای حاکمیت ملی افریقا و چین را به یکدیگر نزدیک می‌کند. جمهوری خلق چین از خیلی از جهات هنوز یک کشور در حال رشد است ولی
موظف است مسئولیت جهانی خود را بپذیرد.
در همایش ژوهانسبورگ یک تغییر پاردایم صریح در روابط اقتصادی صورت گرفت. چین در افریقا از خدمات ساختمانی کناره‌گیری کرده و در عوض با قدرت به سرمایه‌گذاری در تولید روی می‌اورد و آن هم بدون وابستگی به دلار. پرداخت‌کمک‌های کلاسیک و اعتبارات بی‌بهره نصف شد ولی هنوز بالغ بر ۵ میلیون دلار باقی ماند. برعکس حجم مالی بنیاد توسعه چین ـ افریقا برای سرمایه‌گذاری‌های خصوصی ، که در سال ۲۰۰۷ تاسیس شد از ۵ میلیارد به ۱۰ میلیارد دلارافزایش یافت. علاوه برآن با ۱۰ میلیارد دلار دیگر بنیاد کمک به شرکت‌های نوبنیاد به ویژه در بخش‌های فن‌آوری اطلاعاتی IT اختصاص داده شد. قرار است ۳۵ میلیارد دلار بعنوان اعتبار ویژه در اختیار پروژه‌های زیرساختی قرار گیرد. نیجریه مثلاً با این سرمایه‌گذاری طرح ساختمانی فرودگاه جدید و شبکه تراموا در پایتخت ابوجا را عملی خواهد ساخت. همین‌طور قرار است یک نیروگاه آبی با اعتباری به حجم ۳ میلیارد دلار احداث گردد. بهره این اعتبارات ۳ درصد خواهد بود. برای مقایسه: آنگولا در ماه نوامبر بنابراظهارات وزیر دارائی این کشور «آرماندو مانوئل» اعتباری به حجم ۱٫۵ میلیارد یورو برای مدت ۱۰ سال از اتحادیه اروپا دریافت کرد با بهره سالانه ۹٫۵ درصد!.
چین یک کشور نواستعماری؟
هم‌چنین در نوامبر ۲۰۱۴ بزرگترین تک قراردادی که تاکنون یک شرکت چینی خارج از چین پذیرفته در نیجریه به امضاء رسید. شرکت چینی ساخت و ساز راه آهن Railway Construction Corporation با اعتباری به حجم ۱۲ میلیارد دلار خط آهن قطار سریع‌السیر با سرعت بالا بین مرکز اقتصادی نیجریه و شهر کالابار در شرق این کشور احداث خواهد کرد. این نوع روابط «مواد خام ـ در مقابل ـ معاملات زیرساختاری» Ressource-for-infrastructure-deals که بنابر آن اقدامات زیرساختاری بکمک اعتباراتی پرداخت می‌گرددکه بعداً با منابع زیرزمینی مانند نفت و یا مواد معدنی پرداخت می‌گردد را موسسات غربی و به اصطلاح «کارشناسان» معمولاً قراردادهای «نواستعماری» معرفی می‌کنند.
قراردادی با جمهوری دمکراتیک کنگو متعلق به سال ۲۰۰۸ در مورد استخراج مس و کوبالت می‌تواند این اتهام را باطل کند: از ۹٫۲۵ میلیارد دلاری که چین به عنوان اعتبار در اختیار کنگو قرار داد، ۶ میلیارد به تعمیر و ساختار ۳۰۰۰ کیلومتر خط آهن ، ۳۹۰۰کیلومتر اسفالت و ۲۷۰۰ کیلومتر جاده شنی اختصاص داده شده بود. ۱۰ تا ۱۲ درصدحجم قرارداد برای شرکت‌های کوچک محلی منظور شده بود. حداکثر ۲۰ درصد از کارگران و کارمندان اجازه داشتند چینی باشند و ۵ درصد از مخارج بروژه برای تعلیم و آموزش، یعنی انتقال فن‌آوری تعیین گشته بود. کلینتون بعلاوه چین را به زمین‌خواری Landgrabing متهم می‌کرد. برای شناخت ابعاد این اتهام بانک‌اطلاعاتی اینترنتی به نام Land-Matrix که انجمن دولتی آلمانی همکاری‌های بین‌المللی نیز در آن عضویت دارد، آمار جالبی را در اختیار ما می‌گذارد. بنابر این اطلاعات ۶٫۶درصد، یعنی ۳۶ میلیون هکتار زمین افریقائی که در اختیار کشورهای خارجی قراردارد، متعلق به چین است. ولی مالکیت شرکت‌های آمریکائی در افریقا سه برابر آن است. چین اکیداً سیاست عدم دخالت در امور داخلی کشورها را رعایت می‌کند با این حال اغلب گفته می‌شود که چین رژیم‌های استبدادی را تقویت می‌کند. البته وقتی که اتحادیه اروپا با اریتره، اتیوپی، سومالی و یا سودان قراردادهائی برای جلوگیری از جریان پناهجویان امضاء می‌کند این معیارها در نظر گرفته نمی‌شود.
