دوره استالین بگواهی آمار و ارقام (بخش سوّم)

نوشته گنادی زیوگانوف

برگردان: ا. م. شیری

بخش اول در اینجا

بخش دوم در اینجا

(بخش سوّم)

«تضییقات»

افسانه­ها و واقعیات

تبلیغات ضد استالینی، که تضییقات باصطلاح گستردۀ سالهای دهۀ ۳۰- ۴۰ «آس برنده»ی آن است، اتفاقی نیست که امروز به موضوع دهن­لقی­های مقامات فاسد، الیگارشی جنایتکار و گماشتگان تبلیغاتی آنها و باصطلاح، «تحلیلگران»، تبدیل شده است.

از یک سو، همۀ آنها با سکوت در بارۀ موفقیتهای اتحاد شوروی و با بزرگنمائی و چندین و چند برابر نشان دادن ضایعات آن، در جهت تحریف حقایق تاریخ شوروی سعی میکنند.

از سوی دیگر، از شنیدن فکر اعمال کنترل شدید دولتی بر کار مقامات و مدیران، از مبارزۀ پیگیر با جنایتکاری و فساد، از مبارزه با کسانیکه آگاهانه و یا از روی بی­مسئولیتی به کشور و مردم آسیب میرسانند، لرزه بر اندامشان می­افتد. درک آنها از دموکراسی و آزادی، چیزی جز حق نامحدود آنها برای دزدی و تجاوز به حقوق و منافع اکثریت قریب به اتفاق مردم نیست. آنها ساختاری را که این حق آنها را محدود بکند، بی­کم و کاست، ساختار «تمامیت­خواه» و «مستبد» می­نامند. دلیل اصلی نفرت آنها نسبت به استالین و دورۀ رهبری او درست در همین نکته نهفته است. زیرا، در دورۀ او، کار مقامات، بویژه با دقت کنترل می­شد و جنایتکاری مخصوصا سرکوب می گردید. بلی، البته نه بدون انحراف و نه بدون قربانیان بناحق. اما، در نتیجۀ نهائی، بسود کشور و اکثریت مردم آن.

با اذعان به اینکه در دورۀ استالین تضییقات بی­اساس و بی­پایه علیه افراد بیگناه و مجازاتهای سخت غیرضروری برعلیه متخلفان از قانون صورت گرفته که مستحق مجازات خفیف­تر بودند، ما، کمونیستها، بهمراه مسئول­ترین و صادق­ترین مورخان و محققان، بر دو نکته بسیار مهم پافشاری می­کنیم.

اولا- تضییقات بی­اساس، سوءاستفاده سازمانهای انتظامی و امنیتی از قدرت، ابتکار شخصی استالین نبود. خود او نه تنها به انحراف آنهایی که مسئول برقراری نظم و امنیت در کشور بودند، هیچ تمایلی نداشت، حتی خود انهایی  را که با اعمال «تضییقات» بی­اساس زندگی یا آزادی بیگناهان را بمخاطره می­انداختند، بیرحمانه مورد بازخواست قرار میداد. دقیقا به همین دلیل بود که رهبران سازمانهای امنیتی سالهای ۳۰- یژوف(Yejov) و یاگود (Yagod)- در نهایت بهای زیاده­رویهای خود را پرداختند و به دادگاه کشیده شدند. و این واقعیت که مقامات درجه اول سازمان امنیت دولتی به دلیل تخلفات خود محاکمه شدند، تمام سنگ بنای تبلیغات ضد شوروی را که گویا سازمانهای امنیت دولتی در زمان استالین تحت کنترل قانون نبودند و خودسرانه عمل می­کردند، فرو می­ریزد.

ثانیا- تبلیغات ضد شوروی، بدون هیچ توجهی به تفاوت شمار قربانیان جنایتکاران امروزی با قربانیان مجازاتهای بی­پایه، مقیاس «تضییقات» و شمار قربانیان آن دوره را بیشرمانه و چندین وچند برابر اضافه نشان می­دهند.

