ما ، تحریم و برخی مواضع بی شرمانه

بابك پاكزاد

 اخيرا در كانادا تظاهراتي عليه جنگ وتحريم به پا شد.ظاهرا گروهي كوچك اما منسجم وارد اين تظاهرات شد و پلاكارد هايي با مضمون جنگ نه،تحريم آري را بالا ي سر برد. ماجراهايي از اين دست به گونه هاي مختلف تكرار شده، از اظهار نظرهاي صريح برخي رهبران اپوزيسيون در دفاع از تحريم تا برخي تحليل ها و موضع گيري ها كه نه صراحتا بلكه در قالبي پيچيده نهايتا تحريم و جنگ را توجيه مي كنند.

 آن چه در پي مي آيد نشان مي دهد كه سياست تحريم تا چه اندازه مخرب است و سپس مي توان درباره اين كه تا چه اندازه مدافعان اين سياست ،ضد مردمي هستند قضاوت كرد.

اما قبل از آن بايد به سياست تحريم نگاهي بياندازيم و ارزيابي مشخصي از ميزان موفقيت آن در دستيابي به اهداف اعلام شده داشته

باشيم. تحقيق منتشر شده از سوي Peterson Institute for International Economics   كه 174 مورد از تحريم هاي اقتصادي را مورد بررسي قرار داده ،نشان مي دهد كه سياست تحريم تنها در 34 درصد موارد موفق به دستيابي به اهداف مورد نظر شده كه البته اين آمار مربوط به كل انواع تحريم ها است ، از تحريم هاي با اهداف محدود نظير آزاد سازي يك زنداني سياسي گرفته تا اقدام به تحريم با هدف  تلاش براي تغيير رژيم. بررسي فوق نشان مي دهد كه تحريم در كل سياست موفقي نبوده . البته با توجه به اهداف آشكارا اعلام شده و نه اهداف پنهان. اما اگر به تحريم به شكلي منفك از زنجيره تحريم-جنگ نگاه نكنيم و تحريم را مقدمه جنگ و در حقيقت فاز اول جنگ ارزيابي كنيم آن گاه موضوع به كل تغيير مي كند كه البته در مجالي ديگر به آن خواهم پرداخت .

هم اكنون آن چه تحت عنوان تحريم هاي” هوشمند “توسط ايالات متحده و اتحاديه اروپا در مورد ايران اعمال شده ،به تمام بخش ها تسري پيدا كرده ،حتي اگر آن بخش ها رسما در حيطه و دايره تحريم قرار نگرفته باشند. و اين به دليل تحريم بانك مركزي و به ويژه تمام بانكهاي ايراني است كه به گونه اي در معاملا ت تجاري با جهان خارج درگيرند. از آن جا كه از اين بانك ها در گشايش خطوط اعتباري براي صادرات و واردات و تامين تضامين مالي جهت داد و ستد با جهان خارج بهره گرفته مي شود، واردات محصولات و كالاهاي اساسي به كشور اگر نه غيرممكن بلكه بسيار سخت شده است.

و البته اين مسيري است كه هوشمند بودن تحريم ها را منتفي مي كند. تمام هدف تحريم هوشمند آن بود كه حاكميت بر اثر تحريم ها تضعيف شود و نه مردم . البته، انگار براي اثر بخش كردن تحريم ها ،ايالات متحده و اتحاديه اروپا تصميم گرفته اند كه بي سر و صدا بخش “هوشمند ” را  هوشمندانه حذف كنند. تحريم بهتر است كودن باشد تا موثر واقع شود!

در  نتيجه گيري تحقيقي كه CHATHAM HOUSE  در ژانويه 2012 پيرامون تحريم صادرات نفت خام ايران منتشر كرده  آمده است: تاريخ نشان داده است كه از زمان ملي شدن نفت ايران در 1951 و وقايع منتهي به سرنگوني دكتر مصدق در 1953 ، تحريم هاي نفتي جواب نداده و ناكارآمد بوده اند.بازار بين المللي نفت بسيار پيچيده است با بازيگران بسيار و گزينه هاي بسيار متعدد جهت تغيير قيافه معاملات و دادن سر و شكلي ديگر به آن.ابزار موثرتر براي تحت فشار قرار دادن ايران آن است كه ايالات متحده ،اتحاديه اروپا را ترغيب كند كه گستره تحريم را به معاملات مالي بكشاند. به رغم مشكلاتي كه تحريم هاي مالي نيز از آن برحذر نيستند اما برخي امكانات را براي تحت فشار قرار دادن ايران به گونه اي فراهم مي كنند كه يك تحريم نفتي ساده قادر به انجام آن نيست .تحريم نفتي به تنهايي نمي تواند با موفقيت همراه شود.

