محمد ایراني
در بخشهای اول و دوم تغییر سیاستهای مسولان تراز اول جمهوری اسلامی مورد بررسی قرار گرفت و اینکه چگونه آنها در تایید دولت روحانی به توافق رسیدند ، همچنین وضعیت داخلی کشور از نظر اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی و نظامی توضیح داده شد . جناح تندرو که در انتخاب وزرا شکست سختی از جناح برهبری لاریجانی و دیگر اصولگرایان مخالف خورد ، ناچار گردید در دیگر ابعاد قدرتی نیز درگیرشده و قدرت بیشتری را در دولت و حکومت از دست بدهد . پس از انتخابات و بموازات انتخاب وزرا در مجلس فراکسیون رهروان ولایت زیر نظر لاریجانی مهمترین و قدرتمندترین بخش جناح دوم ، تسویه حساب با بخشی از فرماندهان سپاه ، بخشی از بیت رهبری ، جبهه پایداری مصباح و شورای نگهبان که جناح اول را تشکیل میدهند را آغاز کردند . آنها در اولین حمله مانع ادامه حضور عباسعلی کدخدایی در شورای نگهبان گردیده و دومین اقدام مربوط به درخواست انتشار علنی گزارش مربوط به سخنرانی لاریجانی در قم بوده که بدلیل دشنام و سنگ پراکنی طرفداران جبهه پایداری و برخی از فرماندهان سپاه ، متوقف گردید . موضوع پیامک سلیمانی فرمانده سپاه قدس به برخی در مورد حمایت از برخی کاندیداها بنوعی توسط سردار شریف سخنگوی سپاه تایید گردید ولی به جریان قبل از انتخابات مربوط گردید . بگفته روزنامه شرق در آخرین روزهایی که قالیباف در بهشت سکنا دارد حرف وحدیث ها پیرامون شفافیت مالی شهرداری در مورد هزار میلیارد تومان هزینه های فاقد سند شهرداری بالا گرفته است تا فردی نزدیک به اصلاح طلبان و برخی از اصولگرایان جانشین قالیباف گردد ، باید دید خامنه ای حاضر است یکی دیگر از را از دست بدهد !
خامنه ای میداند قدرتها بخوبی افسار تحریمها را در دست داشته و میدانند که رژیم آماده مذاکره است و البته اگر دو طرف به نتیجه ای نرسند ، دست تندروها را برای ادامه سیاستهای بحران زا باز خواهد گذاشت . پس از اینکه نوری المالکی نخست وزیر عراق اعلام کرد که مقامات ایران میخواهند از طریق آنها با آمریکا به مذاکره مستقیم بپردازند ، نامه سرگشاده عسگر اولادی با عنوان سخنی خیرخواهانه با باراک حسین اباما انتشار یافت . مهمترین موضوع نامه که این روزها از سوی محافل خارجی و داخلی روی صفحات سایتهاست ، اینکه این نامه اولین نیست و آخرین نیز نخواهد بود ، وی تاکید کرد که بارها آمریکایی ها اشتیاق خودرا به این امر اعلام کرده اند ، اما طی سه دهه گذشته بدلیل اصرار بر مواضع استکباری سران آمریکا و پیش شرطهای تحمیلی هیچگاه جامه عمل نیافته است .
رویترز در مقاله ای اشاره دارد که بسختی میتوان گفت روحانی برای نشان دادن تعهدش به بازسازی رابطه با غرب و رسیدن به تفاهم با غرب میتوانست کاری بهتراز انتخاب ظریف نماینده سابق در سازمان ملل انجام دهد . بگفته رویترز بی اعتمادی عمیق بین دو کشور در چند موضوع مورد مناقشه ، از برنامه هسته ای مخفی ایران و حمایتش از گروه های نظامی ضد اسرائیلی گرفته تا تحریم های آمریکا و امیدواریش برای مدیریت برنامه ای برای تغییر حکومت در ایران ، باعث بی نتیجه ماندن آن مذاکرات شد . انتخاب ظریف نشان میدهد که رئیس جمهور منتخب قصد دارد بار دیگر برای برقراری این رابطه تلاش کند . یکی از دیپلمات های غربی که طرف مذاکره ظریف بوده به رویترز میگوید ، او همواره تلاش میکرد هر آنچه را که برای بهبود روابط ممکن است به شیوه ای بسیار هوشمندانه و روشن انجام دهد . اوآمریکا را بسیار خوب میشناسد و با وجود تمامی ناکامی های گذشته در آمریکا به خوبی شناخته شده است ، ظریف رابطه خوبی با معاون رئیس جمهور جو بایدن ، وزیر دفاع چاک هیگل و عده ای از مقامات امنیتی آمریکا از هر دو حزب دارد .
