اشپیگل آنلاین – نوشته یاکوب آوگ اشتاین. ترجمه رضا نافعی

منتشر شده در تارنماي آينده ما 

» آلمان بزرگتر از آنست که  رویدادهای جهان را فقط تفسیر کند» این سخن را  اشتاین مایر، وزیر خارجه آلمان اخیرا اظهار داشت. حال، با حوادث اوکرائین درک می کنیم که منظور وزیر خارجه چه بوده است. المان در کیف فقط مفسر نبود بلکه فعالانه دخالت کرد. حاصل آن یک مصیبت دیپلماتیک شد.

اشتاین مایر و صدر اعظم آلمان «مرکل» بی خبر بودند یا می خواستند خیلی زرنگ باشند؟ می خواستند به اوکرائین کمک کنند یا می خواستند آدم ناجنسی چون پوتین را سرجای خودش بنشانند؟ هیچکدام از این حساب ها درست از آب در نمی آیند. یا تجزیه یا جنگ –  حالا  اوکرائینی ها باید هزینه سنگینی بپردازند برای تن در دادن به وسوسه غرب.  مسئولیت آن به گردن آلمان هم هست.

هفته پیش روزنامه  »فرانکفورتر آلگماینه » با شور و شعف نوشت: «اشتاین مایر، وزیر خارجه، پس از بازگشت به وزارت خارجه، قدرت خود را به اثبات رسانید.» این تمجید برای قراردادی بود که در اوکرائین بین دولت و اپوزیسیون به امضاء رسید و اشتین مایرهم در آن سهیم بود -تمجیدی که عجولانه بود. درست در  همان آغاز سیاست خارجی تازه آلمان، حدود و ثغور آن مشخص شد. ولی دیپلماسی یعنی داشتن توانمندی ادراک. این سخن استاد سالخورده دیپلماسی کیسینجر است. باید دنیا را با چشم دیگران دید. دیگران، در این مورد، روس ها هستند.

هنگامی که قرارداد همکاری با اتحادیه اروپا به کیف عرضه شد، انتظار دفتر صدارت عظما و وزارت خارجه آلمان از روسیه چه بود؟ هنگامی که اپوزیسیون اوکرائین را تشویق می کردند که علیه یانوکویچ دیکتاتور – که به هر حال رئیس جمهوری انتخاب شده بود- بپا خیزند، چه انتظاری داشتند؟ وقتی که دولت کودتا را ( آقایان تازه به صحنه آمده در کیف را باید  به همین اسم نامید)   بی معطلی برسمیت شناختند. چه انتظاری داشتند؟

پوتین نمی خواهد شریک غرب باشد

روس ها چه بنظرشان می آمد هنگامی که جان مک کین سناتور آمریکائی  در دسامبر سال گذشته از آن بالا، با سماجت پشت میز خطابه در میدان استقلال کیف خطاب  به حاضران در میدان گفت: «مردم اوکرائین! این فرصت، فرصت  شماست! این لحظه شماست! جهان آزاد با شماست! آمریکا با شماست!» روس ها چه بنظرشان می آمد هنگامی که کلیچکو – بوکسور و الیگارش گازی، تیموشنکو، بلافاصله پس از کودتا  دعوت شدند که در  اجلاس احزاب خلقی اروپائی که قرار بود در دوبلین برپا گردد حضور یابند؟

پوتین نمی خواهد شریک غرب باشد. او در کار ایجاد امپراتوری بزرگ خود در فراقاره ارو- آسیاست. بی اعتمادی متقابل حد و مرز ندارد. به دلائل قابل فهم از هر دو طرف. اما در اینجا یک تضاد منافع  واقعی مطرح است. اوکرائین یعنی مرز میان شرق و غرب، شکافی که کشور را به دو بخش تقسیم می کند، شکافی  است که هیچگاه بسته نمی شود.

هنگامی که وزیر خارجه ما اطمینان می دهد که در اوکرائین شطرنج جهانی  بازی نمی شود ما از او خوشمان می آید. ولی ولادیمیر پوتین نه در کاته گوری حق تعین سرنوشت دموکراتیک فکر می کند و نه در کاته گوری جهان دیجیتال. برای او اوکرائین یک حصار است: یک دیوار دفاعی است  که جلوی قلعه او قرار دارد. به همین دلیل «جنگ سرد» هم از اینجا شروع نمی شود. ریشه ها عمیق تر ار این هاست. این «بازی بزرگ» است که رودیارد کیپلینگ از آن سخن گفته است. بازی بزرگ  انگلیس و روسیه  بر سر آسیای مرکزی ، در قرن نوزدهم.

قوانین بین المللی نقش فرعی دارند

بریژینسکی طراح بزرگ نقشه های راهبردی آمریکا در سال 1998 نوشت تفاوت بود و نبود اوکرائین برای روسیه در این است که  روسیه بدون اوکرائین «عمدتا یک  امپراتوری آسیائی» است  که باید با تضاد های آسیای مرکزی دست و پنجه نرم کند و با اوکرائین امپراتوری  نیرومندی است که اروپا و آسیا را دربر می گیرد».

در این عرصه حقوق بین المللی نقشی فرعی ایفا می کند- مانند حملات هواپیماهای بی سرنشین آمریکائی در مرز پاکستان، یا اشغال کرانه باختری اردن توسط اسرائیل، یا   چین  که خودسرانه در دریای جنوبی چین مرز تعیین می کند. وقتی صحبت بر  سر دفاع از علائق  باشد روسیه جدی است.

 ولی اگر پوتین حتی یک «دموکرات  ناب» هم می بود، که هیچوقت نبوده است، بازهم، دست کم در کریمه نمی توانست از هیچ چیز بگذرد.  این را آلمان ها باید خوب بدانند. به هر حال آن کس که بعدا کاترین دوم تزار روسیه گشت و لقب کبیر هم به او داده شد، یک شاهزاده خانم آلمانی بود و معشوق او شاهزاده پوتیومکین در سال 1783 کریمه را «از این لحظه به بعد و برای تمام زمان ها » تصاحب کرد….

شاید  هم غرب  دیر زمانی است که  قصد  تقسیم اوکرائین را دارد. با این حساب که اگر دست کم  نیمی از اوکرائین  هم طرف ما باشد بهتر است تا تمامش طرف روسیه باشد. به هر حال خطری از سر دنیا گذشته است اگر این بحران به تجزیه  کریمه ختم شود.