منبع: گاردین (نشریه حزب کمونیست استرالیا)

نویسنده: امیل شپرز

تارنگاشت عدالت

در روز ١۳ مارس در شماری از شهرهای برزیل تظاهرات وسیعی در حمایت از رئیس‌جمهور دیلما روسف از حزب کارگران برگزار شد. این یک اقدام پیش‌دستانه علیه تظاهرات بسیار بزرگی بود که روز بعد علیه روسف صورت گرفت و در آن راست خواهان استیضاح او شد. طبق برخی تخمین‌ها بیش از یک میلیون نفر راه‌پیمایی کردند.

روسف اواخر سال گذشته در بستر رکود اقتصادی و رسوایی فساد طرح‌ اختلاس در «پترولیو براسیلیرو» یا پتروبراس- شرکت عظیم دولتی نفت برزیل- که گفته می‌شود طی آن حدود ۳٬۸ میلیارد دلار دست‌به‌دست شده، برای بار دوم انتخاب شد.

طرح، که به نظر می‌رسد پیش از به قدرت رسیدن نخستین دولت حزب کارگران بریاست جمهوری لوئیز ایناسیو لولا د سیلوا به جریان افتاده بود شامل ترتیبات «بپرداز تا بازی‌کنی» می‌شد که در آن پیمانکاران شرکت‌کننده در مناقصه‌های پتروبراس برای پیشی‌گرفتن بر رقبای خود به مقامات شرکت دولتی حق‌و‌حساب می‌دادند

همچنین اتهاماتی درباره انتقال پول توسط برخی مقامات پتروبراس به حزب کارگران وجود دارد. چندین نفر در پتروبراس، در شرکت های پیمانکار و در دولت- از جمله سخنگویان دو مجلس کنگره- احتمالاً راهی زندان خواهند شد. روسف طی این دوره، و پیش از آن‌که برای نخستین‌بار به ریاست جمهوری انتخاب شود، رئیس هیئت مدیره پتروبراس بود، گرچه او به شراکت در جرم متهم نشده است

بغیر از اختلاس کنندگان هیچ‌کس از فساد-که طی سال‌های بسیار یک مشکل مزمن در دولت برزیل بوده است-حمایت نمی‌کند. اما جناح راست، بازندگان انتخابات ریاست جمهوری سال ٢۰١۴، که حضور نیرومندی در قوه مقننه دارد، به نظر می‌رسد در فکر استفاده از دشواری‌های اقتصادی و رسوایی پتروبراس برای برکنار کردن روسف از ریاست جمهوری با ابزار بیرون از چهارچوب قانون اساسی است.

طبقه کارگر و چپ، و بویژه فقرا و فقرای سابق که از ریاست جمهوری لولا-دیلما بسیار بهره‌مند شده اند، می‌ترسند که نقشه راست تحمیل یک برنامه نئولیبرالی لجام گسیخته ریاضت و خصوصی‌سازی‌ها باشد.

چیزهایی که راست گفته و نوشته به این نگرانی دامن می‌زند که اگر دیلما برود، برزیل ممکن است از نظام بولیواری اتحادها خارج شود و یک‌بار دیگر خود را تحت سلطه ایالات متحده ببیند. خود روسف برای مقابله با بحران کنونی برخی اقدامات ریاضتی پشنهاد کرده است و به این خاطر مورد انتقاد برخی محافل طبقه کارگر و کارگری قرار گرفته است، اما راست می‌خواهد بسیار جلوتر برود.

دستگیری‌های تازۀ اخیر در ارتباط با پرونده اختلاس در پتروبراس بر آتش نفت ریخته است. این دستگیری‌ها شامل رنان کالهیراس، رئیس مجلس سنا، و ادواردو کونها، رئیس مجلس نمایندگان می‌شود. این دو نفر و برخی دیگر از دستگیر شدگان عضو حزب کارگران روسف نیستند بلکه عضو «حزب جنبش دموکراتیک» می‌باشند، روسف به این دلیل که حزب کارگران و متحدین ایدئولوژیک آن (مانند حزب کمونیست برزیل) در هیچ‌یک از دو مجلس اکثریت ندارند-وضعیتی که با نتایج انتخابات ٢۰١۴ تشدید شد- مجبور به همکاری حزب جنبش دموکراتیک شده است. اما برخی از مقامات حزب کارگران نیز متهم به اختلاس شده اند.

