رولان دوما و ژاک ورژ
افشاگری‌های وزير امور خارجه سابق فرانسه
جنگ ليبی: جنايتی که توسط سارکوزی و ارتش فرانسه عليه انسانيت صورت گرفت
منبع: گلوبال ريسرچ
برگردان: خ. طهوری
در نگاه اول به وقايع ٢٠١١ در ليبی، اين‌طور به نظر می‌رسد که تصميم به حمله به اين کشور تازه در فوريه و يا مارس اين سال گرفته شده بود. جُنگی از اسناد و مدارک رسمی ظاهراً اين امر را تأييد می‌کنند. در ژانويه ٢٠١١ سازمان ملل متحد گفتمان حقوق بشر در ليبی را ترتيب داد. هيچ کشوری از در مخالفت با آن بيرون نيامد و رهبری ليبی به خاطر نتايج فوق‌العاده‌ای که کشور او در اين زمينه به دست آورده، بيش از اندازه مورد تشويق قرار گرفت. دشمنان ليبی در آن روزها چه گفتند، همان‌هايی که چند هفته بعد در فراهم آوردن مقدمات حمله به ليبی شرکت داشتند؟
مثلاً قطر، نه تنها هيچ جمله انتقادی نگفت، بلکه حتا صريحاً اساس قانونی برای دفاع از حقوق بشر … و همين‌طور ضمانت‌های منظور شده برای پياده کردن عملی اين اساس در ليبی را ستود. قطر توصيه کرد که با به پايان رسيدن تحريم‌هايی که از سال ١۹۹٠ در مورد ليبی اعمال می‌گردد، ليبی به کار خود در بهبود وضعيت مادی مردم ادامه دهد.١ ايالات متحده آمريکا پيشنهاد کرد ليبی خوب است که پروتکل کنوانسيون در مورد آوارگان سازمان ملل متحد متعلق به سال ١۹۹۷ را امضا کند.٢ چه پيشنهاد تعجب‌آوری! هيچ‌کس نمی‌تواند از کشوری بخواهد که اين يا آن قرارداد بين‌المللی را به امضا رساند، به ويژه آن‌که اين پيشنهاد از طرف کشوری مطرح شود که خود از امضای بسياری از قراردادهای بين‌المللی به ويژه قراردادهايی که مربوط به حقوق بشر می‌شود، سر باز می‌زند. (ايالات متحده آمريکا هنوز تا امروز عضو کنوانسيون حقوق کودکان سازمان ملل متحد نشده است)
روی‌هم‌رفته جمله‌بندی کليه توصيه‌ها در تأييد دولت ليبی برای پيشرفت‌های حاصله اين کشور در مورد حقوق بشر بود و مثلاً اين‌طور گفته می‌شد: «به مساعی خود ادامه دهد»، «کوشش‌های بيش‌تری به خرج دهد»، «پيشرفت‌های بيش‌تری حاصل کند» و غيره. سودان که حتا پا را بيش‌تر فرا نهاده و پيشنهاد می‌کرد که از جمهوری عربی ليبی درخواست شود، تجربيات خود در مورد ايجاد استانداردهای يک زندگی مطلوب برای خانوارهای کم‌درآمد را، به ويژه با در اختيار نهادن امکانات سرمايه‌گذاری به آن‌ها، در اختيار کشورهای ديگر قرار دهد.۳ چند هفته قبل از حمله نظامی، رييس‌جمهور فرانسه از قذافی با احترامات عاليه در شأن يک رييس‌جمهور پذيرايی کرد.
ولی واقعيات کاملاً ديگری موجودند که به اين ترديد دامن می‌زنند که يک بازی کثيف صورت گرفت تا از هوشياری رهبری ليبی بکاهد و لالايی به گوش آن بخواند و سودان نيز بخشی از اين توطئه بود.
کتاب سارکوزی در چنبره برنار آنری لِوی۴ که اخيراً انتشار يافته، توسط وزير امور خارجه سابق فرانسه رولان دوما۵ و وکيل مشهور، ژاک ورژ۶ نگاشته شده است. در اين کتاب به طور مبسوط در مورد مسؤوليت رييس‌جمهور فرانسه در جنايات عليه انسانيت که توسط ارتش فرانسه در ليبی اعمال شد، شرح داده می‌شود. اين کتاب به ويژه اين امکان را برجسته می‌کند که می‌توان با استناد به عضويت فرانسه در ساختار ديوان بين‌المللی کيفری ICC و قبول يک قانون ويژه در مورد تقبل اين ساختار در قوانين فرانسه، رييس‌جمهور وقت فرانسه را به پای ميز دادگاه کشيد. رولان دوما و ژاک ورژ، نيکولا سارکوزی را مسؤول بمباران شهرهای ليبی، از جمله ساختمان‌های دولتی و مسکونی، تأسيسات ضروری برای انجام خدمات روزانه شهروندی و گنجينه‌های فرهنگی می‌دانند.