در بیانیه وزارت خارجه فرانسه نیز آمده است همچنانکه انتخابات ریاست جمهوری اراده مردم ایران برای تغییر را نشان داد ، وزیر خارجه فرانسه از علاقمندی پاریس به آغاز فصلی تازه در مناسبات دو کشور پس از روی کار آمدن روحانی سخن گفت . بیانیه وزارت خارجه فرانسه میافزاید که فرانسه همچون شرکایش برای گفتوگو با دولت روحانی آماده است اما همچنان انتظار دارد که ایران در زمینه برنامه هستهای ، سوریه و حقوق بشر اقدامات عینی انجام دهد . مک درموت ، جان کنیرز ، کیث الیسون و مک گاورن از لیبرال دموکراتهای آمریکا از رهبری کنگره خواسته اند که رای گیری در مورد تحریم جدید فروش نفت حداکثر یک میلیون بشکه در روز را بتعویق اندازد تا از این طریق تلاشها برای تعامل با رییس جمهور جدید ازبین نرود .
هدف اصلی این انتخابات که کنترل بحران اقتصادی جهت کنترل نارضایتی داخلی است ، هدف عمده دیگری که توافق با غرب باشد ، را دنبال میکند که بخوبی در سخنان روحانی ، وزرای منتخب و سران دو جناح اصلی آشکار میگردد . روحانی با تاکید بر تلاش دولت برای کاهش تهدیدها و استفاده از فرصتها گفت ؛ مردم میخواهند که از فقر و تبعیض بدور باشند ، مردم میخواهند حرمت و کرامت داشته باشند ، مردم میخواهند در فضایی آزاد و معنوی زندگی کنند . روحانی در بخش دیگری از سخنانش تاکید کرد که دفاع از حقوق زنان و ایجاد فضای برابر برای حضور آنها در عرصه های مختلف در دستور کار دولت تدبیر و امید است . وی همچنین افزود که در مورد حقوق اقلیتهای قومی و مذهبی کارهایی صورت گرفته اما دولت تلاش خواهد کرد تا شرایط آنها را بهبود بخشد و پاسخگوی مطالباتشان باشد . وی در رابطه با روابط ایران با همسایگانش گفت ؛ جمهوری اسلامی ایران در پی صلح و ثبات منطقه است ، ما در پی تغییر مرزها و دولتها نیستیم و نظام سیاسی هر کشور به خواست و اراده مردم آن کشور بستگی دارد . وی افزود با صراحت تاکید میکنم که کشور هیچگاه سرجنگ با دنیا نداشته است ، ما تمامی تلاشهای خود را معطوف به مهار جنگ طلبان و جنگ افروزان خواهیم کرد . در پی اظهارات روحانی کاخ سفید اعلام کرد در صورتی که رویکردی جدی در مناقشه اتمی وجود داشته باشد ، آمریکا آماده همکاری با روحانی است . سخنگوی کاخ سفید جی کارنی با انتشار بیانیهای اعلام کرد ؛ آغاز به کار روحانی امکانی را برای ایران فراهم آورده که به سرعت در رفع نگرانی عمیق جامعه بینالملل در مورد برنامه هستهای ایران وارد عمل شود .