به این دلیل است که راست، و عمدتاً به اصطلاح «حزب سوسیال دمکرات» برزیل همه سعی خود را بخرج داد تا پایگاه خود را در پشت شعار استیضاح رئیس‌جمهور روسف (اقدامی که در قانون اساسی برزیل پیش‌بینی نشده) و شعار مبارزه با فساد به خیایان بیاورد. اما در میان علامت‌ها و شعارهایی که تظاهرکنندگان کلاً سفید‌پوست و مرفه حمل می‌کردند تعدادی وجود داشت که موجب نگرانی می‌شد:

‌● «دولت کوچک‌تر، مالیات کم‌تر»

● «مداخله نظامی اکنون!»

● «ایده‌آلیسم کمونیستی پول، بهداشت، آموزش و احترام ما را برد! دیلما بیرون، حزب کارگران بیرون» (این و چند شعار دیگر به انگلیسی بود)

● «ما یک ونزوئلا دیگر نمی‌خواهیم» (این نیز به انگلیسی).

● «کشور من برزیل است، نه کوبا یا ونزوئلا»

● و «دنباله روی از پائولو فریره بس است!» (کتاب معروف پائولو فریره به نام «آموزش ستم‌دیدگان» که در سال ١۹۶۸ منتشر شد بخشی از جنبش رهایی بخش آمریکای لاتین است.).

این شعارها بسیار نگران‌کننده اند زیرا از آسمان به زمین نیافتاده اند. این شعارها از اظهارات برخی نظامیان و دیگران در راست الهام می‌گیرند. بلندپایه ترین آن‌ها ژنرال پائولو چاگاس از ارتش ذخبره برزیل است که سال گذشته خواهان قدرت گرفتن نظامیان برای نجات برزیل از «کمونیسم» شد. شعارهای مشابه‌ای توسط نظامیان در کودتای ١۹۶۴ مورد استفاده قرار گرفت، کودتایی که با کمک ایالات متحده یک دیکتاتوری را سرکار آورد که چندین دهه طول کشید. اما روسف و لولا بمثابه مخالفین حکومت نظامیان دندان سیاسی آن‌ها را کشیدند، امری که موجب رنجش در میان افسران شده است.

گرچه دولت برزیل یکی از کم‌رنگ‌ترین چپ‌گرایی‌ها را در گروه بولیواری دارد، اما برزیل با ٢۰۰‌ میلیون جمعیت خود بزرگ‌ترین و صنعتی‌ترین عضو آن گروه است. در حال‌حاضر، تلاش‌های ثبات‌زایی در ونزوئلا و آرژانتین، دومین و سومین کشور بزرگ از گروه کشورهای بولیواری در جریان است. نتیجتاً اگر کسی بخواهد کل «موج چپ» را که از سلطه ایالات متحده در آمریکای لاتین دور می‌شود نابود کند، برزیل مطمئناً یک هدف خواهد بود. برزیل همچنین در گروه کشورهای «بریکس» (برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی) که در بوجود آوردن یک چهارچوب چند قطبی قدرت در جهان تعیین‌کننده است، نقشی مهمی دارد.

رئیس‌جمهور روسف خط دلجویانه‌ای نسبت به تظاهرکنندگان در پیش گرفت و قول گفت‌وگو داد. حزب کمونیست برزیل نسبت به خطر بسیار واقعی کودتا هشدار داد و خواهان اتحاد و عمل میان بخش چپ‌گرای ائتلاف حاکم، و حمایت از دولت شد.