آن‌ها مدارکی را ارايه می‌دهند که ادعاهای رسمی سازمان نظامی ناتو را در مورد اين‌که خساراتی به مردم غيرنظامی وارد نيامده، باطل می‌سازند.۷ در پس‌گفتار کتاب آمده که موسيو سارکوزی نه وارث ژنرال دوگل، ژيسکاردستن و نه فرانسوا ميتران است. اين يک تأييد تاريخی است. من تازه پس از اين‌که چند هفته پيش طی يک کنفرانس خارق‌العاده در پاريس با ر. دوما و ژ. ورژ ملاقات کردم، آن را دريافتم.
۹ دسامبر: وکلا، فرهيختگان و اصحاب رسانه‌ای فرانسه گردهم آمدند تا جوانب بين‌المللی حقوقی حمله به ليبی را در قلب کشوری که مبتکر اصلی جنگ بود، بررسی کنند.۸ چهار سخنگوی ميزگرد عبارت بودند از: ه. کيرش‌لر (اتريش)، ر. مرکل (آلمان) که هر دو از استادان حقوق بين‌الملل هستند. از روسيه نويسنده اين مقاله حضور داشت و از فرانسه وزير امور خارجه سابق فرانسه ر. دوما شرکت کرده بود. فرد اخير به ويژه به خاطر بيانات غيرمعمول صريح و غيرمترقبه خود بسيار درخشيد.
ر. دوما گفت همه چيز در سال ١۹۸۳ آغاز شد. او در مقام نماينده مجلس از طرف رييس‌جمهور ميتران در يک مسؤوليت محرمانه مؤظف شده بود روابط حسنه‌ای با ليبی برقرار کند. برای انجام اين کار او چندين بار به ليبی سفر کرده بود، بدون اين‌که حتا سفير فرانسه در طرابلس مطلع شود. ولی پس از آن‌که او وزير امور خارجه فرانسه شد، ايالات متحده آمريکا کوشش فراوانی به خرج داد تا فرانسه را به تغيير سياست خود وادار کند.
هيأت نمايندگی پنتاگون در سال ١۹۸۵ به فرانسه آمد تا او را مجاب کند که قذافی دارای سلاح‌های شيميايی است. آن‌ها کوشش کردند که او و در نتيجه رييس‌جمهور ميتران را متقاعد کنند که فرانسه بايد ليبی را بمباران کند، زيرا قذافی مبدل به خطر بزرگی برای اروپا گرديده است. ر. دوما خشمگين شده و سؤال کرده بود که آيا حقيقت دارد که شهروندان آمريکا بدون داشتن ويزا می‌توانند به ليبی سفر کنند و در معاملات نفتی سهيم باشند. … ١۹۸۸ ايالات متحده آمريکا از ژاک شيراک نخست‌وزير فرانسه درخواست کسب اجازه برای پرواز ١٠٠ هواپيمای جنگی آمريکا را از حريم هوايی فرانسه برای بمباران ليبی کرد. دوما براين عقيده بود که بايد اين درخواست را رد کرد. او فکر می‌کرد که اين تصميم درست همان تصميمی است که رييس‌جمهور از او متوقع است و حق با او بود و رييس‌جمهور اين درخواست را رد کرد. ژاک شيراک با اين‌که عقيده ديگری داشت، به تصميم رييس‌جمهور گردن نهاد. امتناع از دادن اجازه پرواز از حريم هوايی فرانسه نتوانست جلوی حمله هوايی آمريکا را بگيرد و تنها عمليات نظامی را ٢٠ ساعت به تعويق افکند … از آن زمان و در طول تمام اين سال‌ها فرانسه در مقابل فشارهای ايالات متحده آمريکا برای حمله به ليبی مقاومت کرد ولی سرانجام امروز تسليم شد. و بيش‌تر از آن، خود حمله را آغاز کرد.۹
طبيعی است که فراهم ساختن مقدمات جنگ عليه ليبی قبل از فوريه ٢٠١١ آغاز شده بود ولی تصور می‌کنم که اين برای اولين بار بود که کسی که شخصاً به طور مستقيم در آن شرکت داشت اين‌طور صادقانه و بی‌پرده در مورد آن سخن می‌گفت. افشاگری‌های دوما نه تنها سرنخ‌هايی در مورد کليه روندهای توجيه سياسی ناتو ارايه می‌دهد، بلکه شکی باقی نمی‌گذارد که کليه ناآرامی‌های کشورهای عربی، عملياتی هستند که از مدت‌ها پيش بسيار خوب برنامه‌ريزی شده اند …
تأملات برای کوشش‌های مداوم برای نابودی دولت سوريه را نبايد تنها در چارچوب «بهار عربی» محدود ديد. اين کوشش‌ها بخشی از يک متن به مراتب گسترده‌تر ديگر در دهه‌های اخير، از جمله استقرار ديوان بين‌المللی کيفری که بيش از ١۴٠ کشور را وابسته ساخته است،١٠ می‌باشد. با اين وجود تعداد قليلی از کشورها اين جرأت را به خود دادند تا از مستعمره کردن «آزادانه» خود خودداری کنند. مثلاً ليبی هيچ‌گاه اين قرارداد را امضا نکرد، لذا برای ارجاع وضعيت ليبی به ديوان بين‌المللی کيفری لازم شد ابزار سازمان ملل متحد فعال گردد.