برخی جریانهای تندرو اظهارات روحانی در دیپلماسی خارجی در مناظرات را به سازش تعبیر کردند. رویکرد شما چیست و آیا نگرانی سازش در دولت روحانی وجود دارد ؟ بروجردی گفت ؛ این اتفاق در هیچ دولتی نخواهد افتاد زیرا طبق قانون اساسی ، مسئولیت سیاستگذاری کلان با مقام رهبری است . حتی این سازش در دولت و مجلس اصلاحات رقم نخورد و پروتکل الحاقی به تصویب نرسید . دلیل این موضوع ، جایگاه والای ولی فقیه و مقام معظم رهبری است که با اختیارات قانونیشان اجازه نخواهند داد سازش بر سیاستهای کشور حاکم شود . بروجردی گفت روحانی میداند در شرایط غیرمنتظره ملاقات با اوباما چه کند . روحانی در مورد پرونده هستهای ایران گفت ؛ بعنوان رئیس جمهور ایران اعلام میکنم که نظام جمهوری اسلامی اراده سیاسی جدی برای حل این مسئله با حفظ حقوق مردم ایران را دارد و همزمان رفع نگرانیهای طرف مقابل را هم مد نظر قرار خواهد داد . روحانی در نخستین کنفرانس مطبوعاتی خود بعنوان رئیس جمهور با انتقاد از رفتار و گفتار دوگانه مقامات آمریکایی ، گفت که اگر دولت جدید در رفتار دولت آمریکا حسن نیت ببیند و احساس کند که مذاکره مستقیم میتواند منافع ملی ایران را تأمین کند ، آماده مذاکره مستقیم خواهد بود . او گفت که اگر طرفهای مقابل هم این اراده سیاسی را داشته باشند ، نتیجه مطلوب در زمانی نه چندان طولانی حاصل خواهد شد . وی با بیان اینكه فشار اقتصادی بر كارگران بیش از سایر اقشار تحمیل شده است ، گفت ؛ دولت مصمم است تا شکاف به وجود آمده میان دستمزد كارگران و تورم را پر کند .
ماریا مارین منشی سولانا با افزایش احتمال سفر نزدیک سولانا مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای شرکت در مراسم تحلیف با ارسال نامهای به شرق اطلاع داد که وی عازم تهران است . سولانا در مصاحبه با شرق گفت امروز فاصله اروپا و آمریکا بسیار ناچیز است ، شاید بعضی از سیاستمداران اروپایی امروز در این مورد نسبت به دولت آمریکا مواضع مناسبتری گرفته باشند . اما تلاش برای تفکیک و تقسیم مواضع اروپاییها و آمریکاییها بر سر پرونده هستهای و به طور کلی مذاکرهکنندگان جهانی را درست نمیدانم . آنها در این مورد در کنار هم هستند ، حتی باید گفت که چینیها و روسها هم در ٥+١ در یک جبهه قرار دارند ، بنظرم نباید چنین خوانشی از مواضع متفاوت اروپاییها و آمریکاییها ارایه داد . بهرحال برای اینکه به توافقی برسیم باید همه با هم مذاکره کنند ، شما با ما ، با آمریکاییها و در کل اگر توافقی صورت بگیرد ، این توافق ، یک توافق اروپایی ، آمریکایی ، روسی و چینی است و صرفا محدود به یک قدرت و کشور خاص نمیشود . در فاصله سالهای ٢٠٠٣ و ٢٠٠٥ بهرحال تهران پذیرفت تا بشکل موقت غنیسازی اورانیوم را متوقف کند ، اما هیچ پیشنهاد قابل توجهی از سوی غرب ارایه نشد ، اما فکر کردم به لحظه رسیدن به توافق بسیار نزدیک هستیم . اما خب در آن دوره توافق حاصل نشد ، در آن دوره بسیار به دستیابی به توافقنامه امیدوار بودم ، پوتین به تهران آمده بود و من هم آن موقع در تهران اقامت داشتم ، در مجموع رفت و آمدها برای رسیدن به توافق زیاد بود ، اما بهرحال به توافق نرسیدیم .