نمونه نیجریه
رئیس جمهور نیجریه «محمدو بوهاری» اواسط آپریل بعنوان اولین رئیس‌جمهور یک کشور افریقائی برای شرکت در «همایش FOCAC ژوهانسبورگ» به چین سفر کرد. هردو کشور با مشکلات اقتصادی روبرو هستند. نرخ بدهی‌های دولتی نیجریه هرچند امروز تنها ۱۱٫۷ درصد است لکن رشد اقتصادی این کشور از ۶٫۴ درصد در سال ۲۰۱۴ به ۴٫۰ درصد در سال ۲۰۱۵ کاهش یافته و خطر رکود تشدید شده است. بوهاری به همراهی وزرای انرژی، ساختمان، کشاورزی، زیرساختاری و تجارت به چین پرواز کرد. این ترکیب مبین مسائل عمده‌ای است که در پکن مطرح خواهد شد. بخاطر کمبودهای مالی این کشور که از نظر آمار و ارقام بزرگترین اقتصاد قاره افریقا محسوب می‌شود با زیرساخت‌های عقب‌مانده و کمبود کارگران متخصص روبرو است. چین برای فاصله زمانی ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ برای شهروندان افریقائی ۲۰۰ هزار محل تحصیلی در دانشگاه و یا هنرستان‌های صنعتی منظور داشته است. در سال ۲۰۱۵ تعداد کل دانشجویان خارجی در جمهوری خلق چین بالغ بر ۴۰۰ هزار نفر بود.
تا چه حد رشد و گسترش زیرساخت‌های ارتباطی لازم است و چه امکانات فراوانی از طریق آن بوجود می‌آید را تحقیقات OECD «چشم‌انداز اقتصادی در افریقا ۲۰۱۵» مشخص می کند: در ترافیک فرامرزی جامعه اقتصادی کشورهای غرب افریقا CEDEAO که نیجریه نیز به آن تعلق دارد، به دلیل وجود بورکراسی تقریباً دوبرابر حد متوسط کشورهای OECD انرژی و وقت صرف می‌گردد. صدور کالابطور متوسط ۲۷٫۶ روز یعنی آنهم بیش از دو برابر زمان نیاز دارد و مخارج هر کانتینر تقریباً یک‌سوم بیشتر است.
این که انتقاداتی به سفر بوهاری به چین وارد شد و این سفر از نظر تبلیغاتی زیر حمله قرار گرفت، تعجب‌آور نیست. بسته شدن چهار پنجم صنایع نساجی نیجریه در نتیجه واردکردن محصولات ارزن‌قیمت چینی هنوز فراموش نشده است. امروز نیجریه مانند دیگر کشورهای صادرکننده نفت زیر فشار سقوط قیمت نفت خام رنج می‌برد. بین سپتامبر ۲۰۱۴ تا جولای ۲۰۱۵ درآمد از فروش نفت بیش از دوسوم کاهش یافته است. وزیرامور خارجه نیجریه «امینو والی» به پرتال خبری The Eagle online اوائل آپریل سال جاری گفت باید دید که چین چگونه می‌تواند بیش از این محصولات نفتی از کشور ما وارد کند. این ملاقات رسمی همراه با «فوروم تجارتی نیجریه ـ چین» صورت گرفت که در آن بیش از ۱۰۰شرکت نیجریه‌ای و ۳۰۰ شرکت چینی شرکت داشتند. علاوه براین‌ها بوهاری با یک پروژه سرمایه‌گذاری ۶ میلیارد دلاری به کشور خود بازگشت. ساختمان خط آهن با سرعت بالا از پایتخت از طریق ایبادان به کلان‌شهر بندری لاگوس ، ایجاد تاسیسات فوتوولتایگ با توان ۳۰۰ مگاوات در روز و هم‌چنین ایجاد خط لوله گازی با توان ۵۰۰ مگاتن در روز از جمله دستاوردهائی بود که این سفر بهمراه داشت. بوهاری روز ۱۵ آپریل پس از بازگشت به کشور در مصاحبه‌ای با روزنامه Punch گفت این پروژه‌ها «درخدمت ایجاد تنوع اقتصاد است که می‌بایست از مدتها پیش عملی می‌شد… نیجریه اجازه ندارد یک چنین شانسی را برای همکاری از دست بدهد».
وابستگی به چین
طبق تحقیقات OECD نیجریه جزو ۵ کشوری نیست که ۷۵ درصد صادرات افریقای سیاه به چین را به عهده دارند. ولی در عین حال این کشور افریقای غربی جزو ۶ کشور این قاره است که ۸۰ درصد از کالاهای مورد نیاز خود را از چین وارد می‌کنند. حجم تجارت دوجانبه بین ابوجا و پکن تقریباً ۱۵ میلیارد و معادل تقریباً ۷ درصد کل تجارت چین با افریقاست، لذا قابل درک است که اکنون نیجریه فشار می‌آورد تا مرز ۵ درصد گمرکی برای محصولات کشاورزی خود از میان برداشته شود. چین در تجارت با فقیرترین کشورهای جهان (Last develped countries LDC) از سال ۲۰۰۵ گام به گام عوارض گمرکی برواردات را کاهش بخشیده است. از سال ۲۰۰۸ چین برای این قبیل کشورها که طی سه سال متمادی درآمد سرانه‌سالانه ملی آنها کمتر از ۹۹۲ دلار بوده، بزرگترین بازار صادراتی می‌باشد. ۲۳ درصد صادرات کشورهای LDC به چین است، پس از همایش سران G20 در سال ۲۰۱۲، عوارض گمرکی ۹۷ درصد از محصولات لغو شد. برخلاف اصول تعیین شده تجارتی ایالات متحده AGOA و همین‌طور قرارداد تجارت آزاد اتحادیه اروپا EPA چین هیچ نوع شرطی که بازار کشورهای افریقائی را بخطر بیافکند، برای این کشورها تعیین نمی‌کند.
