سوریه و غرب آسیا: لغزش دوبارۀ سیاست خارجی

منبع: دمکراسی مردم، هیئت تحريريه

ارگان هفتگی حزب کمونیست هند (مارکسیست)

 تارنگاشت عدالت

دولت «ائتلاف متحد مترقی» در ارتباط با سوريه عقب‌گرد کرده است. در اکتبر ۲۰۱۱، هند به قطع‌نامه پيشنهادی اتحاديه اروپايی در شورای امنيت که خواهان وضع تحريم‌های بيشتری عليه سوريه بود و از طرف روسيه و چين وتو شد، رأی ممتنع داد. با اين وجود، در عرض سه ماه، هند يک عقب‌گرد داشته است. هند به قطع‌نامه جامعه عرب، که در واقع به مداخله نوع ليبی مشروعيت می‌داد، رأی مثبت داد. اين قطع‌نامه با وتوی دوگانه روسيه و چين خنثا شد. اما اين بار، هند با ايالات متحده، متحدين ناتوی آن و حکومت‌های عرب دست‌نشانده آن هم‌رأی شد.

با شکست در شورای امنيت، قطع‌نامه مشابهی در مجمع عموی سازمان ملل متحد به تصويب رسيد که هند نيز به آن رأی مثبت داد. اين قطع‌نامه الزام‌آور نيست. اگر ابهامی در ارتباط با موضع هند پيرامون سوريه وجود داشت، تصميم دولت «ائتلاف متحد مترقی» برای شرکت در به ‌اصطلاح نشست «دوستان سوريه» در ۲۴ فوريه در تونس از آن رفع ابهام کرد. هند دبير وزارت امور خارجه برای غرب آسيا و شمال آفريقا را جهت شرکت در نشستی که ياد‌آور نشست «دوستان ليبی» است، اعزام نمود.

از اکتبر سال گذشته، وضعيت سوريه به يک درگيری مرگبار تغيير کرده است. ايالات متحده و حاکمان استعماری سابق در سوريه- فرانسه و انگلستان- همراه با عربستان سعودی و قطر در مسير تغيير رژيم از طريق سرنگون کردن دولت بشار الاسد، گام نهاده اند. يک «شورای ملی سوريه» و يک «ارتش سوريه آزاد» تشکيل شده است. ناتو ارسال اسلحه و انتقال دريايی جنگندگان ليبيايی به اسکندرون در ترکيه در نزديکی مرز سوريه را به اجرا گذاشته است. گروه‌های مسلح، متمرکز در حمص و ديگر گوشه‌ها، به نيروهای امنيتی و مؤسسات دولتی سوريه حمله می‌کنند. حتا مأمورين جامعه عرب که به سوريه اعزام شد گزارش داده اند که يک «هويت مسلح به نيروهای امنيتی و شهروندان سوريه حمله می‌کند، و موجب می‌شود که دولت با خشونت بيش‌تری به آن پاسخ بدهد.»

رسانه‌های غربی تصويری يک‌جانبه و مخدوش از خشونت در داخل سوريه ارايه می‌دهند. آن‌ها هم‌چنين ماهيت شورشيان را که عمدتاً از اخوان‌المسلمين و گروهای اسلامی افراطی‌تر هستند، پنهان می‌کنند. القاعده با توجه به اين‌که دولت سوريه در حال حاضر تنها رژيم سکولار در جهان عرب است، حمايت خود را از شورش اعلام کرده است. رياکاری غرب در محکوم کردن ماهيت خودکامه رژيم سوريه در استفاده حساب‌گرانه آن از رژيم‌های خودکامه عربستان و قطر برای هدف قرار دادن سوريه خود را نشان می‌دهد.