رفسنجاني در ديدار با خاويار سولانا نيز با مثبت ارزيابي كردن دوره كاري وی در اتحاديه اروپا گفت ؛ نبايد بگذاريم فضاي ٨ سال گذشته بين کشور و بعضي از كشورها ، بر ادامه فعاليتها نيز سايه اندازد ، چون دوره جديدي از سياست خارجي و تعامل با دنيا براساس احترام و اعتماد متقابل آغاز شده است . وی با انتقاد از دوگانگي برخوردهاي سياسي آمريكا نسبت به ايران ، گفت ؛ درست است كه روابط با مذاكرات آغاز ميشود ، اما دوگانگي برخورد دولت و پارلمان آمريكا شبههناك است و نشانههاي خوبي در بين مردم ايران ندارد . از طرف دیگر برای تحت فشار قرار دادن بیشتر خامنه ای و تندروان به سرعت در مذاکره سناتورهای آمریکایی در نامه ای به باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا خواستار تشدید تحریمها علیه جمهوری اسلامی بدون توجه به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری شدند . آنان از رئیس جمهوری آمریکا خواسته اند تا بر گزینه نظامی علیه ایران ضمن باز نگاهداشتن راه حل دیپلماتیک در زمانی محدود ، تأکید کند . نکته مهم خبری است که اینروزها از طرف مجاهدین که از ترس توافق مسولان نظام با غرب و درنتیجه ثبات نظام بوحشت افتاده ، منتشر میگردد ، خبری را که طبق گفته سخنگویش از سالها پیش میدانسته اند . براساس گزارشی از مجاهدین پایگاه هسته ای جدیدی با اسم رمز معادن شرق یا پروژه کوثر در دماوند شامل٣٠ تونل و ٣٠ انبار از سال ٢٠٠٦ آغاز شده است که نظارت پروژه بعهده شرکت ایمان گستران محیط با مدیریت محسن فخری زاده از اعضای ارشد سپاه است . صرفنظر از درستی و یا نادرستی خبر ، اینکه چرا مجاهدین این زمان را برای انتخاب خبر تعیین کرده اند و اینکه روحانی مسول سابق مذاکرات هسته ای در این فعالیتها نقش کلیدی داشته است ، باید به انتظار آنها از آمریکا برای ایفای نقش اپوزیسیون و احیانا جایگزین مربوط دانست .
بنابراین فضای جدیدی برای مذاکرات سران نظام و قدرتهای بزرگ آماده شده و طبق آنچه از سخنان دو طرف در بالا گفته شد ، بعهده مسولین نظام است که باید پیشقدم شده و به خواسته های غرب تن دهند . انتخاب کابینه وزرا چنانکه پیش بینی میشد ، در پی توافق همه اصولگرایان تنها با حذف ٣ وزیر که کمی به خط اصلاح طلبان نزدیک بودند ، باتمام رسید . آرای متفاوت وزیران حاکیست که تندروان نتوانستند منتخبان جناح تحت رهبری لاریجانی را حذف کنند و آرای حداکثری برخی وزرا نشان از تایید آنها از طرف جبهه پایداری است . اما سخنان نماینده مجلس و دفاع وزیران نزدیک به اصلاح طلب سوء ظن اصولگرایان را برای تایید آنها رفع نکرد . نعمتی عضو فراکسیون رهروان ولایت مجلس به خبرگزاری نسیم آنلاین گفته که بعضی از وزرای پیشنهادی اذعان کردند که بعد از سخنان رهبر انقلاب در ۲۹ خرداد سال ۸۸ از آن حوادث برائت جسته اند . نجفی وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش نیز گفت ؛ جان و اساس و محور نظام ، مقام معظم رهبری است و من در هيچکدام از راهپيمايیهای سال ۸۸ قبل و بعد از ۲۹ خرداد شرکت نکردم ، ما سعی کرديم آبی روی فتنه بريزيم که خاموش شود ، برخی بنزين ريختند و هنوز هم میريزند . تصویب تحریم جدید به مسولان رژیم فهماند که غرب علاقمند کش دادن به مذاکرات نبوده و بدنبال نتیجه قطعی است و رژیم میبایست در ادامه انتخاب روحانی از خط غرب نسبت به پروژه هسته ای فاصله بگیرد و این موضوع تحت کنترل کامل آژانس قرار گیرد . حال باید دید با بحرانی که در همه زمینه های اقتصادی ، سیاسی ، نظامی ، اجتماعی و ترسی که از شورش داخلی وجود داشته و جنگی که امکان سرکشیدن شعله هایش هست ، آیا اینبار دو طرف به نتیجه ای میرسند ؟ ماهیت افراد تشکیل دهنده جناحهای حاکم نشان میدهندکه سیاستهای آنها بر یک اصول منطقی استوار و هماهنگ نبوده و مدام درحال تغییر است و این موجب میشود غرب همواره با سوء ظن به آنها نگاه کند تا با تقویت برخی گروههای وابسته در خارج کشور در فرصتی که دیگر سیاستهای رژیم با منافع غرب همخوانی ندارد ، همچون شاه جایگزینی برای آنها بتراشند . بدیهی است که چه این توافق بدست اید و چه بازهم طول کشیده و به جنگی منتهی گردد ، دموکراسی و آزادی به کشور باز نمیگردد که این امر تنها به نیروی جنبشهای داخلی بستگی دارد .