به هر حال ديديم كه چگونه تحريم هوشمند به تحريم بدل شد . اكنون بهتر است قدري درباره تبعات تحريم و اثرات آن بر زندگي مردم صحبت كنيم. بخشي كه بشدت بر اثر تحريم آسيب ديده،بخش تامين دارو است.ايران قادر به توليد داروهاي بسيار پيشرفته اي كه طي 10-15  سال گذشته به بازار آمده و گستره وسيعي از بيماري ها و مشكلات پزشكي را پوشش مي دهند نيست به اين دليل خيلي ساده كه نسخه هاي ژنريك آنها هنوز در دسترس نيست.در نتيجه ايران هنوز بايد هرساله بخش قابل توجهي از داروي مورد نياز براي پوشش بيماري هايي چون سرطان خون و ايدز را وارد كند،اما به خاطر تحريم هاي ايالات متحده و همپيمانانش كه بر بانك ها و ديگر موسسات مالي اعمال شده، واردات دارو و ابزارهاي پزشكي ضروري تقريبا غيرممكن است.

هيات مديره انجمن بيماران هموفيلي ايران اخيرا به فدراسيون جهاني هموفيلي اعلام كرده است كه جان دهها هزار كودك به دليل نبود داروي مناسب بر اثر تحريم هاي اقتصادي بين المللي در معرض خطر قرار گرفته. انجمن بيماران هموفيلي ايران كه يك سازمان غيردولتي با 45 سال سابقه فعاليت است تحريم هاي “غير انساني و غير اخلاقي” ايالات متحده و اتحاديه اروپا را محكوم كرده و از سازمان هاي بين المللي تقاضاي كمك نموده است. گزارش ها حاكي از آن است كه داروهاي پيشرفته براي انواع سرطان(به ويژه سرطان خون)،بيماري هاي قلبي، مشكلات ريوي،ام اس و تالاسمي را نمي توان به كشور وارد كرد و به اين ترتيب زندگي دهها هزار نفر به خطر مي افتد. تنها حدود 37000 ايراني به بيماري ام اس مبتلا هستند كه تنها با داروهاي پيشرفته  مي توان آن را كنترل كرد؛بدون آنها،بيماران خواهند مرد. همچنين در بهترين شرايط پزشكي،هر ساله 40000 ايراني جان خود را بر اثر سرطان از دست مي دهند و برخي كارشناسان پيشبيني كرده اند كه ايران در سال 2015 با سونامي سرطان مواجه خواهد شد زيرا هر سال 70 تا 80 هزار مورد جديد ابتلا به سرطان در ايران شناسايي مي شود.و به اين ترتيب  با توجه به تحريم ها اوضاع با سرعت ، هر چه وخيم تر خواهد شد.

همچنين تحريم كنندگان سابقه كثيفي در كارنامه خود دارند.يك نمونه آن تحريم عراق در دهه 90 است كه در نتيجه آن صدها هزار كودك عراقي جان سپردند. به گزارش يونيسف 500000 كودك عراقي بر اثر كمبودهاي ناشي از تحريم جان دادند. آنها نشان داده اند كه از كشتار مردم عادي ابايي ندارند،چه در قالب تحريم،چه در قالب جنگ. به محض آن كه تحريم اعمال مي شود،موتور كشتار استارت مي خورد و برخلاف ادعاهاي مدافعان تحريم،آسيب پذير ترين مردم فشار ها را تحمل كرده و يا مضمحل مي شوند. تحريم مكانيزمي است براي افزايش شكاف طبقا تي ،صنعت زدايي ،تشكل زدايي ،رشد اقتصاد سايه ،افزايش آسيب هاي اجتماعي و….در يك كلام تحريم ،جامعه را ضعيف مي كند و قطعا جامعه ضعيف اهرمي براي اعمال حق تعيين سرنوشت خود نخواهد داشت. تحريم سياستي ضد تحول ، تخريب گر و بحران زا است.