دولت نئولیبرال تدبیر نان مردم را خواهد برید
قیمت جدید نان در راه است
دولت سالانه 13هزار‌میلیاردو420میلیون‌تومان یارانه مستقیم و غیرمستقیم به نان و آرد اختصاص می‌دهد
شرق، مرضیه محمودی
بعد از افزایش قیمت حامل‌های انرژی، اکنون نوبت افزایش قیمت نان رسیده است یا به اصطلاح معاون اجرایی رییس‌جمهور، قرار است به‌زودی قیمت آرد و نان اصلاح شود.
اما به گفته علی قنبری، رییس جدید شرکت بازرگانی دولتی هنوز قیمت نهایی نان مشخص نشده و کارگروه‌هایی در حال بررسی این موضوع هستند که قیمت نان و آرد به چه میزان افزایش یابد که «هم مردم از این اصلاح قیمتی متضرر نشوند و هم نانواها.» اما آنچه در این میان مغفول مانده هدف اصلی آزادسازی قیمت‌هاست و افزایش هزینه‌های دولت؛ چون دولت سالانه 13هزار‌میلیاردو420میلیون تومان یارانه مستقیم و غیرمستقیم به نان و آرد اختصاص می‌دهد؛ یعنی معادل چهار‌میلیاردو330میلیون‌دلار.
قرار بود دولت یارانه غیرمستقیم نان و آرد را حذف کند و آن را به‌طور مستقیم به مردم بپردازد اما آمارها نشان می‌دهد هم خانوارها از محل افزایش قیمت نان هزینه بیشتری داده‌اند و هم دولت.
براساس آمار از سال82 تا 91 با وجود کاهش یک‌سومی نان خانوارها، متوسط هزینه سالانه یک‌خانوار برای تامین نان مصرفی هشت‌برابر شده است. دولت هم به جای کاهش هزینه، سالانه چهار‌میلیارددلار برای نان یارانه مستقیم و غیرمستقیم می‌دهد؛ یعنی هم هزینه بیشتری می‌دهد و هم همه‌ساله در آستانه افزایش قیمت‌ها با انتقاداتی تند مواجه میشود.
افزایش قیمتی که منتفی بود، محقق میشود
از سال90 تا سال92 قیمت نان در دفعات متعدد افزایش یافته بود، در سال93 هم گمانه‌هایی در مورد افزایش قیمت نان شنیده می‌شد. اما یارانه مصوب در بودجه سال93، احتمال افزایش قیمت نان را به صفر رساند. دولت در لایحه بودجه سال93 پیشنهاد یارانه هشت‌هزارو800میلیاردتومانی را به مجلس داده و گفته بود اگر این رقم تصویب شود، افزایش قیمت نان منتفی است. مجلس هم دست‌ودلبازی نشان داد و مقداری به رقم پیشنهادی دولت افزود و یارانه 11هزار‌میلیاردتومانی را برای یارانه گندم و آرد تصویب کرد اما دست دولت را باز گذاشت تا در صورت اجرای فازدوم و به صلاحدید کابینه قیمت آرد و نان افزایش یابد. سخنگوی دولت هم در یکی از مصاحبه‌های خود در فروردین‌ماه موضوع افزایش قیمت نان را منتفی دانسته و گفته بود: «در مجموعه برنامه‌های هدفمندی یارانه‌ها نان قرار ندارد و تصمیم نداریم، نسبت به افزایش قیمت نان اقدام کنیم.» مجتبی خسروتاج، معاون توسعه بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت هم تا هفته گذشته خبر از منتفی شدن افزایش قیمت نان می‌داد اما دیروز معاون اجرایی رییس‌جمهور در «هشتمین نمایشگاه بین‌المللی صنعت آرد و نان» گفت: در 30ماه گذشته قیمت نان افزایش نداشته اما اکنون نظرات کارشناسی سازمان‌های مختلف را برای اصلاح قیمت آرد و نان گرفته‌ایم تا تغییر قیمت نان کمترین فشار را بر مردم وارد کند. به گزارش فارس محمد شریعتمداری توقف قیمت نان را طی دوسال‌ونیم اخیر عاملی در راستای بروز مشکلات در کیفیت نان دانست و افزود: اکنون دولت سعی در ریشه‌یابی مساله کرده تا تصمیماتی اتخاذ کند که حداقل فشار به مردم وارد شود. اما هنوز هیچ رقمی برای قیمت نان تعیین نشده است. این خبری است که علی قنبری، رییس جدید شرکت بازرگانی دولتی به تسنیم داده است.
