تا پیش از معلوم شدن سرانجام «داعش» با تسلط بر «کرکوک» کردهای عراق به مشروطه خود رسیدند!

«دی ولت» – روزنامه محافظه کار آلمان – ترجمه رضا نافعی

پیشمرگه های کُرد (همزمان با عملیات داعش در عراق و تصرف شهر موصل) شهر نفت خیز کرکوک را که تا کنون مورد مناقشه بود تصرف کردند. آنها به این صورت منطقه خودمختار کرد نشین را گسترش می دهند و مقدمات برای ایجاد کشور کردستان را فراهم می آورند.

پیشمرگان کرد از لحاظ تعداد برابر هستند با ارتش عراق، با تجهیزات خوب، با انظباط و روحیه ای رزمنده. آیا آنها اینک رو بسوی ایجاد کشوری مستقل خواهند آورد؟

درجنگ داخلی عراق که هم اکنون در جریانست، همه چیز شتابان صورت می گیرد. پس از آن که ارتش تروریستی داعش شهر بزرگ موصل در شمال شرقی عراق را تقریبا بدون نبرد تسخیر کرد، کُرد ها هم، آنطور که خود می گویند، شهر نفت خیز کرکوک را تسخیر کردند.

در هر دو مورد ارتش عراق که آمریکا با هزینه 25 میلیارد دلار آموزش داد و مجهز ساخت، بزرگترین توانائی خود را به نمایش گذاشت: فروپاشی دراماتیک و فرار بی معطلی. از قرار معلوم، پس از آن که نیروهای ویژه ایران را شتابان به عراق خواستند ارتش عراق با کمک آنها موفق شد، دست کم «تکریت»، زادگاه صدام حسین ، دیکتاتور پیشین را دوباره تسخیر کند. داعش اندک زمانی قبل به شهر حمله کرده و بخشی از آن را متصرف شده بود.

در خلاء قدرتی که در اثر ضعف عراق بوجود آمد، با سرعتی باور نکردنی، ترکیب های تازه ای از قدرت شکل گرفت. تنها داعش نیست که اینک شانس جدی برای تشکیل یک دولت سنی، میان مرز مشترک عراق و سوریه بدست آورده است. کُردها هم با تسخیر کرکوک به رؤیای خود برای تشکیل کشوری که بتواند برقرار بماند نزدیک تر شدند. کرکوک با نفتی که دارد می تواند پایه اقتصادی قابل اعتمادی برای کشور کردستان گردد. از سال 1991، پس از جنگ خلیج ( فارس)، کردستان عملا «منطقه خود مختار» است.

بغداد بخشی از درآمد نفت را به کردها می دهد

منطقه کردستان به آن صورتی که تا کنون، بعنوان راه حل موقت داشته، برای کردها مناسب بوده است. زیرا آنها در منطقه خود می توانند به هر شکل که خود می خواهند زندگی کنند و در عین حال دولت بغداد بخشی از در آمد نفت را در اختیار آنها قرار میدهد.

کاری که آنها مجاز به انجام آن نیستند این است که خود نفت بفروشند. در منطقه ای که تا کنون در اختیار کردها بوده است چندین منبع نفت وجود دارد، منابعی که پس از جنگ خلیج (فارس) کشف شده و مورد بهره برداری قرار گرفته اند، اینک کرکوک می تواند بر این توانائی بیفزاید .

بلافاصله پس از جنگ، این شهر از لحاظ سیاسی همیشه مورد مناقشه بود. کردها، ترکمن ها و عرب هائی که در آنجا زندگی می کنند همه خواستار دست یافتن به حکومت بودند. هیچ کس بدقت نمی داند که نسبت جمعیت در کرکوک چگونه است. ولی ممکن بنظر می رسد که اگر کنترل منطقه در اختیار کردها قرار گیرد نسبت جمعیت نیز بسود آنها تغییر کند.