مبارزه در سوريه موضوعی محلی نيست. اين بخشی از مبارزه ژئوپليتيک عليه ايران و برای ابدی کردن سلطه قدرت‌های امپرياليستی بر غرب آسيا و کنترل بر منابع نفت آن است. ايالات متحده و متحدين ناتويی آن در واقع برای اين خواهان تغيير رژيم در سوريه هستند که آن کشور روابط خود را با ايران قطع کند. اين به سود اسرائيل نيز خواهد بود. عربستان سعودی نيز به عنوان گام بزرگی در بسط نفوذ وهابی‌های سنی بر سوريه و منزوی کردن ايران شيعه، خواهان برکناری رژيم اسد است.

پيش از اين، هند در شورای امنيت سازمان ملل متحد موضع درستی پيرامون ليبی اتخاذ کرده بود. بعد از مشاهده آن‌که چگونه قطع‌نامه شورای امنيت از طرف قدرت‌های ناتو و دست‌نشاندگان آن مانند قطر مورد سوءاستفاده قرار گرفت، لازم بود که هند از بازی خبيثانه قدرت که در ارتباط با سوريه طراحی می‌شود فاصله بگيرد. تغيير موضع در اکتبر ۲۰۱۱ را می‌توان مستقيماً ناشی از فشار ايالات متحده دانست. اين هم‌چنين در ارتباط با موضع هند پيرامون ايران آشکار می‌شود.

ايالات متحده می‌خواهد هند از خط آن در تلاش مستمر برای منزوی کردن ايران و نهايتاً تغيير رژيم در آنجا دنباله‌روی کند. فشار بر هند برای متوقف کردن خريد نفت از ايران و کنار گذاشتن روابط بازرگانی و اقتصادی خود با آن پايانی ندارد.  در ۲۱ فوريه سخنگوی وزارت امور خارجه [آمريکا] مشخصاً به هند و چين اشاره کرد و گفت که: دولت او «در ارتباط با انتظارات ما که آن کشورها به طور فزاينده خود را از وابستگی به نفت ايران کنار بکشند، صحبت کرده است.» موقعی که هند اعلام کرد به خريد نفت از ايران ادامه خواهد داد، نيکولاس برنز، معاون سابق وزارت امور خارجه که به خاطر نقش خود در مذاکرات معامله اتمی هند- ايالات متحده معروف است در مقابله‌ای نوشت که تصميم هند «تنها يک سيلی به صورت ايالات متحده نيست، بلکه توانايی آن برای رهبری را نيز زير سؤال می‌برد.»

با وجود اظهارات «پراناب موخرجی» وزير دارايی در اين مورد که هند به خريد نفت از ايران ادامه خواهد داد، هند بی سرو‌صدا برای کاهش واردات نفت خود از ايران گام برمی‌دارد. طبق ارقام موجود، واردات نفت از ايران که در دوره ۲۰۰۸-۲۰۰۹ حدود ۲۱٫۸ ميليون تُن بود، در دوره ۲۰۱۰-۲۰۱۱ به ۱۸٫۵ ميليون تُن کاهش يافته است. در سال مالی جاری، کاهش بيش‌تری داشته و به ۱۳٫۱ ميليون تُن رسيده است. وزارت نفت به شرکت‌های نفتی دولتی دستور داده است منابع ديگری را در نظر بگيرند. طبق توصيه ايالات متحده، هند در حال حاضر با عربستان سعودی برای افزايش وازدات نفت خود از آن کشور وارد مذاکره شده است. هند هم‌چنين بی سرو صدا کاهش صادرات خود به ايران را قبول می‌کند.

وقايع سوريه و حرکات ارتجاعی پيرامون ايران يک بار ديگر حقيقت را درباره سياست خارجی هند نشان می‌دهد. سياست خارجی هند ديگر يک سياست مستقل متکی بر منافع ملی روشن نيست. اين به سياستی بی‌دفاع در مقابل فشارها و منافع ژئوپليتيک امپرياليستی ايالات متحده آمريکا مبدل شده است.

۲۹ فوريه ۲۰۱۲‌

http://pd.cpim.org/2012/0304_pd/03042012_6.html