افزایش 6برابری یارانه غیرمستقیم آرد و نان
حال دولت در حالی مجددا درصدد افزایش قیمت نان برآمده، که به‌نظر نمی‌رسد این افزایش قیمت در کاهش هزینه‌های دولتی تاثیری داشته باشد. چون دولت همچنان در حال پرداخت یارانه‌های نجومی به نان است. یارانه نقدی که دولت از آذر ماه سال 89 به حساب خانوارها ریخت 40هزارو500تومان بود که در 31فروردین ماه، پنج‌هزار‌تومان به‌عنوان یارانه نان؛ به آن اضافه شد یعنی اکنون دولت با احتساب 77میلیون‌نفر یارانه‌بگیر، ماهانه 385میلیاردتومان و سالانه چهار‌هزار‌میلیاردو 620میلیون‌تومان یارانه نقدی نان به مردم می‌پردازد اما چندی پس از افزایش قیمت نان، دولت برای آنکه این افزایش قیمت بر اقشار ضعیف جامعه فشار وارد نکند مجددا به آرد و نان، یارانه غیرمستقیم پرداخت کرد. به گفته محمدرضا مرتضوی، رییس کانون صنایع غذایی ایران دولت هر‌کیلو گندم را 1250تومان می‌خرد و 450تومان به کارخانجات آرد‌سازی می‌دهد؛ یعنی برای هر‌کیلو گندم دولت 800تومان یارانه می‌دهد. مصرف گندم برای تولید نان هم 10میلیون‌و 500هزار تن است. با این حساب دولت سالانه معادل هشت‌هزار‌میلیاردو800میلیون‌تومان هم یارانه مستقیم برای خرید گندم پرداخت می‌کند. مجموع یارانه مستقیم و غیرمستقیم نان برای دولت سالانه، 13هزار‌میلیاردو420میلیون‌تومان میشود؛ یعنی دولت با احتساب دلار 3100تومانی، چهار‌میلیاردو330میلیون‌دلار یارانه نان می‌پردازد اما نه کیفیت نان بهتر شده و نه هزینه دولت از بابت تولید نان کاهش یافته است. یعنی در یک‌بازه 10ساله یارانه غیرمستقیم نان شش‌برابر شده است. دولت در سال82، حدود یک‌میلیاردو790میلیون‌تومان یارانه غیرمستقیم پراخت می‌کرد که در سال93 به 11هزار‌میلیاردتومان رسیده است.
افزایش 8برابری هزینه کاهش یک‌سومی مصرف
افزایش هزینه‌ها تنها مربوط به دولت نبوده است؛ چون بر اساس آمار در حالی که میزان مصرف نان خانوارها در فاصله سال‌های82 تا 92، 37درصد کاهش یافته است اما هزینه تامین نان خانوارها هشت‌برابر شده است. بر اساس آمار در سال82 هر خانوار سالانه 551کیلو نان مصرف می‌کرد که در یک‌روند نزولی به 347کیلو در سال91 رسیده است. اما هزینه‌ها افزایش یافته؛ یعنی در سال82 هر خانوار سالانه حدود 45هزارتومان برای نان هزینه می‌کرد که این رقم در سال91 با 706درصد افزایش به 361هزارتومان رسیده‌است.