پس از آن که در منطقه شمالی نفت پیدا شد و اهمیت اقتصادی شهر کرکوک برای نقشه های آینده کردها کاهش یافت کشمکش تلخ بر سر آن نیز اندک اندک فروخوابید.

در این اواخر کردها نفت خود را می فروشند

در هفته های اخیر رهبران کردستان برای نخستین بار در صدد برآمدند خود نفت بفروشند. دو کشتی نفتکش در بندر نفتی ترکیه در جیحان بارگیری و روانه دریاها شدند. منابع کرد گفتند خریداران مشتریان غربی هستند. اما از آنجا که کردستان قانونا مجاز به فروش نفت نیست بغداد تهدید کرد که دست به اقدامات حقوقی خواهد زد. دولت های مشتریان احتمالی نیز به کردها هشدار می دهند. فعلا دو کشتی نفتی در آبها سرگردانند.

آنچه مسلم است این است که کردها بوضوح در تلاشند تا خود را از وابستگی به بغداد رها سازند. از لحاظ نظامی، قطع وابستگی به دولت مرکزی هیچگاه به اندازه امروز آسان نبوده است.

ارتش 190 هزار نفری عراق، در موجهه با داعش بوضوح تمام نشان داد که بیرون از مناطق شیعه نشین تمایلی به نبرد ندارد. تعداد پیشمرگان کُرد نیز ظاهرا برابر است با تعداد نفرات ارتش عراق، نیروئی با تجهیزات خوب، منضبط و با روحیه رزمنده. اگر نیروئی باشد که بتواند در برابر داعش بایستد همین پیشمرگان هستند.

دولت مرکزی عراق در حال حاضر فاقد قدرتی است که بتواند مانع گسترش عرصه عمل کردها گردد. اما مانع اصلی در برابر رؤیای آزادی کردستان بین المللی است: باید به واکنش های ترکیه و ایران توجه داشت. البته تعداد کشورهای مخالف امروز کمتر از گذشته است، زیرا در گذشته سوریه و عراق قدرتهای نیرومندی در برابر رؤیای آزادی کردها بودند. امروز هر دو کشور ویرانند.

ترکیه بر سر دوراهی

ترکیه اینک می تواند یک نقش کلیدی ایفا کند. رهبری کردها چند سالی است که برای رها سازی خود از بغداد به تکیه بر ترکیه تمایل بیشتری نشان می دهد. اما ترکیه خود با این مسئله روبروست که یک کردستان قدرتمند تر می تواند کردهای ترکیه و نقشه های آنها را برای خودمختاری فعال سازد.

بنظر می رسد محاسبه کردها این طور است که می خواهند بهترین شرائط را برای خود فراهم آورند و در انتظار فروپاشی عراق بمانند. و یا اگر این کشوری که مصنوعا توسط کشورهای استعماری بوجود آمد، توانست بازهم سرپا بماند، برای تقسیم مجدد قدرت در مواضع بهتری قرار داشته باشند.

البته تمام این فرضیات مشروط به پس زمینه و تکانه هائی است که حرکت داعش پدید آورد. موقعیت انفجاری که پیشروی آنها بوجود آورد برای ترکیه خطرناک است. داعش مدعی حکومت بر بخشی از جنوب شرقی ترکیه است و در آنجا حضور نیرومند و فزاینده ای دارد.

به این صورت دولت ترکیه زیر فشار قرار دارد و باید خود را توجیه کند. زیرا این ترکیه بود که خود هیولای داعش را آفرید. دولت ترکیه به هزاران جهادگرای خارجی اجازه داد وارد سوریه شوند و بسیاری از آنها بسوی داعش رفتند. افزون بر این کارشناسان امور امنیتی می گویند تجهیزات و اسلحه داعش را دیرزمانی خود ترکیه تامین می کرد. هدف ترکیه ایجاد قدرتی بود که بتواند بشار اسد رئیس جمهور سوریه را ساقط کند. آن نقشه ثمری ببار نیاورد ولی داعش برپا و برجا ماند. ترکیه حالا بجای یک مسئله – اسد – با دو مسئله روبروست.