بمنظور تأئید این نکته، به محقق متنفذی استناد میکنیم که مدتهاست بعنوان یکی از منابع جدی برای محققان دورۀ شوروی شناخته می­شود. او محقق تاریخ، ویکتور زمسکوف(Viktor Zemskov) می باشد که اثر تحقیقی بسیار موشکافانه­ای را به موضوع مورد بحث ما اختصاص داده است. در سال ۱۹۸۹ بعنوان عضو کمیسیون شعبۀ تاریخ فرهنگستان علوم اتحاد شوروی برای تعیین تلفات انسانی، او مطالعۀ اسناد تا آن وقت سرّی و حاوی اطلاعات مفید، از جمله، گزارشات آماری سازمان  امنیت دولتی وابسته به وزارت کشور را که در آرشیو دولتی انقلاب اکتبر نگهداری­ می­شود، آغاز کرد و سپس، نتایج بدست آمده و چندین بار بررسی شده را انتشار داد. در نتیجه، این دانشمند علیرغم اینکه مخالفت خود با استالین را بارها اعلام کرده، با موج حملات مبلغان «لیبرال» مواجه گردید. این حملات ناشی از پرتو افکنی بر حقایقی بودند که ادعاهای آنها دایر بر میلیونها و حتی دهها میلیون قربانی «استبداد استالینی» را مردود اعلام می­کنند. زمسکوف با قطعیت نشان می­دهد که در طول بیش از سی سال، از سال ۱۹۲۱ تا ۱۹۵۳، در مجموع چهار میلیون نفر محکومان سیاسی گذارشان به زندانها و اردوگاههای کار اتحاد شوروی افتاده و نزدیک به ۸۰۰ هزار نفر از آنها به اشد مجازات محکوم شده است. در عین حال، این مورخ تأکید می­کند که ضمن ارزیابی متعارف از تضییقات آن دوره، تعیین حدود تضییقات و بیعدالتی­های جنایتکاران کنونی برعلیه بیگناهان ضروری است. ضمن اینکه هیچ سندی هم دال بر بیگناهی اکثریت آن چهار میلیون نفر زندانی سیاسی و نزدیک به ۸۰۰ هزار نفر محکومان به اشد مجازات، وجود ندارد.

 و این هم جدولی که زمسکی در آغاز سالهای ۹۰ در اثر تحقیقی خود تحت عنوان «تضییقات سیاسی در اتحاد شوروی از سال ۱۹۱۷ تا ۱۹۹۰» تنظیم نمود و در اغلب روزنامه­ها انتشار یافت.

جدول ۹

تعداد محکومان بدلایل ارتکاب اعمال ضدانقلابی

و دیگر جنایتهای بویژه خطرناک برعلیه امنیت

دولتی از سال ۱۹۲۱ تا سال ۱۹۵۳

چنین آمار افشاءکنندۀ افسانه­های راجع به اینکه گویا در دورۀ استالین «نیمی از جمعیت کشور به زندانی افتادند» و میلیونها نفر اعدام شدند، موجب ناراحتی مبلغان آن وقت گردید و امروزیها را نیز نگران می­سازد.

انکار حقانیت این تحقیق علمی غیرممکن است. در مقابل این حقیقت، براحتی سکوت میکنند،  پیرامون «تضییقات عجیب» افسانه­ها می­سازند.

بالاخره، بیائید دو رقم را با هم مورد مقایسه قرار دهیم.

در دورۀ استالین، در طول بیش از ۳۰ سال، چهار میلیون نفر تحت پیگرد قرار گرفتند و در حدود ۸۰۰ هزار نفر از آنها اعدام شدند.