بدیهی است که اتفاقات کشورهای منطقه نیز تاثیر بسزایی در سیاستهای مسولین نظام و همچنین قدرتهای غربی دارد . همانطور که شورشهای اقشار مختلف در مصر ، لیبی ، سوریه و تونس موجب گردید که سیاست تندروانه خامنه ای و جناحی از اصولگرایان تعدیل گردد ، همانطور هم قدرتهای بزرگ به نتیجه رسیدند که توافق با سران رژیم برای ایجاد ثبات در کشور ایران به صلاح آنهاست . در ادامه بخشی از اخبار ناخوشآیند درون کشورهای منطقه آورده میشود که چگونه سیاستهای جناحهای مخالف دولتهای منطقه و پشتیبانی قدرتهای بزرگ موجب جنگهای داخلی گشته که تلفات مردم بیگناه را افزایش داده است . به گزارش خبرگزاری رسمی مصر در پی تظاهراتی که از روز جمعه هواداران و مخالفان محمد مرسی ، رئیسجمهوری سرنگون شده مصر در آن کشور برگزار کردند ، دستکم ۷۵ نفر در خیابان نصر در قاهره کشته شده و صدها نفر زخمی شدند که شمار زخمیشدگان بیش از هزار نفر عنوان شده است . بنابر گزارشها این درگیری عمدتا میان نیروهای امنیتی و هواداران محمد مرسی رخ داده است ، پیشتر منطقه نصر به عنوان محل اصلی تجمع هواداران محمد مرسی عنوان شده بود ، شمار زخمیشدگان بیش از هزار نفر عنوان شده است . شکست اخوان مسلمین در حفظ دولت مصر خود دگرگونیهایی را در سیاست منطقه و ترکیب سیاسی احزاب آن کشورها خواهد گذاشت . درنتیجه باید منتظر تغییراتی در رابطه دولتهای منطقه با گروههای سیاسی و مسلح و تندرو در فلسطین ، لبنان ، سوریه و غیره گردید .
ترور محمد البراهيمی ، از چهره های مطرح مخالف دولت ، خشم دهها هزار تونسی را بر انگيخت و فضای سياسی کشور را بار ديگر پرتنش کرد . مخالفان ، خواهان انحلال مجلس و برکناری دولت تونس هستند . درگیریهای پراکنده میان نیروهای ارتش تونس و گروهی تروریستی آغاز شد ، از سوی دیگر بزرگترین سندیکای کارگری تونس که به نیروهای اپوزیسیون نزدیک است خواستار انحلال دولت شد . يکی از آنها گفته اين گردهمايی پيامی به دولت است ، ما از مردم تونس نيز میخواهيم که برای دفاع از آزادی و دموکراسی به جمع ما بپيوندند ، به اين محل بيايند و آينده کشورمان را بسازند . یک روز پس از قتل عبدالسلام المسماری ، فعال سیاسی منتقد اسلامگرایان لیبی ، دفاتر اخوان المسلمین در شهرهای بنغازی و طرابلس مورد حمله قرار گرفتند . المسماری در روز جمعه پس از پایان نماز جماعت از مسجد عازم خانهی خود بود که فردی مسلح قلب او را از نزدیک هدف گلوله قرار داد و او را بقتل رساند . وی ۴۵ ساله وکیل دادگستری و رهبر ائتلاف ۱۷ فوریه و در سال ۲۰۱۱ از پیشتازان مبارزه علیه معمر قذافی ، دیکتاتور سرنگونشدهی لیبی بود . المسماری از جمله سیاستمدارانی بود که در تلویزیون و دیگر رسانههای لیبی رویکردهای اسلامگرایانه اخوان المسلمین را مورد انتقاد شدید قرار میداد . حزب عدالت و سازندگی لیبی که شاخه سیاسی اخوان است، دومین حزب قدرتمند در پارلمان لیبی است . روز شنبه گذشته هزاران نفر از شهروندان خشمگین لیبیایی علیه اسلامگرایان از جمله اخوان دست به تظاهرات زدند . تظاهرکنندگان آنها را متهم به اعمال خشونت و ارعاب در سطح لیبی میکنند . جوانان خشمگین در بنغازی به دو دفتر حزب عدالت و سازندگی لیبی حمله بردند و پس از تخریب آن ، این دفاتر را به آتش کشیدند .
