Reuters image
عبدالباری عطوان
شهر بنغازی، نقطه آغازین انقلاب لیبی شاهد یک جنگ داخلی تمام‌عیار است، طرفین این جنگ کسانی هستند که دوشادوش هم در نبرد برای سقوط نظام سابق این کشور مبارزه می‌کردند؛ نبردی که جنگنده‌های ناتو با چراغ‌سبز سازمان‌ملل و رهبری آمریکا آن را پیش راند. جنگ کنونی لیبی یک جنگ نیابتی بین گروه‌های اسلامگرای تندرو مجهز به شبه‌نظامیان بشدت مسلح به تجهیزات نظامی مدرن و نیروهای سرهنگ بازنشسته، خلیفه حفتر است. این شخصیت مورد حمایت آمریکا و برخی کشورهای عربی است. فقط طی دور روز گذشته حدود 100 تن کشته و ده‌ها تن دیگر زخمی شدند و آمار کشته‌ها و قربانیان در حال افزایش است. سرهنگ حفتر که خود را فرمانده ارتش «ملی» می‌نامد، می‌گوید هدفش از این عملیات نابود کردن «تروریست‌ها» در لیبی و ریشه‌کن کردن شبه‌نظامیان اسلام‌گرا(تندورها) در بنغازی و گروه «انصار الشریعت» است که به اتهام قتل سفیر و سه دیپلمات دیگر آمریکایی در شهر بنغازی در لیست سازمان‌های تروریستی آمریکا درج شده است. این حالتی از هرج و مرج مسلحانه بی‌سابقه است که لیبی حداقل در 50 سال گذشته چنین وضعیتی را تجربه نکرده است. متحدان و دوستان سلاح به دست دیروز، دشمنان امروز هستند که مجهز به انواع تسلیحات و جنگنده‌ها شده‌اند و ملت بی‌گناه لیبی همچون ملت‌های عراق و یمن بهای این دشمنی‌ها را می‌پردازند. اختلافات و شکا‌ف‌ها در لیبی فقط در میان دوستان سلاح به دست محدود نشده بلکه اختلاف همچنین در میان کشورهای حامی مداخله نظامی و جنگ علیه نظام سابق پدیدار شده است. در حالی‌که قطر از جریان‌های اسلامی و گروه اخوان‌المسلمین حمایت می‌کند، امارات، مصر و عربستان سعودی از شبه‌نظامیان «میانه‌رو» یا غیراسلامی مانند گردان الزیتان در شمال غربی و گردان سرهنگ حفتر در مناطق شرقی حمایت می‌کنند. ربودن سفرا و دیپلمات‌های عربی و کشورهای خارجی پدیده وحشتناکی است که نشان‌دهنده هرج و مرج و ناامنی است و این پدیده محدود اخیرا با جنگ در شرق این کشور و پرواز جنگنده‌ها و بمب‌افکن‌ها همراه شده است که وضعیت این کشور در زمان مداخله ناتو را ترسیم می‌کند. دولت مرکزی وجود ندارد یعنی اینکه دولت بسیار ضعیف عمل می‌کند و کنترل خود را بر کارکنان و شبه‌نظامیان از دست داده است. ارتش لیبی نیز وجود ندارد و اگر وجود دارد بدون امکانات یا تمایل برای دخالت در این درگیری‌هاست گویا ارتش وابسته به کشور دیگری غیر از لیبی است. سوال اینجاست که چگونه این تسلیحات و تانک‌ها در دسترس ارتش سرهنگ حفتر قرار گرفته است و چگونه هواپیماهای جنگنده آن پایگاه گردان «راف‌الله السحاتی» تحت فرماندهی اسماعیل الصلابی، اسلامگرای تندرو را بمباران می‌کند؟ در پاسخ باید گفت شکافی در «بقایای» ارتش لیبی ایجاد شده و پایگاه نظامی طبرق به کنترل گردان سرهنگ حفتر درآمده است. پارلمان لیبی، عصر یکشنبه مورد هجوم قرار گرفت و رادیوی وابسته به گروه انصارالشریعت نیز هدف موشک‌ها قرار گرفته و در حال حاضر تعطیل شده است. خودروهای پلیس و ارتش نیز در شهر «درنه» تردد می‌کنند و هواپیماهای خارجی پروازهای خود را به بنغازی به حال تعلیق درآورده‌اند اما شهر سبها و الفکره در جنوب لیبی از کنترل دولت خارج شده و درباره شهرهای سرت، بنی‌ولید و تاورغه که کشتارهای باورنکردنی در آنجا در جریان است، باید سکوت کرد. حکومت جدید لیبی که زاییده پارلمان ازهم‌پاشیده است و همچنان مشروعیت آن مورد بحث و جدال است، حمله گردان سرلشکر حفتر که مسلح به جنگنده است به پارلمان را «کودتا» و تلاش برای به شکست کشاندن انقلاب 17 فوریه 2011 که به سرنگونی نظام قذافی منجر شد، توصیف می‌کند. کودتا علیه چه چیزی؟ آیا دولتی قوی وجود دارد؟ آیا چیزی از دستاوردهای انقلاب فوریه مانده است که خنثی بشود؟ همه این عوامل با حمایت مثلث آمریکا، فرانسه و انگلیس و با حمایت برخی کشورهای عربی علیه کشور و ملت لیبی توطئه کردند و با شعار قرار دادن عناوینی همچون آزادی، مبارزه با فساد و حمایت از انسان‌ها، نقشی بزرگ و اساسی در به هرج و مرج کشاندن این کشور آفریقای ایفا کردند. این افراد ابتدا خون یکدیگر و سپس خون ملت لیبی را پایمال و این کشور را در فساد غرق و دولتش را نابود کردند. لیبی از مجموع 6/1 میلیون بشکه نفت فقط 250 میلیون بشکه را به خارج صادر می‌کند؛ زیرا شبه‌نظامیان بر چاه‌های نفتی و پایانه‌های صادراتی آن را به اشغال خود درآورده‌اند و دولت از اقدام علیه آنها عاجز مانده است. لیبی در سایه هرج و مرج‌ها به سمت تجزیه پیش می‌رود، شبه‌نظامیان خارج از قانون عمل می‌کنند سفارتخانه‌های خارجی بسته شده و کارکنانش برای نجات جانشان فرار کرده‌اند. نیمی از مردم لیبی به مصر، تونس و الجزایر مهاجرت کرده‌اند و بقیه ساکنان آن تلاش می‌کنند با مهاجرت دریایی به سمت سواحل شمال مدیترانه کوچ کنند. چه کسی جرات دارد بگوید «توطئه‌ای» در جریان است. آیا عمرو موسی، دبیرکل اتحادیه عرب که از مداخله ناتو حمایت کرد از ملت لیبی
عذرخواهی می‌کند؟
*کارشناس برجسته مسائل سیاسی