در دورۀ «دمکراتها»ی ویرانگر اتحاد شوروی که از سال ۱۹۹۱ ادارۀ امور کشور را بدست گرفته­اند، جمعیت روسیه ۱۵ میلیون نفر کاهش یافته است. برای «ساختن سرمایه­داری» که از آن هیچ نفعی جز هرج و مرج رو به تزاید حاصل نشد، کشور با چنان تلفات انسانی انبوه، با چنان کاهش فاجعه­بار جمعیتی روبرو گردید، که بتدریج بمیزان تلفات انسانی جنگ جهانی دوم نزدیک می­شود.

حتی اگر مدارکی دال بر بیگناهی همۀ آن ۸۰۰ هزار نفر اعدامی با حکم دادگاه در دورۀ استالین، بعنوان قربانیان نظام وجود می­داشت، در این حال هم نمی توان بر این مسئله چشم فرو بست که ساخت نظام کنونی تقریبا ۲۰ برابر قربانی گرفته، نه اینکه هزار، بلکه میلیونها انسان کشور را بکام خود فرو کشیده است. اگر بخواهیم نظام استالینی را نظام «استبدادی» فوق­العاده خشن بنامیم، در اینصورت، نظام کنونی را چه می توان نامید؟

بهر حال، نظام کنونی را ما مدتها پیش نام نهاده­ایم: «نظام انقراض».

حالا به تحلیلی زندگی اقتصادی اتحاد شوروی در دورۀ استالین، به اثبات کارآئی بی­نظیر نوسازی استالینی برگردیم.

عظمت پنج ساله­های استالینی

تا اینجا ما فقط برخی شاخصهای آماری انعکاس دهندۀ موفقیتهای دورۀ استالینی را در عرصه­های اقتصادی، کشاورزی  و در بخش توسعۀ تحصیل و تکنولوژی مورد بررسی قرار دادیم. در اینجا به مطالعۀ مختصر نتایج عمدۀ پنج ساله­های استالینی می­پردازیم.

اولین برنامۀ پنج ساله (۱۹۲۹- ۱۹۳۲)، ادامۀ منطقی و توسعۀ ایدۀ برنامۀ بلند مدت الکتروفیکاسیون شمرده میشود. در این عرصه، مجموعا ۸/ ۷ میلیارد روبل سرمایه­گذاری شد که دو برابر بیشتر از میزان سرمایه­گذاری در ۱۱ سال گذشته (۱۹۲۸- ۱۹۱۸) بود. ۵۰ درصد این سرمایه­ها در جهت توسعۀ صنایع صرف گردید، که ۷۵ درصد آن به بخش صنایع سنگین اختصاص یافت. در طول سالهای برنامۀ پنج سالۀ اول، ۱۵۰۰ کارخانۀ صنعتی عظیم راه­اندازی شد. بخشهای هواپیماسازی، ساخت ماشین آلات، صنایع اتوموبیل­سازی و شیمیائی، ابزار­سازی و تولید ماشینهای کشاورزی بطور کامل از نو ساخته شد. و اگر موفقیتهای بزرگ در عرصه­های ذوب­آهن، تولید آلومینیوم و فولاد با کیفیت عالی و غیره نبود، این بخشها نمی­توانستند بنیادی شمرده شوند.

در مدت زمانی سالهای برنامۀ پنج سالۀ اول، کار عمده برای اجرای برنامۀ الکتروفیکاسیون انجام گرفت. قدرت مراکز تولید برق کشور در عرض این سالها تقریبا ۵/ ۲  برابر افزایش یافت.

در نتیجۀ اجرای وظایف برنامۀ پنج اول، شالوده مستحکم اقتصاد، یعنی صنایع سنگین و مکانیزه کردن کشاورزی تحقق یافت.

ریشه بیکاری در کشور خشکانده شد و ساعات کار روزانه به  ۷ ساعت کاهش داده شد.

توانائی و برتری برنامۀ اقتصادی سوسیالیستی بوضوح عیان گردید.