سوريه انعطاف‌پذيرتر بود و در سال ٢٠٠٠ قرارداد ديوان بين‌المللی کيفری را امضا کرد ولی تاکنون مورد تصويب قرار نداده است. احتمالاً غرب امضای سوريه را نوعی مانور برای گمراه کردن تلقی کرد و لذا متوسل به ابزار ديگر شد. امروز به ظن يقين می‌توان گفت که سوءقصد به رفيق حريری، نخست‌وزير لبنان، با اين هدف صورت گرفت تا ابزار و وسايل لازم «بين‌المللی» فراهم شود و پس از آن مسأله سوريه کوتاه و قاطع يک‌سره گردد. در آغاز يک کميته تحقيقی «بين‌المللی» تشکيل شد و پس از آن تريبونال ويژه لبنان به وجود آمد.١١ ولی هدف اصلی تريبونال، مردم لبنان به خودی خود نيست، بلکه نيروهای لبنانی هوادار سوريه مورد نظرند. با حمله به اين نيروها می‌توان به سوريه ضربه زد. نبايد ساده‌لوح بود. سوريه امروز هدف اصلی است. چند دهه ديگر بايد بگذرد تا ما از طريق شاهدين عينی آگاه گرديم که چه زد و بندهايی به هنگام فراهم آوردن مقدمات تلاشی اين کشور صورت گرفته است؟
زيرنويس‌ها:
(1) “Report of the Working Group on the Universal Periodic Review; Libyan Arab Jamahiria”. United Nations Human Rights Council, United Nations Document: A/HRC/16/15 от 4 января 2011 года. С.7,21.
(2) Ibid p.25.
(3) Ibid. P..21.
(4) Abbr. Bernard-Henri Lévy – French provocateur (formally a journalist and philosopher). BHL played an active part spurring The French government to start military intervention in Libya. In August 2008 he reported from South Ossetia. At present he is calling for military intervention in Syria.
(5) Rolan Dumas. A lawyer. MP (member of the French National Assembly, Socialist party) 1956 – 1995. 1983 – Minister of European Affairs. 1984 -1993 – Foreign Minister in the François Mitterrand government. President of the Constitutional Council in 1995 – 2000. He was convicted for criticising a public prosecutor in his book. The conviction was found unlawful by the European Court of Human Rights in May 2010. In May 2011, along with attorney Jacques Vergès, he went to ICC to sue French President Nicholas Sarkozy for crimes against humanity in relation to the Nato bombing campaign against Libya.
(6) Jacques Vergès At prersent he is defending former head of Campuchia (Cambodia) Khieu Samphan before the International Tribunal for Cambodia. As a lawyer he defended Moussa Traore, former Mali’ president, Laurent Gbagbo, former president of Côte d’Ivoire, Tarik Aziz, former Iraqi Foreign minister, Carlos Ilich Ramirez, Klaus Barbie and others.
(7) Dumas R., Verges J., Sarkozy sous BHL, Pierre-Guillaume de Roux, Paris. 2011.
(8) The round table was organized under the aegis of the Institute for Democracy and Cooperation. (Institute’s official website and the conference information:http://www.idc-europe.org/fr/Table-ronde-sur–Le-conflit-libyen-et-le-droit-international.-) . The text of the presentation of the author:: http://www.idc-europe.org/fr/–Les-violations-du-droit-international-dans-la—campagne-libyenne–
(9) I use the notes I made personally while R.Dumas’s presentation (the text of the presentation has not been published) .
(10) As of December 2011 139 states joined the ICC Statute, it’s ratified by 120. South Sudan was the last to join.
(11) The Special Tribunal for Libya was established beyond the standing international law procedures by the UN Security Council resolution. Russia abstained saying the use of article VII of the UN Charter for the so called establishing of the tribunal is not applicable under the given circumstances