دادگاهی بینالمللی در لاهه در آغاز سال ۲۰۱۴ به محاکمه ۴ نفر از اعضای حزبالله لبنان میپردازد که به دست داشتن در قتل رفیق حریری ، سیاستمدار لبنانی متهم هستند ، حزبالله از همکاری با دادگاه خودداری کرده است . سازمان ملل متحد به تقاضای دولت لبنان ، دادگاه بینالمللی ویژهای تشکیل داده است که به محاکمه ۴ نفر از فعالان حزبالله مصطفی بدران ، سلیم عیاش ، حسین عنیسی و اسد صبرا میپردازد ، این افراد به دست داشتن در قتل حریری متهم هستند . مذاکرات صلح فلسطینیان و اسرائیل سه سال پیش پس از آغاز زمامداری نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در راس یک کابینه راستگرا به حالت تعلیق درآمده بود با چند ماه تلاش جان کری وزیر امور خارجه از سر گرفته شد . کری که حدود شش ماه پیش سمت وزارت خارجه آمریکا را بر عهده گرفت ، تایید کرده است که بین دو طرف اختلافات عمده ای وجود دارد و از آنان خواسته است تا برای پیشرفت مذاکرات ، از خود گذشت نشان دهند .
همچنین در سالهای گذشته مسولین نظام از طریق سپاه دخالتهای خود را در دیگر کشورها بویژه کشورهای منطقه همچون سوریه و عراق و لبنان افزایش دادند که با سیاستهای توسعه طلبانه غرب همخوانی ندارد . سیاستهای رژیم بیشتر توسط قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس ریخته میشود و طبعا غرب انتظار دارد همپای پیشرفت در پروژه هسته ای در این مورد نیز با مسولین نظام به نتیجه مثبتی دست یابد . در چند هفته گذشته بانکهای مرکزی ایران و سوریه ، توافقنامهای برای تامین خطی اعتباری به میزان ۶. ۳ میلیارد دلار به امضای محمود بهمنی و ادیب میاله ، روسای بانک مرکزی ایران و سوریه رساندند . به گزارش خبرگزاری دولتی (سانا) ، سوریه این امکان را خواهد داشت که بهای نفت خریداری شده از ایران را از راه سرمایهگذاریهای ایران در سوریه در زمینههای مختلف پرداخت کند . به گزارش سایت اصولگرای جام ، احمد الجربا رئیس ائتلاف ملی سوریه روز جمعه برای سرپوش گذاشتن بر شکست های پی در پی شورشیان مسلح پای سردار قاسم سلیمانی را به دمشق باز کرد . او با انتقاد از آنچه که دخالت ایران و حزب الله لبنان در بحران کشورش می نامد ادعا کرد که قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس وابسته به سپاه پاسداران ایران حاکم واقعی سوریه است . عملیات تروریستی سپاه قدس که در کشورهای منطقه افشا شده و باید در جاهایی که با غرب همخوانی ندارد ، منتظر عکس العمل نیروهای غرب باشد .
هفته گذشته پلیس مالزی اعلام کرد که یک جاعل حرفهای ایرانی را که گفته میشود پاسپورت تقلبی در اختیار تروریستها و قاچاقچیان انسان قرار میداده ، بازداشت کرده است . بگفته پلیس این فرد احتمالاً برای متهمان بمبگذاری بهمنماه ۱۳۹۱ در تایلند نیز پاسپورت تقلبی تهیه کرده است . یک خبر تاسف انگیز