ما قبلا نظر خارجی­های حیرت­زده از نتایج اولین برنامۀ پنج سالۀ استالینی را یادآوری کردیم. در اینجا نمونۀ دیگری از آنها، نوشتۀ مجلۀ انگلیسی «رآوند تی­بل» را ارائه میدهیم. این مجله می­نویسد: «تحقق برنامه­های پنج ساله حیرت­انگیز است. کارخانه های تراکتور سازی خارکوف و استالینگراد، کارخانۀ اتوموبیل سازی «زیل» در مسکو، کارخانۀ اتوموبیل سازی در نیژنئی نوگوراد، نیروگاه آبی دنیپروپطروفسک، کارخانه­های عظیم تولید فولاد در ماگنیتاگورسک و کوزنتسک، مجموعۀ کامل کارخانه­های ماشین سازی و شیمیائی در اورال، که به افتخارات اتحاد شوروی بدل شدند، همۀ اینها و دیگر موفقیتهای صنعتی در سراسر کشور، صرفنظر از همۀ سختی­ها، صنایع اتحاد شوروی مثل رستنی­های سیراب، توسعه و تحکیم یافت… برنامۀ پنج ساله مبنانی توسعۀ بعدی را بنا نهاد و قدرت اتحاد شوروی را بطرز خارق­العاده­ای افزایش داد».

نتایج دومین برنامۀ پنج ساله (۱۹۳۳-۱۹۳۷) نیز از شگفت­انگیزی کمتری برخوردار نبودند. کشور مثل سابق بسرعت توسعه می یافت و البته، جهان پیرامون هم در جهت بهتر تغییر نیافت. در آلمان فاشیسم به قدرت رسید. برای بستن زبان سیاه­نمایان استالین لازم به گفتن است که او در سال ۱۹۳۳،  به اجتناب­ناپذیری جنگ بوضوح اذعان کرد. این مدعا عمدتا در سیاست اقتصادی کشور نمود می­یافت.

حجم تولیدات صنعتی با همان آهنگ رشد افزایش می یافت و تا پایان برنامه پنج ساله به ۲/ ۲ برابر رسید. تولید برق ۷/ ۲ برابر رشد را نشان می­داد. ۸۰ درصد همۀ محصولات صنعتی را کارخانه­های تازه ساز و یا بطور کلی نوسازی شده در سالهای برنامۀ پنج سالۀ اول و دوم تولید می کردند. بازدهی کار در صنایع ۹/ ۱ برابر و یا بعبارت دیگر، دو برابر افزیش یافت.

۴۵۰۰ کارخانۀ عظیم صنعتی راه­اندازی شد و به بهره­براری رسید. کارخانه­های ماشینهای سنگین اورال و کراماتور، تراکتورسازی چلیابینسک، واگن­سازی اورال، کارخانه­های ذوب­آهن نووا- لیپیتسک و نوو- اوراال از جمله این مؤسسات غول­آسا بودند.

در سال ۱۹۳۵ در وهلۀ اول متروی مسکو، افتخار کشور و زینت بخش پایتخت، مورد بهره­برداری قرار گرفت. تعداد تئاترها، سینماها، خانه­های فرهنگی، کتابخانه­ها در حد قابل ملاحظه­ای افزایش یافتند. توجه ویژه­ای به توسعۀ تجهیزات سینمائی و خانه­های فرهنگی در روستاها مبذول گردید. ساخت و ساز استراحتگاهها و نقاهتگاهها سرعت گرفت.

ساخت مسکن در دورۀ برنامۀ پنج سالۀ دوم ابعاد باز هم گسترده­تری نسبت به سالهای برنامۀ پنج سالۀ اول بخود گرفت. خانه­های ساخته شده در دورۀ استالین امروز هم  زینت­بخش شهرهای ما هستند و ثروتمندان تازه به دوران رسیده از تصاحب خانه­های ساخته شده در ان دوره فروگذاری نمیکنند.

مسکن در همۀ ادوار مهمترین نمود رفاه اجتماعی برای هر خلقی بحساب می­آید. در اینجا آمار حاکی از چگونگی تأمین خلق با این نعمت اجتماعی در دورۀ استالین را شاهد می­آوریم.

ادامه دارد…